Garip akımının kurucusu: Orhan Veli Kanık
"İstanbul'u Dinliyorum", "Güzel Havalar", "Bir Garip Orhan Veli" ve "Anlatamıyorum" şiirleriyle Türk edebiyatında iz bırakan Orhan Veli Kanık, 36 yıllık kısa yaşamına çok sayıda önemli eser sığdırdı.
Son Güncelleme: 14.11.2025 - 09:35
- Orhan Veli Kanık, 13 Nisan 1914'te Beykoz'da doğdu ve asıl adı Ahmet Orhan'dır; babasının adındaki Veli'yi sahiplenerek "Orhan Veli" olarak tanındı.
- Ortaokulda Oktay Rifat Horozcu, birkaç yıl sonra da Melih Cevdet Anday ile tanışarak Garip akımının temellerini attı.
- Kanık, 1941'de yayımladığı Garip kitabının ön sözünde vezin, kafiye ve söz sanatlarının şiiri yozlaştırdığını savunarak Türk şiirini serbest şiire yöneltti ve sokaktaki insanın şiirini yazdı.
- Şair, Ankara'da belediyenin açtığı çukura düşerek başından yaralanmasının ardından, 14 Kasım 1950'de beyin kanaması sonucu 36 yaşında vefat etti.
Çocukluktan gençliğe edebiyat tutkusu
Mızıka-yı Hümayun'da klarnist olan Mehmet Veli Bey ile Fatma Nigar Hanım'ın ilk çocuğu olan Orhan Veli Kanık, 13 Nisan 1914'te Beykoz'a bağlı Yalıköy'de doğdu.
Çocukluğu Beykoz, Beşiktaş ve Cihangir'de geçen şairin, çocukken yazdığı ilk hikayesi "Çocuk Dünyası" dergisinde yayımlandı.
"Garip" ile gelen köklü değişim
Kanık, ilk şiirlerinde aruz veznini kullansa da, daha sonra hece ölçüsüne dayanan şiirlerinde kafiye ve redife özen gösterdi. Ancak bu eski biçimli şiirlerini kitaplarına almadı.
Fransız sembolistlerin etkisinden kurtulmaya başlayan usta şair, vezin, kafiye ve söz sanatlarını bırakarak serbest şiire yöneldi ve sokaktaki insanın şiirini yazmaya başladı.
Liseden arkadaşları Oktay Rifat Horozcu ve Melih Cevdet Anday ile 1941'de yayımladığı "Garip" adlı şiir kitabı, Türk şiirinde büyük bir kırılmanın ve köklü bir değişikliğin sembolü oldu.
Kanık, Garip kitabının ön sözünde, şiirin insanın beş duyusuna değil, kafasına hitap eden bir söz sanatı olduğunu savundu. Şair, ölçü ve kafiyenin şiiri yozlaştırdığını, bu nedenle şairaneliğe sırt çevrilerek yeni araçlar ve yeni yollarla çoğunluğa seslenmek gerektiğini vurguladı.
Zamansız veda ve edebiyat camiasının tepkisi
1945'te başladığı Milli Eğitim Bakanlığı Tercüme Bürosu'ndaki görevinden 1947'de ayrılan Kanık, 1 Ocak 1949'dan itibaren 15 günde bir yayımlanan "Yaprak" dergisini çıkardı ancak maddi sıkıntılar nedeniyle dergiyi 15 Haziran 1950'de kapatmak zorunda kaldı.
Nazım Hikmet için kaleme aldığı, "Görmüyor musun, Her yanda hürriyet; /Yelken ol, kürek ol, dümen ol, balık ol, su ol; /Git gidebildiğin yere..." dizeleriyle cezaevindeki Nazım Hikmet'e destek olmuştu.
Kasım 1950'de Ankara'da, belediyenin kablo döşetmek için açtırdığı bir çukura düşerek başından yaralanan şair, İstanbul'a döndükten sonra fenalaşarak hastaneye kaldırıldı.
Beyin kanaması nedeniyle 14 Kasım 1950'de hayata veda eden Orhan Veli'nin cenazesi, tasarımını Abidin Dino'nun yaptığı mezara, Rumelihisarı Aşiyan Mezarlığı'na defnedildi.
Şairin ölümünün ardından edebiyat camiasından üzüntü mesajları geldi. Nazım Hikmet, Orhan Veli için "Öyle sanıyorum ki Orhan Veli bizim en güzel şairlerimizden biri. Çok genç öldü, yazık oldu ama ölümsüz," ifadelerini kullanırken, öğretmeni Ahmet Hamdi Tanpınar ise "Çok severdim. Şiirin büyük damarından gelme bir şairdi," açıklamasını yapmıştı.
Kaynak:
GDH Haber
etiketler
İLGİLİ HABERLER
Kıyafetler nasıl diplomasi aracı oldu: Rönesans İtalyası'nın "It Girl" güç savaşları
"Vatan şairi" Namık Kemal vefatının 137. yılında anılıyor
Rubens'in yüzyıllardır kayıp olan tablosu rekor fiyata satıldı
"Adile" filminin galası İstanbul'da gerçekleştirildi
18. İstanbul Bienali tarihinin rekorunu kırdı
Türk el sanatları, kültürel mal ihracatının lokomotifi oldu
DİĞER HABERLER
Kıyafetler nasıl diplomasi aracı oldu: Rönesans İtalyası'nın "It Girl" güç savaşları
"Adile" filminin galası İstanbul'da gerçekleştirildi
Rubens'in yüzyıllardır kayıp olan tablosu rekor fiyata satıldı
Türk el sanatları, kültürel mal ihracatının lokomotifi oldu
18. İstanbul Bienali tarihinin rekorunu kırdı
"Vatan şairi" Namık Kemal vefatının 137. yılında anılıyor
İnsan emeğiyle yazılan kitaplar lüks bir tüketim mi olacak?
James Cameron: Avatar’ın geleceği filmin başarısına bağlı
Louvre Müzesi'nden Avrupa dışı ziyaretçilere zam kararı
Hatay'ın tarihi mozaikleri yakma yöntemiyle ahşaba işleniyor



