Kanada 88 savaş uçağı satın almak için 19 milyar dolar harcamayı kabul etti ancak ilki 2026'da gelecek olan sadece 16 uçak için yasal finansman taahhüdü var. Geri kalan 72'sini satın almak zorunda değil.

Kanada alımı iptal edebilir

F-35 satın alma programı hakkında doğrudan bilgi sahibi olan üst düzey bir hükümet kaynağı Globe and Mail'e yaptığı açıklamada meselenin sadece satın alma fiyatı değil, aynı zamanda istihdamla da ilgili olduğunu söyledi. Kaynağa göre Lockheed Martin, tüm jetlerin satın alınması halinde Kanada'da daha fazla istihdam yaratma teklifiyle Ottawa'ya yaklaştı.

Globe, F-35 alımı hakkında kamuya açık konuşma yetkisi olmayan kaynağın kimliğini açıklamıyor. Kaynak kaç kişilik istihdamın söz konusu olduğunu belirtmedi.

Lockheed Martin'in Kanada ofisi konuyla ilgili hemen bir yorumda bulunmadı. Bir sözcü, F-35'in Kanada'da halihazırda istihdam yarattığını çünkü projenin yirmi yıldan uzun bir süre önce başlatılmasından bu yana yaklaşık 110 tedarikçinin F-35'in küresel tedarik zincirinde rol oynadığını söyledi.

Başbakan Mark Carney geçtiğimiz hafta satın alma anlaşmasının gözden geçirilmesi talimatını vererek F-35 sözleşmesini şüpheye düşürdü. ABD Başkanı Donald Trump'ın Kanada ve diğer ülkelere karşı bir gümrük vergisi savaşı başlatmasının ardından, Kanadalılar arasında rakip bir uçak satın almak için popüler bir destek ve Bay Trump'ın Kanada'yı bir şekilde cezalandırmayı seçmesi halinde uçakların önemli yazılım yükseltmelerinden mahrum kalabileceği endişesi vardı.

Kaynak, Ottawa'nın 88 uçağın tamamını satın almak zorunda olmadığı için Lockheed Martin üzerinde bir miktar kozu olduğunu söyledi. İkinci seçenek ise İsveçli Saab firması tarafından üretilen JS 39 Gripen savaş uçağı. Gripen, Kanada'nın eskiyen CF-18 filosunun yerini alması için yapılan yarışmada ikinci olmuştu. Kazanan F-35 ise 2023'ün başlarında açıklanmıştı.

Gripen bir alternatif olabilir

Saab, Kanada'ya jet tedarik etme teklifini yenileyeceği yönündeki spekülasyonlar hakkında yorum yapmayı reddetti. Saab yıllar önce yaptığı açıklamada Gripen'i “Kanada'da üretilen bir savaş uçağı” olarak tanımlamış ve programın 40 yıllık ömrü boyunca ülke genelinde 6,000 kişiye istihdam yaratacağını söylemişti.

Brezilya'nın 2023'ten bu yana Gripen'i lisans altında üretiyor olması, Saab'ın İsveç dışı üretime hala açık olduğunu gösteriyor. Gripen, küçük yolcu jetleri üreten Brezilyalı havacılık şirketi Embraer'e ait bir montaj tesisinde üretiliyor.

Lockheed Martin F-35'i Kanada'da üretmeyi teklif etmedi ya da özellikle Kanada'da istihdam garantisi vermedi. Bunun yerine, F-35 “ortak ülkelerinin” jete parça tedarik etmek ya da araştırma ve geliştirme programları sunmak üzere teklif verebilecekleri rekabetçi bir süreç ilan etti.

Lockheed Martin yaptığı açıklamada “Kanada 2002 yılından bu yana programın güçlü bir ortağı ve uçak tedariki öncesinde tedarik zincirinin kritik bir parçası olmuştur” dedi.

Portekiz de gözden geçiriyor

Portekiz de geçtiğimiz hafta Trump'ın Avrupa ile ticaret konusundaki kavgacı yorumları ve NATO'ya bağlılığına ilişkin sorular nedeniyle F-35 satın alma planını yeniden gözden geçirdiğini açıkladı.