Hazin son: Rusya, Karadeniz Filosu gemilerini Kırım'dan çekmek zorunda kaldı

Batılı yetkililer ve denizcilik uzmanları tarafından doğrulanan uydu görüntülerine göre Rusya, aralarında üç saldırı denizaltısı ve iki fırkateynin de bulunduğu gemilerini Sivastopol'dan Rusya ve Kırım'da daha iyi koruma sağlayan diğer limanlara taşıdı. Rusya Savunma Bakanlığı yorum talebine yanıt vermedi.

Bu hamle, 2014 yılında Kırım'ı askeri olarak ele geçirerek Ukrayna'nın kontrolünü ele geçirme girişiminde ilk adımı atan Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin için kayda değer bir gerileme anlamına geliyor. Geçen yılki geniş çaplı işgali şimdi bumerang gibi dönerek, ilk kez 1783'te Büyük Katerina döneminde Rusya tarafından sahiplenilen bir limandan gemilerin çıkarılmasını zorunlu kıldı.

Sivastopol'dan çekilme, Ukrayna'nın son haftalarda Rus gemilerine ve filo karargahına ciddi hasar veren bir dizi saldırısının ardından geldi.

Denizcilik uzmanları, gemilerin limanlar ve elektrik şebekeleri gibi sivil altyapıya seyir füzeleri atmaya devam edebilecekleri için bu hamlenin acil askeri etkilerinin sınırlı olduğunu söyledi.

Ukrayna'nın saldırıları filonun Ukrayna limanlarına uyguladığı ablukayı kırarak Rusya'nın Karadeniz'in bazı bölgelerine erişimini engellemiş ve Ukrayna'ya ekonomik açıdan hayati önem taşıyan tahıl sevkiyatı için yeni bir koridor açmıştı.

Ancak karşı saldırının ağır kayıplar nedeniyle planlanandan daha yavaş ilerlemesi ve ABD'deki siyasi çalkantıların Kiev'in işgalci Rus güçlerini kovma çabalarının finansmanı konusunda soru işaretleri yaratması nedeniyle geri çekilme Ukrayna için tam zamanında gelen bir destek oldu.

İngiltere'nin silahlı kuvvetlerden sorumlu devlet bakanı James Heappey, bu hafta Varşova'da düzenlenen bir konferansta gemilerin dağıtılmasını "Karadeniz Filosu'nun işlevsel yenilgisi" olarak nitelendirdi.

Görüntüleri inceleyen Moskova merkezli bir savunma düşünce kuruluşu olan Strateji ve Teknolojileri Analiz Merkezi'nde kıdemli analist olan Mikhail Barabanov, Planet Labs tarafından sağlanan 1 Ekim tarihli uydu görüntülerinin, donanma gemilerinin büyük bir kısmının Karadeniz'deki bir Rus limanı olan Novorossiysk'e taşındığını gösterdiğini söyledi.

Gemiler arasında üç operasyonel Kilo sınıfı saldırı denizaltısı, iki güdümlü füze fırkateyni ve bir devriye gemisi bulunuyordu.

Barabanov, aralarında büyük bir çıkarma gemisi, bir dizi küçük füze gemisi ve yeni mayın tarama gemilerinin de bulunduğu diğer gemilerin Kırım Yarımadası'nın daha doğusundaki Feodosiya limanına taşındığını söyledi.

Bu hamle Ukrayna'nın yeni saldırılarına karşı geçici bir önlem olsa da, Rusya'nın en ağır gemilerinden bazılarının yerinin değiştirilmesinin yarattığı lojistik sıkıntı Kiev'in saldırı kapasitesine yönelik tehdidin altını çiziyor.

Ukrayna geçtiğimiz haftalarda Kırım'ı bir Rus denizaltısı ve büyük bir çıkarma gemisinin yanı sıra Karadeniz Filosu'nun karargahına ciddi hasar veren seyir füzeleriyle hedef aldı.

Analistler bu saldırılarda büyük olasılıkla, kullanımlarına kısıtlamalar getiren İngiltere ve Fransa tarafından sağlanan ve Novorossiysk'i vuramayacakları anlamına gelen seyir füzelerinin kullanıldığını söylüyor.

Barabanov, "Karardaki ana etken, Batı'nın şimdiye kadar Ukrayna'nın Rusya Federasyonu'nun 2014 sınırları içindeki saldırılarda Batı silahlarını kullanmasını yasaklamış olmasıdır" dedi.

Ukrayna bu yılın başlarında kendi ürettiği deniz insansız hava araçlarını kullanarak Novorossiysk'i başarıyla vurmuştu.

Denizcilik uzmanı ve Bosphorus Observer danışmanlık şirketinin başkanı Yörük Işık, uydu görüntülerinde Feodosiya'daki tersanenin girişine yerleştirilmiş ağ ve mavnaların görüldüğünü, bunun da Rusya'nın tesise yönelik yeni Ukrayna saldırılarından endişe duyduğunu gösterdiğini söyledi.

