Yeşilçam’da çocuk yıldızların öncüsü: Memduh Ün

• Memduh Ün, 14 Mart 1920’de İstanbul Kasımpaşa’da doğdu ve Vefa Lisesi’nden mezun olduktan sonra İstanbul Üniversitesi Tıp Fakültesine kaydoldu, fakat futbola ilgisi nedeniyle okulu bıraktı.
• 1940-1942 arasında Beşiktaş’ta futbol oynayan Ün, Ankara’da askerlik yaptıktan sonra İstanbulspor ve İETT takımlarında antrenmanlara katıldı ve çeşitli memurluklarda bulundu.
• Sinemaya 1947’de “Damga” filmiyle adım atan Ün, ilk yönetmenlik deneyimini “Düşman Aşıklar” ile gerçekleştirdi.
• 1954’te yönetmenliğe başlayan Ün, “Yetim Yavrular” ve 1961’de çektiği “Ayşecik” filmiyle çocuk yıldızlar dönemini başlattı.

İlk yönetmenlik deneyimi ve sinemaya adımı

Ün, ilk yönetmenlik deneyimi olan “Düşman Aşıklar” filmi sonrası yaşadığı hayal kırıklığını “Bitirdiğimde, değil en iyi filmi çekmek, o güne kadar ülkemde üretilmiş en berbat filmi yapmış olduğumun ayırdına vardım. Ciddi şoka girdim.” sözleriyle aktardı.

“Hayat Acıları” filminde rol aldıktan sonra, 1954’te “Yetim Yavrular” ile yönetmenliğe adım atan Ün, 1959’a kadar çoğu melodram filmleriyle tanındı. 1958 yapımı “Üç Arkadaş” filmi, büyük kentin küçük insanlarını işleyen yapısıyla Ün’e büyük ün kazandırdı.

Çocuk yıldızları beyazperdeye taşıması

“Ayşecik” filmiyle çocuk oyuncuları ön plana çıkaran Ün, bir röportajında “Ayşecik filminde 4,5 yaşında bir çocuğa ben başrol oynattım. Bugün böyle bir riski hangi yönetmen alır?” dedi.

Oyuncu seçiminde karaktere uyum ve görüntü öncelikliydi, yetenekten ziyade uyum arayışına önem veriyordu.

Kırık Çanaklar ve sonraki yapımlar

1961’de Edmund Morris’in “Tahta Çanaklar” adlı piyesinden uyarladığı “Kırık Çanaklar” filmiyle gerçek hayattaki kişileri beyazperdeye yansıtan Ün, iki kuşağın dayanışmasını melodram ögelerinden arınmış şekilde işledi. 1963’ten sonra ticari amaç güden melodram, güldürü, polisiye ve uyarlama filmler yaptı.

Ödüller ve başarıları

Memduh Ün, 1961’de Türk Filmleri Yarışması’nda “Kırık Çanaklar” filmiyle, 1966’da 3. Antalya Film Festivali’nde “Namusum İçin” filmiyle “En İyi Yönetmen” ödüllerini kazandı.

1990’da çektiği “Bütün Kapılar Kapalıydı” filmiyle Antalya Film Festivali’nde “En İyi Kurgu” ve “Jüri Özel Ödülü”nü aldı. 1998’de ise “Yaşam Boyu Onur Ödülü”nün sahibi oldu.

Yönetmenlik ve oyunculuk kariyeri

Yapımcı olarak 2005’e kadar 124, yönetmen olarak 72 filme imza atan Memduh Ün, 48 filmde de oyuncu olarak yer aldı. “Sinema Bir Mucizedir”, “Düş Gezginleri”, “Gün Ortasında Karanlık”, “Vazife Uğruna”, “Garip”, “Çarıklı Milyoner”, “Zübük”, “Orta Direk Şaban”, “Bekçiler Kralı”, “Yıkılmayan Adam”, “İnsanlar Yaşadıkça”, “Kırık Hayatlar”, “Yetim Ömer”, “Karadeniz Postası” ve “Damga” gibi filmlerle Türk sinemasına damga vurdu.

Memduh Ün, 16 Ekim 2015’te 95 yaşında Bodrum’da hayatını kaybetti ve geride Türk sinemasında çocuk yıldızları beyazperdeye taşıyan eşsiz bir miras bıraktı.