Reuters: Beyaz Saray Zirvesi ve Ukrayna savaşının geleceği

İngiltere merkezli önemli haber ajanslarından Reuters'da, Beyaz Saray'da gerçekleşen ve 6 Avrupalı liderin yanı sıra, Ukrayna Devlet Başkanı Zelenskiy'in de katıldığı zirveye dair değerlendirmelerin yapıldığı bir analiz yayınlandı.

Geçtiğimiz Cuma günü Alaska'da gerçekleşen Trump-Putin zirvesinin ardından, Beyaz Saray'daki Zirve'nin Rusya-Ukrayna savaşının geleceği açısından “en kritik bir zirve” olarak tanımlandığı analizde, zirveye Trump'ın artan baskısının ve Avrupalı liderlerin tedirginliğinin damga vurduğu tespiti yapıldı.

Analizde ayrıca, zirvede yaşanan ikili görüşmelere ve karar alınan yol haritasına dair detaylara ve değerlendirmelere yer verildi.

İşte Reuters'da yayınlanan analiz:

ABD Başkanı Donald Trump, Cuma günü Alaska'da Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ile görüştükten birkaç gün sonra Zelenskiy ve bir grup Avrupalı müttefikini Beyaz Saray'da ağırladığı olağanüstü zirve sırasında Ukrayna'ya güvenlik garantileri verileceğini açıkladı.

Trump gazetecilere yaptığı açıklamada;

“Ukrayna'ya güvenlik konusunda çok fazla yardım olacak. Ancak Avrupa ülkeleri orada oldukları için ilk savunma hattını onlar oluşturucak. Biz de onlara yardım edeceğiz.”

ifadelerini kullandı.

Zelenskiy bu sözü “önemli bir adım” olarak nitelendirerek, garantilerin “önümüzdeki hafta ila 10 gün içinde kağıt üzerinde resmileştirileceğini” ve Ukrayna'nın yaklaşık 90 milyar dolar değerinde ABD silahı satın almayı teklif ettiğini söyledi.

Bu toplantının havası, Şubat ayında Trump ve Başkan Yardımcısı JD Vance'in Ukrayna liderini açıkça eleştirdiği felaketle sonuçlanan Oval Ofis toplantısından çok daha sıcak geçti.

Ancak barış anlaşması hala çok uzak görünüyor.

Görüşmeler başlamadan hemen önce, Rusya Dışişleri Bakanlığı, barış anlaşmasının sağlanmasına yardımcı olmak için NATO ülkelerinden Ukrayna'ya asker gönderilmesini reddetti ve bu da Trump'ın teklifini daha da karmaşık hale getirdi.

Hem Trump hem de Zelenskiy, toplantının sonunda Putin ile üçlü görüşmelerin yapılacağını umduklarını belirtti.

Gece saatlerinde Trump, Rus lideri aradığını ve Putin ile Zelenskiy arasında bir görüşme ayarlamaya çalıştığını, ardından üç liderin katılacağı üçlü bir zirve düzenleneceğini belirtti.

Avrupa heyetinden bir kaynağa göre Trump, Avrupalı liderlere Putin'in bu sırayı önerdiğini belirtti.

Kremlin bu anlaşmayı kamuoyuna açıklamamış olsa da, üst düzey bir ABD yönetimi yetkilisi Putin-Zelenskiy görüşmesinin Macaristan'da gerçekleşebileceğini söyledi. Almanya Başbakanı Friedrich Merz'e göre, ikili önümüzdeki iki hafta içinde bir araya gelecek.

Rusya ile Ukrayna arasındaki son doğrudan görüşmeler Haziran ayında Türkiye'de gerçekleşmişti ve Putin, Zelenskiy'nin kendisiyle yüz yüze görüşme davetini reddederek, bunu yerine düşük düzeyli bir heyet göndermişti.

Bu arada, Zelenskiy'i desteklemek için Washington'a koşan Avrupalı liderler, Trump'tan, herhangi bir görüşme ilerlemeden önce Putin'in 3,5 yıldır süren savaşta ateşkes kabul etmesini ısrarla talep etmesini istedi.

Trump daha önce bu öneriyi desteklemişti. Ancak Cuma günü Putin ile görüşmesinin ardından tavrını değiştirdi ve Moskova'nın barış anlaşmasının kapsamlı olması gerektiği yönündeki tutumunu benimsedi.

Trump, Oval Ofis'te gazetecilere ateşkes fikrini beğendiğini, ancak iki tarafın çatışmalar devam ederken barış anlaşması üzerinde çalışabileceğini söyledi.

