İran yapımı Şahit-136 kamikaze İHA kaç paraya üretiliyor?

Sızan belgelerin son dökümü, Rusya'nın insansız hava araçları için İran'a gerçekte ne kadar ödediğini ortaya koyuyor.

Belgelerin gerçekliğini ya da belirttikleri rakamların genel doğruluğunu teyit edemesek de, önemli bir soruyu gündeme getiriyor: Bir adet Şahit-136'nın gerçekte maliyeti nedir?

The New York Times ve CNN gibi medya kuruluşları insansız hava araçlarının Rusya'ya tanesinin yaklaşık 20,000 dolara mal olduğunu bildirdi.

Ancak, iddia edilen hackleme yoluyla elde edilen belgeler çok farklı rakamlar göstermektedir.

Ukraynalı Militinaryi haber kuruluşuna göre, belgelerde Rusya'nın 2022 yılında, 2,5 yıl içinde tesislerinde lisans altında 6.000 İran insansız hava aracı üretmeyi planladığı belirtiliyor.

İranlılar başlangıçta Rusya'dan Şahit başına 375.000 dolar ödemesini istemiş, ancak bu rakam daha sonra 6.000 adet için İHA başına 193.000 dolara ya da 2.000 İHA için 290.000 dolara indirilmiş.

Militinaryi'ye göre teknoloji, ekipman, 6,000 İHA ve yazılım transferi de dahil olmak üzere üretim sözleşmesinin toplam değeri 1.75 milyar dolar.

Ancak belgelere göre Rusya'da üretimin tamamen yerelleştirilmesi ve İran'dan asgari düzeyde parça tedarik edilmesine yönelik bir plan vardı ve bu plan 2023 yılında hayata geçirilebilecek ve her bir Şahit-136 için öngörülen maliyet yaklaşık 48.800 dolara düşecekti.

Militinaryi'nin bildirdiğine göre tüm 'transfer' fiyatı birim başına 165.500 dolardı.

"Bu fark muhtemelen lineer üretim için yapılan ipotekli ödemeler, ek maliyetler ve işletmeye yapılan yatırımlardan kaynaklanmaktadır."

Başka bir deyişle, bu, altyapı ve lisanslar da dahil olmak üzere programın üretim boyunca amorti edilen tüm maliyeti olacaktır.

Ne kadar çok üretim yaparsanız, sabit maliyetler daha da dengelendiği için bu rakam o kadar az olacaktır. Bu da toplam program maliyetinin 1 milyar doların biraz altında olmasını sağlayacaktır.

Ne olursa olsun, Şahit-136 ve nasıl üretildikleri hakkında bildiklerimize dayanarak 50.000 $ civarında bir birim maliyet oldukça gerçekçi görünmektedir ve bu fiyat zaman içinde daha da düşecektir.

Haber, Rusya'nın bu anlaşmaların bir parçası olarak İran'a iki milyon gramdan fazla altın transfer ettiğini belirtiyor.

Bir kez daha, anlaşmanın nihai şartlarını ya da gerçekte neleri içerdiğini kesin olarak bilmiyoruz.

Ukraynalı bir insansız hava aracı üreticisinin CEO'su The War Zone'a yaptığı açıklamada, bilgisayar korsanları tarafından açıklanan birim başına maliyet rakamlarının çok da uçuk olmadığını söyledi.

Terminal Autonomy CEO'su Francisco Serra-Martins "Açıklanan birim maliyetler her bir sistemin doğasında bulunan teknoloji transferini de kapsıyor ki bu da özellikle bu tür sistemlerin karmaşıklığı göz önüne alındığında makul bir rakam" dedi.

"Ancak Rusya Federasyonu'nun bu transferi, benzer düzenlemelerde alışılagelmiş bir uygulama olan İran Hükümeti ile karşılıklı teknoloji alışverişi gibi alternatif yollarla değil de doğrudan altınla telafi etmeyi tercih etmesi dikkat çekicidir."

Daha önce teklif edilen 20,000 dolarlık fiyatın gerçekçi olmadığını da sözlerine ekledi.

"İlk maliyet tahminleriyle ilgili olarak, daha önce Şahit başına 20.000 $ olarak tahmin edilen rakamın önemli ölçüde gerçek dışı olduğu açıktır" dedi.

"Sistemin önemli bir bileşeni olan 50 beygirlik motorların, yasadışı yollardan temin edilmediği sürece 10.000 doların altında bir fiyata tedarik edilmesi nadir görülen bir durumdur. Özellikle Terminal Autonomy'deki Şahit analog projemiz olan AQ 400 Scythe programındaki deneyimlerimden yola çıkarak, ele geçirilen sistemlerin araştırılması ve incelenmesinin ardından ekibimiz, özellikle kompozit uçak gövdelerinin kalıplanmasıyla ilgili olarak karmaşık tasarımlarıyla ilişkili önemli maliyetleri azaltmak için Rus ve İranlı muadillerinden kasıtlı olarak farklı tasarımlar yaptı."

Silindirik gövdesi ve tandem kanatlarıyla AQ 400, delta şeklindeki Şahit-136'ya kıyasla çok daha farklı bir tasarım.

Tamamen düşük maliyet ve seri üretim için optimize edilirken, uzun menzilli 'tek yönlü saldırı' yeteneklerini de koruyor.

Serra-Martins tandem kanat tasarımı hakkında şunları söyledi: "Bunun faydası, kanat açıklığının azaltılmasıyla ilave kaldırma kuvveti elde etmenizdir."

Scythe çok daha küçük bir 12hp motor kullanıyor.

Serra-Martins, "Diğer motorları kullanıyoruz ama kendimiz de üretiyoruz," diye açıkladı.

"Bunlar bir DLE için 1.500 dolar ya da bir Skypower için 3.000 dolar yerine 150 dolar" dedi.

