Ekonomiye ilişkin kanun teklifi TBMM'de kabul edildi: ÖTV zammı, vergide ve ticarette düzenleme

• Ekonomiye ilişkin kanun teklifiyle bazı otomobillerin Özel Tüketim Vergisi (ÖTV) matrah eşikleri ve oranlarında değişiklik yapıldı.
• Ticari amaçlı döviz ve kıymetli maden alım satımı ile rafinaj faaliyetleri için Hazine ve Maliye Bakanlığı'ndan izin alınması zorunlu hale geldi.
• Verimli yatırımları teşvik etmek amacıyla indirimli kurumlar vergisi 10 hesap dönemi boyunca yüzde 60 oranında uygulanacak.
• Memurlara yarı zamanlı çalışma, Adalet Bakanlığına 20 bin personel alımı gibi yeni düzenlemeler ve müjdeler açıklandı.
• Milli Savunma, İçişleri Bakanlığı gibi kurumların bazı araç alımları KDV ve ÖTV'den istisna tutuldu.

Ekonomiye ilişkin çok sayıda düzenleme içeren Türk Parasının Kıymetini Koruma Hakkında Kanun ve Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi, Türkiye Büyük Millet Meclisi Genel Kurulunda kabul edilerek yasalaştı. Yeni yasa, bazı otomobillerin Özel Tüketim Vergisi (ÖTV) oranlarında değişiklikler getirirken, döviz ve kıymetli maden ticaretinden vergi teşviklerine kadar geniş bir yelpazede yenilikler içeriyor.

Kambiyo ve kıymetli madenler piyasasına yeni kurallar

Yasayla Türk Parasının Kıymetini Koruma Hakkında Kanun'da yapılan değişikliğe göre, kambiyo, nukut, esham ve tahvilat alım satımı ve kıymetli madenler ve kıymetli taşlarla bunlardan mamul veya bunları muhtevi her nevi eşya ve kıymetlerin alım satımı, kıymetli madenlerin rafinajı ile tüm bu eşya ve kıymetlerin, ticari senetlerin ve tediyeyi temine yarayan her türlü vasıta ve vesikaların memleketten ihracı veya memlekete ithalinin tanzim ve tahdidine ve Türk parasının kıymetinin korunması için kararlar alınmasında Cumhurbaşkanı yetkili olacak. Söz konusu tüm eşya ve kıymetlerin izinsiz olarak yurttan çıkarılması veya yurda sokulması mahiyetinde ise Kaçakçılıkla Mücadele Kanunu hükümlerine göre suç veya kabahat oluşturmadığı takdirde kişi, eşya ve kıymetlerin rayiç bedelinin yarısından iki katına kadar idari para cezasıyla cezalandırılacak; bu fiilin teşebbüs aşamasında kalması halinde verilecek ceza yarı oranında indirilecek.

Faaliyet izni veya yetki belgesi alınması zorunlu olan konularda, gerekli izin veya belgeyi almaksızın yetkisiz şekilde faaliyette bulunanlar, 50 bin liradan 250 bin liraya kadar idari para cezasıyla cezalandırılacak ve yetkisiz faaliyetin gerçekleştirildiği iş yerindeki tüm faaliyetler bir ay süreyle durdurulacak. Yetkisiz faaliyetin, idari para cezasına ilişkin idari yaptırım kararının kesinleştiği tarihi izleyen 5 yıl içinde tekerrürü halinde, idari para cezası üst sınırdan uygulanacak. Yetkisiz faaliyette bulunanların ilan ve reklamlarından veya yaptıkları işin mahiyetinden söz konusu iş yerini, sadece faaliyet izni veya yetki verilmesi gereken faaliyet konularında iştigal etmek maksadıyla açtıkları veya işlettikleri anlaşılıyorsa, söz konusu iş yerindeki tüm faaliyetler sürekli olarak durdurulacak ve idari para cezası üst sınırdan uygulanacak. Durdurma işlemleri, Hazine ve Maliye Bakanlığının talebi üzerine valiliklerce yerine getirilecek. Hükmolunacak idari para cezasına, kabahat tarihi ile tahsil tarihi arasındaki süreler için Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun'a göre tespit edilen gecikme zammı oranında, para cezasıyla birlikte tahsil olunmak üzere gecikme faizi uygulanacak. Hükümde yer alan kabahatlerin, aynı kabahate ilişkin idari yaptırım kararının kesinleştiği tarihi izleyen 5 yıl içinde tekerrürü halinde verilecek cezalar iki kat uygulanacak.

