İran, füze üretimini genişletiyor

Son uydu görüntüleri, iki Amerikalı araştırmacının füze üretimini arttırmak için değerlendirdiği İran'ın iki önemli balistik füze tesisinde büyük genişlemeler olduğunu gösteriyor ve bu sonuç üç üst düzey İranlı yetkili tarafından da doğrulandı.

Tesislerin genişletilmesi, İran'ın Ukrayna'ya karşı savaşı için füze arayan Rusya'ya füze sağlamayı kabul ettiği Ekim 2022 tarihli anlaşmanın ardından gerçekleşti.

Ticari uydu firması Planet Labs tarafından Mart ayında çekilen Modarres askeri üssü ve Nisan ayında çekilen Hocir füze üretim kompleksi görüntüleri, her ikisi de Tahran yakınlarında bulunan iki tesiste 30'dan fazla yeni bina olduğunu gösteriyor.

Reuters tarafından incelenen görüntülerde yapıların birçoğunun geniş toprak setlerle çevrili olduğu görülüyor.

Monterey'deki Middlebury Uluslararası Çalışmalar Enstitüsü'nden Jeffrey Lewis, bu tür toprak setlerin füze üretimiyle ilişkili olduğunu ve bir binadaki patlamanın yakındaki yapılarda yüksek derecede yanıcı maddeleri patlatmasını engellemek için tasarlandığını söyledi.

Lewis, tesislerin görüntülerine dayanarak, genişletmelerin Hocir'de geçen yıl Ağustos ayında, Modarres'te ise Ekim ayında başladığını söyledi.

Uzmanlar İran'ın halihazırda Orta Doğu'nun en büyük cephaneliğine sahip olduğunu ve konvansiyonel ve nükleer başlık taşımak üzere tasarlanmış modeller de dahil olmak üzere 3,000'den fazla füzeye sahip olduğunu belirtiyor.

Kamuoyu önünde konuşma yetkileri olmadığı için isimlerinin açıklanmasını istemeyen üç İranlı yetkili, Modarres ve Hocir’in konvansiyonel balistik füze üretimini arttırmak için genişletildiğini doğruladı.

Bir yetkili "Neden olmasın?" dedi.

İkinci bir İranlı yetkili ise bazı yeni binaların drone üretiminin iki katına çıkarılmasına da olanak sağlayacağını söyledi.

Kaynak, insansız hava araçları ve füze bileşenlerinin Rusya'ya satılacağını, insansız hava araçlarının Husilere ve füzelerin de Hizbullah'a verileceğini sözlerine ekledi.

Tahran daha önce Rusya ve Husilere insansız hava aracı ve füze sağladığını yalanlamıştı.

Husilerin sözcüsü Muhammed Abdüsselam İran'ın silah üretimindeki artışın Yemen'de herhangi bir etkisi olmayacağını çünkü Husilerin İran'dan bağımsız olarak uçak geliştirip ürettiğini söyledi.

Lewis, İran'ın füze altyapısını izleyen Middlebury projesinin bir parçası olarak Washington'daki bir düşünce kuruluşu olan CNA'da yardımcı araştırma analisti olan Decker Eveleth ile birlikte Planet Labs görüntülerini analiz etti.

Lewis, "Rusya'nın düşük maliyetli füze kabiliyeti arayışında olduğunu biliyoruz ve bu arayış İran ve Kuzey Kore'ye yöneldi" dedi.

Moskova ve Pyongyang, Kuzey Kore füzelerinin Rusya'ya transfer edildiğini reddetti.

Washington'daki Rus büyükelçiliği ve Kuzey Kore'nin Birleşmiş Milletler misyonu bu haber için yapılan yorum taleplerine hemen yanıt vermedi.

İki ABD'li araştırmacı ayrı ayrı verdikleri mülakatlarda, fotoğraflardan henüz yapım aşamasında olduğu anlaşılan yeni tesislerde ne tür füzeler üretileceğinin net olmadığını söyledi.

Tahran'ın füze ya da insansız hava aracı üretimindeki herhangi bir artış, İran'a ait insansız hava araçlarının Rusya'nın Ukrayna şehirlerine yönelik saldırılarını sürdürmesine yardımcı olduğunu söyleyen ABD ve Hizbullah da dahil olmak üzere İran destekli grupların saldırılarını savuşturan İsrail için endişe verici olacaktır.

ABD Ulusal İstihbarat Direktörlüğü, araştırmacıların analizi hakkında yorum yapmayı reddetti.

ABD Ulusal Güvenlik Konseyi sözcüsü de bu değerlendirmeyi doğrulamaktan kaçınırken, ABD'nin İran'ın füze ve insansız hava aracı üretim ve ihracatını kısıtlamak amacıyla yaptırımlar da dahil olmak üzere çeşitli tedbirler uyguladığını sözlerine ekledi.

Reuters Şubat ayında İran'ın Ukrayna'ya karşı kullanılmak üzere Rusya'ya karadan karaya balistik füzeler gönderdiğini bildirmişti.

İran bu silahları verdiğini reddetti. Washington transferleri doğrulayamayacağını ancak Tahran'ın Moskova'ya füze sağlamayı amaçladığını düşündüğünü söyledi.

Shahid Modarres ve Hocir, İran'ın füze ve nükleer programlarında merkezi bir rol oynayan seçkin bir paramiliter örgüt olan İslam Devrim Muhafızları Ordusu (IRGC) tarafından denetlenmektedir.

Bu örgüt İran ekonomisinin büyük bölümünü kontrol etmekte ve doğrudan İran'ın dini lideri Ayetullah Ali Hamaney'e hesap vermektedir.

Kompleksler uzun zamandır İran'ın kısa ve orta menzilli balistik füzelerinin ve ülkenin uzay programı için roketlerin geliştirilmesi ve üretilmesiyle ilişkilendiriliyor.

12 Kasım 2011'de meydana gelen büyük bir patlamada katı yakıtlı füzelerin üretildiği Şedid Modarres'in büyük bir bölümü yok oldu ve 17 Devrim Muhafızları subayı öldü.

Ölenler arasında İran tarafından balistik füze programının "mimarı" olarak görülen General Hassan Moqaddam da vardı.

İkinci İranlı yetkili, 2011'deki patlamanın ardından yeniden başlayan Shahid Modarres'teki inşaatın geçen yıl hızlandığını söyledi.

Lewis, "Bence İranlılar (patlamadan önce) dikkatleri üzerlerine çekmek istemedikleri için binaları çitle çevirmemeyi tercih etmiş olabilirler," dedi.

"Zor yoldan öğrendiler."

Eveleth ve Lewis, bu alanların İran'ın füze programıyla uzun bir geçmişe sahip olduğunu -Şehid Modarres bazı uzmanlar tarafından bu programın doğduğu yer olarak kabul ediliyor- ve çok sayıda toprak setin Tahran'ın balistik füze üretimini genişlettiği yönündeki değerlendirmelerini desteklediğini söyledi.

Eveleth, "Bütün bir üretim hattının bu şekilde banketlendiğini gördüğümüzde, bu genellikle füzelerdir," dedi.