"Bunların üretimi daha pahalı, ancak birim başına daha ucuz ve sterilize edilmiş, seri numaraları yok."

Rusların bunu yapabileceğini, ancak sistemlerinin daha karmaşık olduğunu, 50 beygirlik bir motorun 12 beygirlik bir motordan çok daha pahalı olduğunu sözlerine ekledi.

“Şahit’in aerodinamiği de şaşırtıcı derecede berbat. Lancet de benzer şekilde berbat.”

The Guardian'ın Eylül ayında bildirdiğine göre, Şahit-136'nın gövdeleri erişilebilir kompozit malzemelerden yapılmış olsa da, Rusya yine de Avrupalı bileşenlere güvenmek zorunda kaldı.

Elde ettiği bir belgeye göre, "Batılı şirketler tarafından üretilen 52 elektrik bileşeni Şahit-131 insansız hava aracında ve 57'si 2,000km (1,240 mil) uçuş menziline ve 180kmh (111mph) seyir hızına sahip Şahit-136 modelinde bulundu."

Ancak Rusya her bir Şahit-136 için harcadığı miktarı azaltmaya çalışıyor.

Eylül ayında bildirdiğimiz gibi, Moskova yeni nesil Şahit’leri kullanmaya başladı. Ukrayna Silah ve Askeri Teçhizat Araştırma Merkezi'nden Yüzbaşı Andriy Rudyk o dönemde düzenlediği basın brifinginde bu İHA’ların yeni harp başlıklarına, motorlara, bataryalara, servomotorlara ve gövdelere sahip olduğunu söyledi.

Rudyk, harp başlığına tungsten bilyeler eklenmesi dışında, geri kalan değişikliklerin çoğunun insansız hava araçlarının genel özelliklerini değiştirmediğini, ancak üretim hacmini artırmak için üretim maliyetini düşürmek üzere tasarlanmış gibi göründüğünü söyledi.

Militinaryi, sızdırılan belgelerin kendilerine Prana Network adını veren ve Sahara Thunder adlı bir IRGC paravan şirketinin e-posta sunucularına girerek bu belgeleri ele geçirdiğini iddia eden bir grup tarafından elde edildiğini yazdı.

Belgeler, Prana Network'ün ele geçirdiğini iddia ettiği diğer verilerin yanı sıra teknik tasarımlar, sözleşmeler, Rusya'nın Alabuga Özel Ekonomik Bölgesi'nde bir İHA üretim tesisi kurma planlarını içeren 10 gigabaytlık daha büyük bir dilimin küçük bir bölümünü oluşturuyor.

Belgelerde üretilen ürünün türü doğrudan belirtilmiyor. Bunun yerine, dronlar belgelerde özel bir kod altında "Dolphin 632 motorlu tekne" olarak anılıyor.

Belgelerin kaynağı belirsizliğini korurken, içerdikleri bazı bilgiler Rusya'nın üretmeye çalıştığı insansız hava araçlarının sayısı, üretim tesisinin yeri ve üretim için zaman çizelgesi hakkında daha önce yapılan haberlerle örtüşüyor.

Daha önce de belirttiğimiz gibi Ağustos ayında Washington Post, Rusya'nın İran'a ait Şahit-136 insansız hava araçlarını yurt içinde üretme planına ilişkin yeni ayrıntıları ortaya çıkarmıştı.

Post'un haberine göre İHA'lar Moskova'nın 500 mil doğusunda Tataristan bölgesinde bir tesiste üretilecek. Hedef, "2025 yazına kadar 6,000 insansız hava aracını yurt içinde üretmek".

Rusya ayrıca İran'ın eski üretim tekniklerini geliştirmeyi planlıyordu, ancak sızdırılan belgelerde bulunan görüntülerden Rusya'nın bu hedefe ulaşıp ulaşmadığı belli değil, ancak yukarıda bahsedilen yeni Şahit’ler bu konuda önemli değişiklikler gösteriyor.

Rusya için İran yapımı Şahit-136 insansız hava araçlarını Ukrayna'ya fırlatmanın maliyeti kelepir sayılırdı.

Tanesi 50.000 dolar ya da daha fazla olsa bile, bunlara karşı kullanılan hava savunma mühimmatlarının çoğundan çok daha ucuzdur.

Çok sayıda Şahit’i düşüren Ukrayna'nın NASAMS sistemleri tarafından ateşlenen tek bir AIM-120 Gelişmiş Orta Menzilli Havadan Havaya Füze (AMRAAM), varyantına bağlı olarak yaklaşık 500.000 ila 1 milyon dolar arasındadır.

Bir Patriot önleme füzesi ise bunun birkaç katına mal oluyor.

Güçlü ışıkları ve silah kamyonları olan Ukraynalı ekipler, bu insansız hava araçlarını gökyüzünden düşürmek ve bunu yaparken değerli önleyicileri kurtarmak amacıyla her gece avlıyorlar.

Şahit’ler aynı zamanda seyir füzesi muadillerinden çok daha ucuz olmakla birlikte, daha az yıkıcı güce sahip olmalarına rağmen benzer menzillerdeki hedefleri vurabilmektedir.

Ayrıca hava savunmasını çok daha karmaşık hale getirmekte ve değerli önleme füzelerini emmektedirler.

Şu anki haliyle Şahit-136 insansız hava araçlarının tam maliyetini bilmiyoruz, ancak Rusya bunların üretimine çok büyük yatırım yaptığı için birim fiyatı düşecek ve insansız hava araçları daha yetenekli hale gelecektir.

İran da bunu görüyor.

Yani bu İHA'lar Rusya'ya ne kadara mal olursa olsun, Ukrayna'ya çok daha pahalıya mal oluyor.