Alman Şansölyesi Merz ve Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, Rusya ile yapılacak herhangi bir doğrudan görüşmenin ön koşulu olarak ateşkesin desteklenmesi gerektiğini dile getirdiler. Macron ayrıca, Avrupa liderlerinin de barış görüşmelerine dahil edilmesi gerektiğini vurguladı.

Macron Trump ile yaptığı görüşmede;

“Güvenlik garantilerinden bahsederken, Avrupa kıtasının genel güvenliğinden bahsediyoruz. Bu nedenle Avrupa'nın barış görüşmelerinde olması gerekiyor.”

dediği belirtildi.

Trump ve Zelenskiy, İngiltere, Almanya, Fransa, İtalya, Finlandiya, Avrupa Birliği ve NATO başkanları da dahil olmak üzere Avrupa liderlerinin oluşturduğu heyete katılmadan önce iki saatten fazla süren çok taraflı görüşmeler gerçekleştirdi.

Şubat ayındaki felaketin ardından dostça bir ton

Zelenskiy, toplantıyı Şubat ayında Oval Ofis'te yaptığı görüşmeden çok daha başarılı bir şekilde yönetti.

Şubat ayındaki görüşme, Trump ve Vance'in Zelenskiy'i yeterince minnettar olmadığı için alenen azarlamasıyla ani bir şekilde sona ermişti. Bu toplantıda ise Zelenskiy, medyaya yaptığı açılış konuşmasında, en az sekiz kez teşekkürlerini yineleyerek saygılı bir ton kullandı.

Zelenskiy bu kez tek başına değildi. Avrupalı liderler, Kiev ile dayanışmalarını göstermek ve savaş sonrası herhangi bir anlaşmada ülkeye güçlü güvenlik garantileri sağlanması için baskı yapmak üzere Washington'a gitti.

Trump, Zelenskiy'i Beyaz Saray'ın önünde sıcak bir şekilde karşıladı ve siyah takım elbisesine hayranlığını dile getirdi. Bu, Ukrayna liderinin tipik askeri kıyafetlerinden farklıydı ve medya raporlarına göre Şubat ayında Trump'ı rahatsız etmişti.

Trump baskısı arttı

Trump, Avrupa'nın 80 yıldır gördüğü en ölümcül savaşın bir an önce sona ermesi için baskı yapıyor ve Kiev ve müttefikleri, Uluslararası Ceza Mahkemesi'nin savaş suçlusu olarak tanımladığı Putin'e kırmızı halı sermesinden sonra, Rusya'nın şartlarına göre bir anlaşma zorlayabileceğinden endişe ediyor.

Rusya ise 3 yıl geçmesine rağmen aynı noktada ve ulusal güvenliğini korumak için Ukrayna'da “özel bir askeri operasyon” yürüttüğünü ve NATO'nun doğuya doğru genişlemesi ile Batı'nın Ukrayna'ya verdiği askeri desteğin varoluşsal tehditler oluşturduğunu iddia ediyor.

Kiev ve Batılı müttefikleri ise işgalin imparatorluk tarzı bir toprak gaspı olduğunu belirtiyor.

Trump, 2022'de Rusya'nın Ukrayna'yı işgalinden bu yana diplomatik izolasyonla karşı karşıya kalan Putin için Alaska zirvesinin bir zafer olduğu iddialarını reddetti.

Trump'ın ekibine göre, her iki taraf da uzlaşmak zorunda.

Ancak başkan, Ukrayna'nın 2014'te Rusya tarafından ilhak edilen Kırım'ı geri alma veya NATO askeri ittifakına katılma umutlarından vazgeçmesi gerektiğini söyleyerek yükü Zelenskiy'e yüklüyor.

Zelenskiy, Alaska toplantısında Putin'in önerilerinin ana hatlarını şimdiden reddetmiş durumda. Bu öneriler arasında, büyük ölçüde Rusya'nın kontrolü altında bulunan doğu Donetsk bölgesinin geri kalan dörtte birinin teslim edilmesi de yer alıyor.

Ukrayna topraklarında yapılacak herhangi bir taviz, referandumla onaylanmak zorunda.

Analistlere göre, savaş her iki tarafta da çoğu Ukrayna vatandaşı olan binlerce sivil dahil olmak üzere bir milyondan fazla kişinin ölümüne veya yaralanmasına neden oldu ve ülkenin geniş bir bölümünü tahrip etti.