Ticaret, enflasyon ve iletişim

Geçtiğimiz hafta Bakü’de düzenlenen Azerbaycan-Türkiye Yatırım Forumu’na katıldım. Böylesi forumların zaman zaman tansiyonu düşük kalır fakat bu öyle değildi. Azerbaycan Cumhurbaşkanı Yardımcısı, Ekonomi Bakanı başta olmak üzere hemen konu ile yakından ilgili tüm taraflar oradaydı. Türkiye Azerbaycan İşadamları Sanayiciler Birliği işin büyük kısmını sırtlanmış, Birlik Başkanı Hüseyin Büyükfırat; böylesi kritik bir jeopolitik kırılım döneminde bölgenin önemini bize tekrar hatırlattı. Yine bu tarz forumların en temel zayıf karnı; tamamlandıktan sonraki takip ve gelişim sürecidir. Genel itibariyle forumlar yapılır, dostlar alışverişte görür ve biter. Oysa Sn. Büyükfırat bu zayıf karnı çok iyi gözlemlemiş olmalı ki her cümlesinde buna vurgu yaptı. Forumun düzenli hale getirme konusundaki kararlılıklarına, oturumlarda alınan stratejik kararların hayata geçirilmesinin takibine 7 milyar doları geçen Türkiye-Azerbaycan ticaret hacminin en kısa sürede çok daha ileri seviyelere çekilmesi ile alakalı takip sistemi kurulmasına vurgu yaptı.

Bizim taraf ise konunun ehemmiyetinin ziyadesiyle farkında olarak organize olmuştu. Başka Ticaret Bakanımız Sn. Ömer Bolat olmak üzere Cumhurbaşkanlığı Finans Ofisi Başkanı Sn. Göksel Aşan işadamları, gazeteciler, akademisyenler tam kadro forumda yerini aldı. Neden ehemmiyet dedim? Merak edenler için hemen söyleyeyim. Birincisi küresel jeopolitik ciddi biçimde dönüşüyor. Dolayısıyla artan jeopolitik riskler hemen her ülkeyi farklı ticaret yolları, metodları araştırmaya geliştirmeye itiyor. Bu bağlamda Azerbaycan’ın Karabağ zaferi akabinde gündeme gelen belki de en kıymetli konulardan biri de Orta Koridor ve Zengezur...

Zengezur projesi Türkiye’nin Azerbaycan üzerinden karayolu ve demiryolu ulaştırma modlarıyla 300 milyonluk bir nüfusu kucaklaması demek. Bölgesel işbirliği ve ekonomik aktivite anlamında 300 milyon ne demek sanırım herkes anladı. Türk Cumhuriyetleri ile aramızdaki bu pranganın kalkması ile başta Azerbaycan ve Türkiye arasındaki ticaretin 15 milyar doları aşması ve akabinde tüm Orta Asya ile çarpan etkisi oluşturmasını bir hayal edin...

Yeni ticaret yolları ve stratejik bir enerji hattı oluşturulması perspektifinde Orta Koridor Projesi çok çok kıymetli... Zira alışılageldik bölgesel ticaretin şifreleri değişiyor. Artan riskler Türkiye’nin bu projeyi hayata geçirmesini neredeyse bir zorunluluk haline getiriyor. Ticaret Bakanımız Sn. Ömer Bolat da konuşmasında sık sık bu yazı boyunca ifade ettiğim ticari gelişim alanlarına vurgu yaptı.

Enflasyon ve Ahlak

Ticaret Bakanı Ömer Bolat demişken bu konuya da değinmeden geçemeyeceğim. Enflasyon konusunda “Mark-up Prising” yani enflasyonist dönemde aşırı kar elde edecek şekilde fiyatlama davranışının var olduğunu artık sağır sultan bile biliyor. Hem Dünya Bankası hem de IMF’in yaptığı çalışmalarda bu konu artık yer edindi. Akademik literatürde de karşılık bulmaya başladı. Ben de hemen her yazımda ve yayınlarımda buna yer veriyorum. Ne zaman bir sezon durumu oluşsa (Eylül Ayı kırtasiye sezonu gibi) ya da ne zaman ücretlere zam yapılması gündeme gelse daha ortada zam yokken fiyat artışları başlıyor. Sanki firmaların genel giderlerinin tamamı asgari ücretmiş gibi; asgari ücrete %50 zam yapılınca firmalar da ürünlerine %50 zam yapıyor. Sonra da bunun adı ücret fiyat sarmalı oluyor. Ücret artışları enflasyonun artması katkı sağlar mı? Evet ama büyük kısmı maalesef bizim ahlak sorunumuz!!! Ticaret Bakanımız Ömer Bolat göreve geldiği günün üzerinden 6,5 ay geçti. Bu fahiş fiyat artışları konusunda da kılı kırk yarıyor. Şimdiye kadar 1,2 milyar TL firmalara ceza kesildi. Hatta siz bu satırları okurken 309 firmaya daha ceza kesildi. Bu duruş ve kararlılığın artarak sürmesini temenni ediyoruz. Zira Türkiye’de bir kesim sanki enflasyonun sebebi sabit gelirlilermişçesine meseleyi ücret artışlarına bağlamaya devam ediyor. Zira ekonomide iletişim çok önemli.

Ekonomik İletişim

İktisadi iletişim demişken değinmeden geçmek istemiyorum. İktisatçıların eksikliğini yakından hissettiği bir hususa dair çok efektif bir iyi uygulama örneği gözlemledim Azaerbaycan’da. Azerbaycan Cumhuriyeti Ekonomik Reform ve İletişim Analiz Merkezi Başkanı Sn. Prof. Dr. Vusal Quasimli'yı ziyaret ettim. Geçtiğimiz yıl birlikte çalışma fırsatı bulmuştuk. Bu yıl da başta Orta Koridor olmak üzere yakın ilişkimizi sürdüreceğiz. Bu Merkez çok özetle şunu yapıyor: Ekonomi alanında ilgili bakanlıklardan veri/bilgi alarak analizler yapıyor; plan, program ve stratejiler geliştirerek bunu Başbakanlık üzerinden ilgili Bakanlığın uygulamaya koymasını sağlıyor. Belki de çok daha önemli olarak; uygulamaya konan/konacak ekonomi politikalarının içselleştirilmesi, sahiplenilmesi ve hem toplum hem de tüm ilgili kesimlerce benimsenmesi için iletişim dili geliştiriyor. Bana göre bizim İletişim Başkanlığımız bunu birçok konuda harikulade yapıyor. Ancak benzer bir misyonu üstlenecek bir birim oluştursa bu konuda ciddi mesafe kat ederiz diye düşünüyorum. Hanehalkı talep ettiği ürünün fiyatının bir sonraki gün/hafta/ay (farketmez) artmayacağını düşündüğü gün enflasyonu büyük oranda çözdünüz demektir. Ekonomide en temel ve önemli hususlardan birisi hem hane halkı hem de diğer ekonomi ile ilintili kesimler nazarında beklentileri yönetmektir. Bunun da yolu orta ve uzun vadeli iyi bir iletişim stratejisi ve yönetiminden geçer.