Lise öğrencisinin keşfi NASA’yı harekete geçirdi

• ABD’li lise öğrencisi Matteo Paz, yapay zekâ kullanarak 1,5 milyon yeni kozmik cisim tanımladı.
• Keşifler, NASA’nın hizmet dışı bırakılan Neowise görevine ait arşiv verilerinden elde edildi.
• NASA Direktörü Jared Isaacman, Paz’a iş başvurusu çağrısı ve sembolik bir uçuş teklifi yaptı.
• Çalışma, aktif uzay görevlerinin hedef belirleme süreçlerini doğrudan etkiliyor.

Bilimsel ilerleme bazen beklenmedik yerlerden doğuyor. Amerika Birleşik Devletleri’nde lise öğrencisi olan Matteo Paz, NASA’nın hizmet dışı bırakılan Neowise uzay görevinden elde edilen verileri yapay zekâ ile analiz ederek astronomi dünyasında ses getiren bir çalışmaya imza attı.

Paz’ın geliştirdiği makine öğrenimi modeli, daha önce araştırmacılar tarafından gözden kaçırılan 1,5 milyon kozmik cismi tanımladı. Bu ölçekteki bir keşif, kısa sürede uzay araştırmaları çevrelerinde geniş yankı uyandırdı.

Neowise arşivinden 200 milyar kayıt tarandı

Paz, kendi tasarladığı makine öğrenimi çerçevesiyle Neowise görevinden elde edilen yaklaşık 200 milyar kızılötesi gözlem kaydını işledi. İnsan araştırmacıların ayırt etmekte zorlandığı zayıf sinyaller, yapay zekâ algoritmaları sayesinde ayrıştırıldı ve sınıflandırıldı.

Sistem, uzak kuasarlardan süpernovalara kadar farklı kozmik olayları işaretleyebilmek için yaklaşık altı haftalık bir analiz sürecinden geçti.

Caltech’te başlayan yolculuk

Proje, Paz’ın Caltech bünyesindeki Planet Finder Akademisi’ne katılmasıyla başladı. Pasadena’da ortaokul öğrencisiyken, deneyimli astrofizikçi Davy Kirkpatrick ile birlikte çalışmaya başlayan Paz, akademik rehberlik ile yenilikçi hesaplama yaklaşımını bir araya getirdi.

Bu işbirliği, genç araştırmacının geleneksel astronomi yöntemlerinin ötesine geçen bir analiz modeli geliştirmesinde belirleyici oldu.

NASA’dan takdir ve dikkat çeken teklif

Keşiflerin duyulmasının ardından NASA Direktörü Jared Isaacman, Paz’a doğrudan bir çağrıda bulundu. Isaacman, genç araştırmacıyı NASA’da çalışmaya davet ederken, sembolik bir jest olarak savaş uçağıyla seyahat teklifinde bulunduğunu açıkladı.

Paz’ın çalışması The Astronomical Journal’da yayımlandı ve kendisi Caltech’te araştırma asistanlığı görevine başladı.

Aktif uzay görevlerine doğrudan katkı

Paz’ın geliştirdiği sistem yalnızca teorik bir başarıyla sınırlı kalmadı. Yapay zekâ tarafından belirlenen kozmik cisimlerin koordinatları, James Webb Uzay Teleskobu’nun gelecekteki gözlem programlarında hedef belirleme amacıyla kullanılmaya başlandı.

Bu durum, arşiv verilerinin yapay zekâ destekli yeniden analizinin aktif uzay görevlerini nasıl şekillendirebileceğini gösteren somut bir örnek olarak değerlendiriliyor.

Astronomide yeni bir dönemin işareti

Keşiflerin kapsamı, daha geniş bir dönüşüme işaret ediyor. Yapay zekâ araçları ve genç bilim insanları, astronomi başta olmak üzere birçok bilim dalında giderek daha merkezi bir rol üstleniyor.

Paz’ın çalışması, geleneksel olmayan araştırmacıların ve disiplinler arası yaklaşımların evreni anlama çabasında ne denli etkili olabileceğini bir kez daha ortaya koyuyor.