İran Avrupa'yı ABD'nin nükleer baskısına aracı olmaması konusunda uyardı

• Bekayi, Avrupa’nın artık ABD ve İsrail’in vekili gibi davrandığını, geçmişteki inandırıcı arabuluculuk rolünü kaybettiğini söyledi.
• İran Parlamentosu’nda, BM yaptırımları yeniden yürürlüğe girerse Nükleer Silahların Yayılmasının Önlenmesi Anlaşması’ndan (NPT) çekilme girişimi büyük destek görüyor.
• Bekayi, İsrail’in İran nükleer tesislerine saldırılarının Batı tarafından zımnen onaylandığını ve bu saldırıların uluslararası hukuku ihlal ettiğini savundu.
• İran, uranyum zenginleştirme oranını eski anlaşma seviyesine çekmeye hazır olduğunu söylüyor ancak kamuoyu tepkisi ve ABD’nin sessizliği nedeniyle manevra alanı sınırlı.

Bekayi, Guardian’a verdiği demeçte, Avrupa’nın nükleer anlaşma sürecindeki etkisinin giderek azaldığını söyledi. Ona göre Javier Solana, Cathy Ashton, Federica Mogherini ve Josep Borrell gibi Avrupalı liderler, geçmişte ABD ile İran arasında köprü kurmaya çalışmıştı. Ancak bugün Avrupa, ABD ve İsrail’in çizgisini izliyor.

Yaptırımlar ve veto tartışması

Avrupa, İran’ın üç şartı yerine getirmemesi halinde Eylül sonunda BM yaptırımlarını yeniden devreye sokacağını duyurdu. Bu şartlar arasında:

• Bombalanan nükleer tesislere BM denetçilerinin dönüşü,
• 400 kilo zenginleştirilmiş uranyumun akıbetine dair bilgi verilmesi,
• ABD ile yeni müzakerelerin başlatılması yer alıyor.

Bekayi, bu şartları “ciddiyetsizlik ve kötü niyet göstergesi” olarak değerlendirdi. Yaptırımlar yeniden yürürlüğe girdiğinde ABD’nin BM Güvenlik Konseyi’nde veto hakkı elde edeceğine dikkat çekti.

NPT’den çekilme ihtimali

İran Parlamentosu’nda, Avrupa’nın yaptırımları geri getirmesi halinde Nükleer Silahların Yayılmasının Önlenmesi Anlaşması’ndan çekilmeyi öngören yasa tasarısının hızla geçmesi bekleniyor. Bekayi, hükümetin bu süreci engelleme yetkisinin olmadığını, kararın parlamentoya ait olduğunu vurguladı.

İsrail ve uluslararası hukuk

Bekayi, Almanya Başbakanı Friedrich Merz’in İsrail’in “hepimiz için kirli işi yaptığı” yönündeki sözlerini hatırlatarak, Avrupa’nın İsrail’in saldırılarına göz yumduğunu, hatta istihbarat desteği vermiş olabileceğini söyledi.

Bu saldırıların, IAEA raporlarının ABD ve İsrail tarafından siyasi amaçla kullanılmasıyla meşrulaştırıldığını iddia etti.

Diplomasi için son haftalar

İranlı yetkililer, uranyum zenginleştirme oranını eski anlaşmadaki %3,67 seviyesine çekmeye hazır olduklarını ifade ediyor. Ancak İran kamuoyunun Batı’ya öfkesi, müzakere alanını daraltıyor.

Bekayi, “Onur ve egemenlik meselesiyle karşı karşıyayız” diyerek, İsrail’e olası saldırılara karşılık vermeye hazır olduklarını dile getirdi.