Kanunla, Anayasa Mahkemesinin iptal kararı doğrultusunda söz konusu Kanun'da değişiklik yapılıyor. Hazine ve Maliye Bakanlığından izin alınması zorunlu olan faaliyetlerin sıralandığı hükme göre, ticari amaçlı döviz alım satımına ilişkin, Borsa İstanbul Anonim Şirketi Kıymetli Madenler Piyasasında üye olarak, kıymetli maden rafinajı konusunda ve Bakanlar Kurulu Kararı ile katılınması kararlaştırılan Kimberley Süreci Sertifika Sistemi kapsamında faaliyette bulunmak için Bakanlıktan izin alınması zorunlu olacak. Kanunla mevzuat kapsamında izin verilen anonim şirketlerin belirlenen ekonomik amaç ve konulara aykırı faaliyette bulunduğunun tespiti halinde izinlerini iptal etmeye ve ticari amaçlı döviz alım satımında bulunan şirketler için faaliyet yürütülen il ve ilçelerin büyüklüğü, nüfusu, ticaret ve turizm hacmi gibi ölçütler dikkate alınarak faaliyet bölgeleri belirlemeye Hazine ve Maliye Bakanlığı yetkili olacak. Ticari amaçlı döviz alım satımında bulunmak üzere Kanun kapsamında faaliyet iznine tabi anonim şirketlerine yönelik ücret tarifesi ile Borsa İstanbul Anonim Şirketi Kıymetli Madenler Piyasası'nda üye olarak kıymetli madenlere ilişkin faaliyet göstermek üzere verilecek faaliyet izinleri ve kıymetli maden rafinaj faaliyetlerinde bulunmak üzere verilecek faaliyet izinlerine yönelik ücret tarifeleri hüküm altına alınıyor.

Ticari amaçlı döviz alım satımında bulunmak, Borsa İstanbul Anonim Şirketi Kıymetli Madenler Piyasası'nda üye olarak faaliyette bulunmak ve kıymetli maden rafinaj faaliyetlerinde bulunmak için belirtilen anonim şirketlerin paylarının devri izinlerinde ilgili tarifelerde belirtilen ücret, devralınacak pay oranı nispetinde ayrı ayrı alınacak. Pay devri izninde bulunan anonim şirketin, bu düzenlemede belirtilen birden fazla faaliyet iznine sahip olması durumunda her bir faaliyet iznine ilişkin olarak ilgili tarifede belirtilen ücret, devralınacak pay oranı nispetinde ayrıca alınacak. Devre konu payların veraset yoluyla intikal etmesi veya pay devrinin bir mahkeme kararından kaynaklanması ya da payları devralacak kişinin mevcut pay sahibi kişinin eşi, altsoyu, üstsoyu veya kardeşi olması durumunda ücret alınmayacak. Bu hüküm kapsamında tahsil edilecek ücretler vergi dairelerine yatırılacak. Ücret tutarları, her yıl, bir önceki yıla ilişkin olarak Vergi Usul Kanunu hükümleri uyarınca tespit ve ilan edilen yeniden değerleme oranında takvim yılı başından geçerli olmak üzere artırılarak alınacak. Düzenleme kapsamında ücret tarifelerinde belirlenen ücretlerin tahsilinde Hazine ve Maliye Bakanlığına yapılan ilk başvuru tarihi itibarıyla geçerli olan ücret dikkate alınacak. Cumhurbaşkanı, ücret tarifelerindeki tutarları iki katına kadar artırmaya ve yarısına kadar indirmeye yetkili olacak.

