Letonya'da yeni Cumhurbaşkanı

Baltık ülkelerinden Letonya, 31 Mayıs’ta yeni Cumhurbaşkanını seçti. Eski Dışişleri Bakanı, ülkenin en popüler siyasetçisi Edgar Rinkeviç, parlamentoda üçüncü oylamada 52 milletvekilinin oyunu alarak Cumhurbaşkanı oldu.

Rinkeçiv’in diğer iki rakibi ise iş insanı, mimar Uldis Pilens ve hukukçu Elina Pinto idi. Pinto ikinci turda 10 oy alarak elenirken üçüncü oylamadaki Rinkeviç-Pilens yarışmasından sağ Yeni Birlik Partisinin temsilcisi, eski Dışişleri Bakanı galip çıktı.

Rinkeviç, oylama sonrası yaptığı açıklamada Letonya Cumhurbaşkanı seçilmesinin kendisi için onur olduğunu söyledi ve bu güveni boşa çıkarmamak için elinden geleni yapacağını vurguladı. 2011 senesinden Letonya Dışişleri Bakanı olan Edgar Rinkeviç, 8 Temmuz’da Cumhurbaşkanı olarak görevine başlayacak.

Rinkeviç’in üyesi olduğu, Başbakan Krisjanis Karins liderliğindeki Yeni Birlik Partisi, ülkede bu sene yapılan genel seçimlerde birinci oldu ve Letonya Seymi’nde 26 sandalye kazandı. Genel seçim sonuçlarına göre, Rinkeviç, Başbakan Karins’i de geride bırakarak ülkenin en çok oy alan politikacısı oldu. Bu popülarite, parlamentoda kendi partisinin milletvekilleri dışında muhalefetten 25 oy alması ile de tescillendi.

Edgar Rinkeviç, 2014 senesinde Dışişleri Bakanı görevinde bulunduğu sırada kendi Twitter sayfasında Letonya’da her türlü eşcinsel birliktelikler için yasal mevzuatın oluşturulması gerektiğini söylemiş ve bunun için mücadele edeceği ifade etmişti. Söz konusu paylaşımını

“Biliyorum, şimdi mega histeri başlayacak, ancak #proudtobegay”

sözleriyle bitiren Rinkeviç, daha sonra Letonya televizyonuna yaptığı açıklamada da Twitter hesabının hacklenmediğini, yazdıklarının doğru olduğunu ifade etmişti. Böylelikle, dönemin Dışişleri Bakanı olan Rinkeviç, Letonya tarihinde eşcinsel olduğunu açıklayan ilk politikacı olmuştu.

7 sene sonra – 2021’de Letonya televizyonuna verdiği röportajda ise eşcinsel olduğunu açıklamasının hayatının en zor kararı olduğunu vurgulamıştı:

“Çünkü bu bir tabu ve biliyoruz ki bu konuda konuşmak çok kabul edilebilir bir şey değil. Ancak en politikadaysan bunu er veya geç açıklaman gerektiğini anlamalısın. Sadece açıklamayı ne zaman yapacağını bilmen gerekiyor. 2014 senesinde ben ilk seçim kampanyamı yapmıştım ve o zamanın daha uğurlu olacağını düşündüm. Bu, bilinçli bir karardı ve bu kararı vermem tam 3 senemi aldı. 7 sene geçti ve halen pişman değilim”.

Letonya’da LGBT konusu son yıllarda oldukça çok tartışılıyor, ancak ülkede eşcinsel evlilikler Anayasa ile yasaklanmış durumda. Letonyalı sosyolog Arnis Kaktins’e göre, Letonya toplumu oldukça muhafazakar olsa da, bu durumun yeni Cumhurbaşkanının nüfuzuna etki etmesi pek beklenmiyor:

“Cumhurbaşkanı bu konuyu çok öne çıkarmadığı müddetçe Letonyalılar ona hoşgörüyle yaklaşacaklar. Cumhurbaşkanının da bunu yapacağını sanmıyorum. Zaten yıllar önce çıktı açıkladı ve toplum da en çok ona oy verdiğine göre, demek ki, konunun bu boyutunu kabullendi. Elbette, Cumhurbaşkanının cinsel tercihini sorun edenler de olacak, ancak onlar azınlıktalar”.

Letonya Üniversitesi doçenti, iletişim bilimleri uzmanı Olga Kazak da aynı görüşte:

“Edgar Rinkeviç kendi durumunu kimseye dayatmıyor, bunu kendi imajının, kimliğinin bir parçası haline getirmiyor. Bu nedenle de nüfuzu çok etkilenmeyecek. Letonyalılar için öne çıkan konular başka olacak”.

“Başka konular”dan en çok öne çıkan ise Rusya ile ilişkiler ve özellikle Ukrayna savaşındaki tutum. Baltık ülkelerinin tamamı savaşta açık şekilde Ukrayna’ya destek veriyor. Rinkeviç’in temsil ettiği “Yeni Birlik” ve Cumhurbaşkanının kendisi de Rusya’nın saldırılarına en sert şekilde cevap verilmesi gerektiğini savunuyor.

Rinkeviç, Rusya’nın savaşı kaybetmesini istediklerini ve bunun için elinden geleni yapacaklarını ifade ediyor:

“Ben Rusya’nın Ukrayna’ya karşı saldırgan savaşında yenilmesini, emperyalist iddialarına son vermesini, demokratik, modern, hukuki devlet olmasını arzu ediyorum. Rusya Ukrayna’ya karşı savaş başlattığında çoğu kişi Ukraynalıların direnebileceğinden kuşku duyuyordu.
Ukraynalılar direndi ve bu, büyük manevi zafer oldu. Şimdi çoğu kişi Ukrayna’nın savaşı kazanıp kazanamayacağını soruyor. Ben de cevap veriyorum: evet, kazanacak ve biz bunun için Kiev’e daha fazla silah göndermeliyiz. 
Rusya, bu savaşın Ukrayna ile değil, Batı ile olduğunu saklamıyor. Bu durumda Letonya’nın en önemli dış politika hedefi de ülkenin bağımsızlığını, güvenliğini ve toplumun refahını sağlamaktır. Rusya’nın yenilgisi, Ukrayna’nın uluslararası hukukla belirlenen topraklarının geri alınması Letonya’nın stratejik hedeflerine uyuyor”.