Institute for Security Studies: Tunus'da kriz; Arap Baharı sürecindeki protestolara dönüşebilir ve darbeye evrilebilir!

Tunus'un uzun süredir devam siyasi kriz, halk hareketlerine dönüşüyor ve sona erme belirtisi göstermiyor.

2011 Arap Baharı'nın tek başarı öyküsü olarak kabul edilen Kuzey Afrika ülkesi, 17 Aralık 2022'de parlamento seçimleri yaptı. Partilerin çoğu seçimi boykot etti ve resmi olarak sadece %8,8 olan iç karartıcı bir seçmen katılımı ortaya çıktı.

Tunuslular bu boykot hareketi ile, Başkan Kays Said'in son 18 ayda izlediği demokratik olmayan siyasi reformları hakkındaki tavrını aslında net bir şekilde ifade etti.

Said, Temmuz 2021'de demokratik olarak seçilmiş hükümeti görevden alıp Tunus Parlamentosu'nu askıya alarak, neredeyse tüm gücü kendisine topladı ve uluslararası uzmanlara göre fiili olarak bir sivil darbe gerçekleştirdi.

Temmuz 2022'de ise anayasal değişiklikler için bir referandum düzenledi. Ancak bu referanduma da seçmen katılımı çok düşüktü ve resmi rakamlara gçre sadece olarak %30'da kaldı

Uluslararası Kriz Grubu'ndan Tunuslu uzman Riccardo Fabiani ISS'e yaptığı değerlendirmede; "Düşük katılım oranı Said için bir uyandırma çağrısı olmalı. Ancak şu anda öyle görünmüyor." açıklamasında bulundu."

Tunus içerisinde gösteriler artıyor ve tepkinin giderek daha da artması muhtemel. Said'in Meclis'ten ihraç ettiği 12 siyasi parti tarafından geçen Mart ayında kurulan Ulusal Kurtuluş Cephesi, şimdiye kadar çok büyük bir kalabalık toplamasa da son dönemde tepki olarak protesto gösterileri düzenliyor.

Bir milyondan fazla üyesiyle Tunus'un en güçlü sendika federasyonu olan Tunus Genel İşçi Sendikası (UGTT)'da harekete geçmeye başlıyor. Bu federasyon şimdiye kadar Said'in iktidarı ele geçirmesi konusunda sessiz kalmıştı. Birliğin Genel Sekreteri Nureddin Taboubi, Said'in tek adam yönetimine ve Tunus demokrasisine yönelik oluşturduğu tehdide artık müsamaha gösteremeyeceklerini açıkladı.

Peki büyüyen siyasi protestolar ve sendika eylemleri Said'i durdurabilir ve onu Tunus'u demokrasiye döndürmeye zorlayabilir mi?

Şimdiye kadar ülkedeki siyasi kriz nispeten barışçıl kaldı ancak bölgedeki uzmanlara göre bu durum artık değişebilir.

Tunusluların yaklaşık %50'si yoksulluk içinde yaşıyor ve %20'den fazlası işsiz. Zaten bu korkunç ekonomik manzara, geçen ayki düşük seçmen katılımındaki bir başka faktördü. Said'in ekonomik krizi durdurmak için başvurduğu Uluslararası Para Fonu (IMF) kurtarma paketinin koşulları ise ağır ve Tunus bu şartları yerine getiremeyebilir.

Tunus zaten 2011'den bu yana çok yoğun halk gösterileri, siyasi tartışmalar ve ekonomik zorluklarla mücadele ediyordu. Ancak Said liderliğindeki döneme kadar siyasi istikrar nispeten de olsa halkı memnun ediyor ve ekonomi konusundaki tartışmaları bir nebze olsun ikinci plana atıyordu. Çünkü halk içerisinde bir umut vardı.

Ancak son yaşanan gelişmeler, Said ve Tunus için kötü bir sürecin başlangıcı olabilir. Çünkü; ülkede yaşanan hareketlenmelerin potansiyeli, Said'in eylemleri ve Tunuslular arasında yarattığı kızgınlık donmuş olan devrim öncesi döneme dönüşün fitilini ateşleyebilir.

Tunus Genel İşçi Sendikası liderlerinden Nureddin Taboubi'niye göre süreç, kitlesel bir seferberlik ve hatta darbe olana kadar kötüleşecek gibi görünüyor.

IMF ise, Said'in istediği krediyi, reformları taahhüt edene kadar alıkoyacak gibi görünüyor. Tüm yaşanan bu olumsuzluklara rağmen, uluslararası toplum yaşananları görmezden geliyorgibi görünüyor. Avrupa Birliği seçimleri doğrudan eleştirmekten kaçınırken, Amerika Birleşik Devletleri ise seçimleri 'ilk adım' olarak nitelendirdi.

Diğer yandan Afrika İnsan ve Halkların Hakları Mahkemesi, 22 Eylül 2022'de Said'in kararlarının insan haklarını ihlal ettiğini ilan etti. Mahkeme, Tunus'a iki yıl içinde tüm cumhurbaşkanlığı kararnamelerini kaldırması ve anayasal demokrasiye dönmesi talimatını verdi. Ancak bu karar da Said yönetimi tarafından uygulanacak gibi görünmüyor.