Vergi düzenlemeleri ve muafiyetler

Vergi Usul Kanunu'nda yapılan değişikliğe göre, yoklama fişinin elektronik yoklama fişi kapsamında, koordinat bazlı konum bilgisini ve yoklama yapılan yere ilişkin fotoğrafları içerecek şekilde elektronik ortamda tanzim edildiği durumlarda, polis, jandarma, muhtar veya ihtiyar meclisi üyelerinin imzası aranmayacak. Kanuna göre, Gelir İdaresi Başkanlığı (GİB) taşra teşkilatı kadro veya pozisyonlarında bulunan memur ve sözleşmeli personelden icra, tahsilat, yoklama ile yaygın ve yoğun vergi denetimi işlemlerini fiilen daire dışında yapmakla görevlendirilen ve bu görevleri nedeniyle normal mesai saatleri dışında fiilen çalışanlara, bu şekilde çalıştıkları her bir saat için ödenecek fazla çalışma ücretinin belirlenmesinde esas alınan 160 gösterge rakamı 300'e yükseltilecek. Ayrıca her bir personel için ödenebilecek fazla çalışma ücreti ayda 50 saati, fazla çalışma ücreti ödenebilecek personel sayısı ise Gelir İdaresi Başkanlığı taşra teşkilatı kadro ve pozisyonlarında bulunan toplam memur ve sözleşmeli personel sayısının yüzde 20 yerine yüzde 40'ını geçemeyecek. Bu hüküm, düzenlemenin yayımını izleyen ayın başında yürürlüğe girecek.

Katma Değer Vergisi Kanunu'nda yapılan değişikliğe göre, Milli Savunma Bakanlığı, İçişleri Bakanlığı, Savunma Sanayii Başkanlığı ve Milli İstihbarat Teşkilatı Başkanlığının münhasıran milli savunma ve iç güvenlik ihtiyaçları için alacakları ve bu amaçla kullanacakları hafif ticari taşıtlar, kamyon, kamyonet, kamyonet grubunda bulunan arazi taşıtları ve motosikletlerin teslimi KDV'den istisna olacak. Vakıflar Genel Müdürlüğü bünyesindeki vakıflar ve bu kurum tarafından yönetilen mazbut vakıfların mülkiyetindeki taşınmazların satışına yönelik devir ve teslimler de KDV'den istisna tutulacak. Özel Tüketim Vergisi Kanunu'na ekli 1 sayılı listede yer alan, aralarında akaryakıt ve doğal gaz türlerinin bulunduğu malların ithalinde hesaplanıp teminata bağlanan Özel Tüketim Vergisi (ÖTV), KDV matrahına dahil edilecek. Bu hüküm, düzenlemenin yayımını izleyen ayın başında yürürlüğe girecek. Organize Sanayi Bölgesi tüzel kişiliğinin, Organize Sanayi Bölgeleri Kanunu'nun uygulanmasıyla ilgili işlemlerde her türlü vergi, resim ve harçtan muaf tutulmasına yönelik hükme yapılan eklemeye göre, bu muafiyetin, Gider Vergileri Kanunu uyarınca ödenecek banka ve sigorta muameleleri vergisine şümulü olmayacak.

Kamu Görevlileri Sendikaları ve Toplu Sözleşme Kanunu'nda yapılan değişikliğe göre, konusu suç teşkil etmemek kaydıyla, Kanun hükümleri uyarınca imzalanan toplu sözleşmeler ve Kamu Görevlileri Hakem Kurulu kararlarındaki usul ve esaslara aykırı olarak 31 Mayıs 2025'e kadar kamu görevlilerine giyim yardımı, kıyafet yardımı, koruyucu giyim yardımı, koruyucu giyim malzemesi, koruyucu donanım malzemesi yardımı yapan kamu kurum ve kuruluşlarının yetkili veya görevli olan sorumluları hakkında idari veya mali takibat ve yargılama yapılamayacak, başlamış olanlar işlemden kaldırılacak.

ÖTV matrahları ve oranlarında değişiklik

Türk Parasının Kıymetini Koruma Hakkında Kanun ve Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun'a göre, bazı fosil yakıtla çalışan binek otomobiller ile hem fosil yakıt kullanan hem de elektrik motoru bulunan bazı hibrit otomobillerin Özel Tüketim Vergisi (ÖTV) matrah eşikleri ve oranlarında değişiklik yapılacak. Kanun'un II sayılı listesindeki mallar için oranlar ile bu oranlara esas Özel Tüketim Vergisi (ÖTV) matrahlarının alt ve üst sınırlarını 3 katına kadar artırmaya, sıfıra kadar indirmeye, bu sınırlar içinde kalmak şartıyla binek otomobiller ve esas itibarıyla insan taşımak üzere imal edilmiş steyşın vagon ve yarış arabaları dahil diğer motorlu taşıtların motor silindir hacmi, menzilleri ve batarya kapasiteleri için de farklı oranlar belirlemeye Cumhurbaşkanı yetkili olacak.