Görüntülerin Rus savaş gemilerinin Sivastopol'dan diğer limanlara hareket ettiğini gösterdiğini de doğrulayan Işık, "Ukrayna'nın burada başarılı bir deniz operasyonu yürütebileceğine dair bazı güvenlik endişeleri var" dedi.

Savaşın başladığı 2022 ilkbaharında Rusya'nın Odesa'yı ele geçirme umutlarını boşa çıkarmasından bu yana Ukrayna, deniz gücü eksikliğine rağmen Karadeniz'de karşılık verdi.

Geçtiğimiz yıl Ukrayna, Karadeniz Filosu'nun amiral gemisi Moskva füze kruvazörünü yerli üretim bir gemisavar füzeyle batırdı ve Karadeniz'deki küçük ama stratejik Yılan Adası'nı geri aldı.

Ukraynalı komandolar da Kırım çevresinde baskınlar düzenliyor. Çarşamba günü, Ukrayna'nın HUR olarak bilinen askeri istihbarat teşkilatı, kuvvetlerinin Kırım'a indiğini ve Rus askerlerine saldırdığını söyledi.

HUR sözcüsü Andriy Yusov Ukrayna medyasına yaptığı açıklamada "Rus işgalcilerle bir savaş yaşandı" dedi. Ukraynalıların Ruslara zayiat verdirdiğini söyleyen Yusov, "Ne yazık ki Ukraynalı savunmacılar arasında da kayıplar var" dedi.

Rusya'nın Karadeniz'deki Ukrayna limanlarına ve sivil gemilere yönelik saldırılarını arttırması üzerine Ukrayna son aylarda Rus filosuna yönelik saldırılarını yoğunlaştırdı.

Rusya Temmuz ayında, Ukrayna'nın Odesa'dan tahıl ihracatının önündeki engelleri kaldıran, Türkiye ve Birleşmiş Milletler arabuluculuğundaki anlaşmadan çekildi. Temmuz 2022'de imzalanan anlaşma, belirlenen bir deniz koridoru üzerinden gemilerin güvenliğini garanti altına almış, Karadeniz'de askeri gerilimin azalmasına katkıda bulunmuş ve Ukrayna'ya ekonomik bir can damarı sağlamıştı.

Tahıl anlaşmasından çekildikten sonra Rusya, Ukrayna'ya giden sivil gemileri durdurmakla tehdit etti ve Ukrayna'nın önemli liman ve tahıl ihracat altyapısına bir dizi füze ve insansız hava aracı saldırısı düzenledi.

Ukrayna'nın verdiği askeri karşılık Rus donanmasının Karadeniz'deki manevra kabiliyetini sınırladı. Ukrayna'ya ait su üstü insansız hava araçları Novorossiysk limanında bir Rus çıkarma gemisine çarptı ve açık denizde başka bir gemiye saldırdı. Ukrayna ayrıca deniz insansız hava araçlarını Rus hava kuvvetlerine jet yakıtı taşıyan bir petrol tankerine ve Rus anakarasını Kırım'a bağlayan bir köprüye saldırmak için kullandı.

Ukraynalı askeri sözcü Çarşamba günü yaptığı açıklamada Ukrayna'nın Karadeniz'deki cephe hattını Ukrayna kıyılarından en az 100 deniz mili geriye ittiğini söyledi. Ukrayna'nın güney savunma kuvvetleri sözcüsü Natalia Humeniuk, Rus gemilerinin artık Kırım Yarımadası'nın batı ucundaki Tarkhankut Burnu'nun ötesine geçmediğini söyledi.

Humeniuk, "Şu anda Rusya Federasyonu Karadeniz Filosu'na ait gemi ve botlar Ukrayna karasuları yönünde seyretmiyor" dedi.

Türkiye'nin geçen yıl aldığı, savaşan devletlerin bölgenin girişindeki stratejik tıkanma noktası olan Türk boğazlarından yeni savaş gemileri geçirmesini yasaklayan uluslararası bir anlaşmayı uygulama kararı da Rusya'nın Karadeniz'de elini kolunu bağlıyor. Türk yetkililer, Rusya'nın dünyanın dört bir yanındaki diğer deniz kuvvetlerine ait gemileri getirmesini yasaklayan 1936 Montrö Sözleşmesi'ne başvurdu.

Ukrayna'nın Karadeniz'deki Rus askeri hakimiyetini kırması Ukrayna ekonomisini de canlandırabilir. Ukrayna, Türkiye ve BM destekli anlaşmaya alternatif olarak Odesa'ya gidip gelen sivil gemiler için yeni bir deniz koridoru açtı. Yeni deniz yolu, Kuzey Atlantik Antlaşması Örgütü üyesi olan Romanya ve Bulgaristan'ın kıyı sularına girmeden önce Ukrayna ordusu tarafından korunan Ukrayna kıyı şeridini kucaklıyor.

Koridordan geçen ilk gemi Ağustos ayında yola çıktı ve son günlerde bir dizi gemi artan bir hızla nakliye şeridine girip çıktı. Ukrayna donanması Çarşamba günü itibariyle 12 geminin daha koridora girmek için beklediğini söyledi.