Motor silindir hacmi ve elektrik motor gücüne göre alınacak ÖTV oranları, yüzde 80 ile yüzde 220 arasında değişecek. Kamyonet cinsi araçlardan arazi taşıtı sınıfında olan ve azami yük kütlesi 3 bin 500 kilogramı geçmeyen arazi taşıtları için ÖTV oranı yüzde 50 olarak uygulanacak.

Yatırım teşvikleri ve AR-GE destekleri

Kurumlar Vergisi Kanunu'nda yapılan değişikliğe göre, verimli yatırımların teşvik edilmesi amacıyla indirimli kurumlar vergisi, indirim hakkının kullanılabileceği ilk hesap döneminden itibaren en fazla 10 hesap dönemi boyunca ve yüzde 60 oranında uygulanacak ancak kazanç bulunmasına rağmen yararlanılmayan yatırıma katkı tutarları müteakip dönemlerde dikkate alınmayacak. Hükmün uygulamasında yatırıma katkı tutarı, indirimli kurumlar vergisi uygulanarak tahsilinden vazgeçilen vergi yoluyla yatırımların devletçe karşılanacak tutarını, bu tutarın yapılan toplam yatırıma bölünmesiyle bulunacak oran ise yatırıma katkı oranını ifade edecek. Yatırımın tamamlanması şartıyla, indirimli kurumlar vergisi uygulanarak yararlanılan kısmı hariç olmak üzere kalan yatırıma katkı tutarı, yatırımın tamamlandığı hesap dönemini izleyen yıllarda Vergi Usul Kanunu hükümlerine göre bu yıllar için belirlenen yeniden değerleme oranında artırılarak dikkate alınacak.

Cumhurbaşkanı, istatistiki bölge birimleri sınıflandırması ile kişi başına düşen milli gelir veya sosyoekonomik gelişmişlik düzeyleri dikkate alınarak illeri ve ilçeleri gruplandırmaya ve bu gruplar, Gökçeada ve Bozcaada'da yapılan yatırımlar, sektörler, teknoloji alanları, AR-GE veya tasarım faaliyetleri, sanayi bölgeleri, kültür ve turizm koruma ve gelişim bölgeleri veya oluşturulacak teşvik programları itibarıyla teşvik edilecek yatırım konularına ilişkin yatırım ve istihdam büyüklüklerini ve bu yatırımlar için yatırıma katkı oranını yüzde 50'yi geçmemek üzere belirlemeye yetkili olacak. Ayrıca Yatırımların Proje Bazında Desteklenmesi ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun kapsamındaki proje bazlı yatırımlar için süreleri ve oranı artırmaya Cumhurbaşkanı yetkili olacak. Bu hüküm, 16 Haziran 2025'ten önce başvurusu yapılmış ve reddedilmemiş olanlar hariç, yayımı tarihinden itibaren alınan yatırım teşvik belgelerine uygulanmak üzere düzenlemenin yayımı tarihinde yürürlüğe girecek.

Araştırma, Geliştirme ve Tasarım Faaliyetlerinin Desteklenmesi Hakkında Kanun'da yer alan gelir vergisi stopajı teşvikine yönelik hükümde değişikliğe gidiliyor. Buna göre, Kanun kapsamındaki AR-GE ve destek personeli ile belirtilen kurum ve kuruluşlar tarafından desteklenen tasarım projelerinde ve tasarım merkezlerinde çalışan tasarım ve destek personelinin; bu çalışmaları karşılığında elde ettikleri ücretlerinin, brüt asgari ücretin 40 katını aşmayan kısmı üzerinden hesaplanan gelir vergisinin, doktoralı olanlar ile desteklenecek program alanlarından birinde en az yüksek lisans derecesine sahip olanlar için yüzde 95'i, yüksek lisanslı olanlar ile desteklenecek program alanlarından birinde lisans derecesine sahip olanlar için yüzde 90'ı ve diğerleri için yüzde 80'i verilecek muhtasar beyanname üzerinden tahakkuk eden vergiden indirilerek terkin edilecek. Ayrıca Kanun kapsamındaki her türlü AR-GE ve yenilik faaliyetleri ile tasarım faaliyetlerine ilişkin düzenlenen kağıtlardan alınan damga vergisine yönelik istisna tutarı, brüt asgari ücretin 40 katını aşmayacak.

Araştırma Altyapılarının Desteklenmesine Dair Kanun'daki değişiklikle ise kamu personeli hariç olmak üzere araştırma altyapılarında çalışan AR-GE ve destek personelinin bu görevleriyle ilgili ücretleri için gelir vergisine ve bu kapsamda düzenlenen kağıtların damga vergisine yönelik istisna tutarı, brüt asgari ücretin 40 katını aşmayacak. AR-GE ve destek personeline yönelik istisnalara ilişkin hükümler, düzenlemenin yayımını izleyen ayın başında yürürlüğe girecek. Sanayi ve Teknoloji Bakanlığının Araştırma, Geliştirme, Yenilikçilik ve Girişimcilik Faaliyetlerinin Karşılanması Hakkında Kanun Hükmünde Kararname'ye eklenen hükme göre, Türkiye Uzay Ajansı Başkanlığına uzay ve havacılık bilimi ve teknolojileri faaliyetlerine ilişkin görevleri kapsamında yürüttüğü çalışmalara yönelik bütçe ile tahsis edilen ödeneklerden 31 Aralık 2025'e kadar ilgili hizmetleri gerçekleştirmek üzere Savunma Sanayii Destekleme Fonu'na ödeme yapmaya Sanayi ve Teknoloji Bakanı yetkili olacak.

İşgücü piyasası ve diğer düzenlemeler

TBMM Genel Kurulunda düzenlemeye 5 yeni madde ihdas edildi. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Alanında Bazı Mali Hükümler Hakkında Kanun'da değişiklik yapılacak. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, mevzuattan kaynaklanan ve taşrada yürütülmesi gereken görevlerini Bakanlık bağlı ve ilgili kuruluşlarının taşra teşkilatları aracılığıyla yürütebilecek. İş Kanunu'nda yapılan değişiklikle, Yasa kapsamındaki bildirimlerin işçinin kabul etmesi ve iş akdinin feshi sonucunu doğuracak bildirimler hariç tutulması koşuluyla kayıtlı elektronik posta sistemi üzerinde de yapılabilmesi ve yapılan bildirimlerin yazılı/ıslak imzalı gibi hukuken geçerli sayılması hüküm altına alındı. Bu hüküm 1 Ocak 2026 tarihinde yürürlüğe girecek.

Türkiye İş Kurumu Kanunu'nda yapılan değişiklikle işgücü piyasasına ilişkin tüm açık iş bilgilerinin tek bir ulusal sistemde toplanması ve izlenmesi amaçlanıyor. Buna göre, özel istihdam büroları, yayımladıkları açık iş ilanlarını ve açık işlere yönlendirdikleri kişilere ilişkin verileri elektronik ortamda İŞKUR'a bildirmekle yükümlü olacak. Bu düzenleme 1 Ocak 2026 tarihinde yürürlüğe girecek. Düzenlemeye eklenen bir diğer hükme göre ise ilgili hükümde yer alan açık iş ilanları ile açık işlere yönlendirilen kişilere ilişkin verileri Kurumca belirlenen süre, format ve esaslara göre bildirmeyen özel istihdam büroları ihtar edilecek. İhtara rağmen 7 gün içinde bildirimde bulunmayanlara 136 bin 190 lira, fiilin bir yıl içinde tekrarı halinde 272 bin 380 lira idari para cezası verilecek. Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu'nda yapılan değişiklikle mülga kanunlar ile sosyal güvenliğe dair diğer kanunlar kapsamında Sosyal Güvenlik Kurumuna yapılması öngörülen başvuruların yurt dışından da yapılabilmesine imkan sağlanacak. Buna göre, söz konusu başvurulardan Bakanlıkça uygun görülenler yurt dışında çalışma ve sosyal güvenlik müşavirlik veya ataşelikleri vasıtasıyla alınabilecek.

Öte yandan, düzenlemeden Serbest Bölgeler Kanunu'nda değişiklik öngören ve serbest bölgelerde üretim faaliyetinde bulunan mükelleflerin gelir veya kurumlar vergisinden müstesna olacak kazançlarına yönelik hüküm çıkarıldı.

LPG piyasası ve dış hizmetleri düzenlemeleri

Sıvılaştırılmış Petrol Gazları (LPG) Piyasası Kanunu ve Elektrik Piyasası Kanununda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun'da yapılan değişiklik kapsamında ise dağıtıcılar, herhangi bir dağıtıcıdan toptan LPG ticareti kapsamında LPG satın alabilecek ancak bu LPG'yi başka bir dağıtıcıya satamayacak. Bu hüküm 1 Ocak 2026 tarihinde yürürlüğe girecek. Genel Kurulda kabul edilen önergeye göre, depolama tesislerinde boş kapasite bulunan depolama lisansı sahipleri, depolama taleplerini, lisans sahibinin tesisine, depoladığı LPG'ye yönelik olarak bozucu veya risk artırıcı olumsuz etkileri olmaması koşuluyla karşılamakla yükümlü olacak. Yükümlülüklere ilişkin ilke, usul ve esaslar Enerji Piyasası Düzenleme Kurumunca çıkarılacak yönetmelikle düzenlenecek.

Depolama faaliyetlerine ilişkin tarifeler, lisans sahiplerince hazırlanarak Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu onayının ardından uygulanacak. Kurul, tarife onay istemlerini müracaat tarihini takip eden 30 gün içerisinde karara bağlayacak. Bu tarifelere ilişkin ilke, usul ve esaslar Kurumca çıkarılacak yönetmelikle düzenlenecek. Bu hüküm kapsamında depolama lisansı sahibi şirketler tarafından hazırlanacak ilk tarife teklifleri en geç 1 Aralık 2025'e kadar Kuruma sunulacak. Dağıtıcıların, "herhangi bir dağıtıcıdan toptan LPG ticareti kapsamında LPG satın alabilmesi ancak bu LPG'yi başka bir dağıtıcıya satamaması" hükmüne aykırı davranmaları halinde idari para cezası uygulanacak. Aynı hükümlere aykırılığın, lisans sahibi tarafından 2 yıl içerisinde tekrar edilmesi halinde ise dağıtıcı lisansı iptal edilecek. Bu hüküm, 1 Ocak 2026'da yürürlüğe girecek.

TBMM Genel Kurulu tatili ve onaylanan diğer teklifler

Ekonomiye ilişkin düzenlemeler içeren kanun teklifinin kabul edilmesinin ardından TBMM Genel Kurulunda, başka kanun teklifleri de görüşüldü. "Türkiye ile Birleşmiş Milletler Çocuklara Yardım Fonu Arasında Ev Sahibi Ülke Anlaşmasının Onaylanmasının Uygun Bulunduğuna Dair Kanun Teklifi" ve "Türkiye ile Birleşmiş Milletler Çocuklara Yardım Fonu Arasında İstanbul'da Birleşmiş Milletler Çocuklara Yardım Fonu Küresel Ofisi Kurulmasına Dair Anlaşmanın Onaylanmasının Uygun Bulunduğuna İlişkin Kanun Teklifi" görüşülerek yasalaştı. Ayrıca "Pan-Avrupa-Akdeniz Tercihli Menşe Kurallarına Dair Bölgesel Konvansiyon Ortak Komitesinin 1/2023 Sayılı Kararının Onaylanmasının Uygun Bulunduğuna Dair Kanun Teklifi" de Genel Kurul'da oylanarak kabul edildi ve yasalaştı. Meclis Başkanvekili Tekin Bingöl, TBMM Genel Kurulu'nun tatile girmesi dolayısıyla, birleşimi 1 Ekim Çarşamba günü saat 14.00'te toplanmak üzere kapattı.