NATO, Stoltenberg'ten bir türlü vazgeçemiyor

Salı günü Washington'da Joe Biden ile bir araya gelen Stoltenberg, Ekim 2014'ten bu yana ittifaka liderlik ediyor.

Görev süresini uzatmak gibi bir "niyeti olmadığını" açıkça ifade etmiş olsa da, eski Norveç Başbakanı görevine devam etmeyi kesin bir dille reddetmedi.

Kendisiyle görev süresinin uzatılması olasılığını görüşen üst düzey bir Batılı diplomat "süreklilik açısından mantıklı" dedi.

"Bunu yapacaktır. O bir görev adamı."

Mevcut görevi Ekim ayında sona erecek olan Stoltenberg'in yerine kimin geçeceği konusundaki tartışmaların yoğunlaşması, NATO için bir sınama dönemine denk geliyor.

Rusya Batı’ya karşı artan bir saldırganlık sergiliyor ve Ukrayna'nın yaklaşık beşte birini işgal etmiş durumda, Kiev'in NATO ile gelecekteki ilişkisi konusunda iç bölünmeler var ve Çin küresel bir askeri güç olarak yükseliyor.

Financial Times'a konuşan görüşmelere katılan yetkililer, bu karmaşık arka plan ve 31 ittifak üyesinin tamamını tatmin edecek bir aday bulmanın zorluğu nedeniyle Stoltenberg'den görev süresini dördüncü kez uzatmasını isteme olasılığının, kararı gelecek yıla erteleyen kısa vadeli bir uzlaşma olarak ortaya çıktığını söyledi.

Bir NATO dışişleri bakanı "Stoltenberg mükemmel bir genel sekreter oldu ve şu anda gemiyi sallamanın bir anlamı olduğunu düşünmüyorum" dedi.

ABD NATO'daki en önemli güç ve ittifakın askeri komutanı her zaman bir Amerikalı olsa da, genel sekreter her zaman Avrupalı bir üye ülkeden gelmiştir.

Stoltenberg'in görev süresinin uzatılması seçeneği, Danimarka Başbakanı Mette Frederiksen ve İngiltere Savunma Bakanı Ben Wallace'ın tekliflerinin üye devletlerden gelen çok çeşitli talepler karşısında şimdiye kadar oybirliğiyle destek bulamamasının ardından geldi.

Birçok başkent ittifakın ilk kadın genel sekreterinin seçilmesine destek verirken, diğerleri Doğu Avrupa'dan bir adayın bölgenin artan ağırlığını ve Ukrayna'daki savaşın önemini yansıtacağını söylüyor.

Birçok yetkili, ABD ve ittifakın en büyük üyelerinin çoğu dahil olmak üzere çoğu ülkenin, bu görevin mevcut ya da eski bir cumhurbaşkanı veya başbakana verilmesi gerektiğine inandığını söyledi. ABD, mevcut ya da eski bir hükümet başkanının oybirliğini sağlamak için en iyi şansa sahip olduğuna inandığından, yaygın destek toplayacak bir aday arıyor.

Adayların kendi ülkelerinin hükümetinin desteğine neredeyse kesin olarak ihtiyaç duyması da seçimi zorlaştırıyor.

Yetkililer, Fransa ve Almanya'nın Frederiksen'in arkasında durduğunu ve bazı Doğu Avrupa ülkelerindeki kuşkulara rağmen onu Avrupa'nın tercih edilen adayı olarak sunduğunu söyledi. Ancak görüşmeler hakkında bilgi sahibi iki kişinin FT'ye verdiği bilgiye göre, Biden geçen hafta Beyaz Saray'da yaptıkları görüşmede Frederiksen'e tam destek vermedi ve adaylığının ivmesini düşürdü.

"Bir sonraki genel sekreter kim olacak? Nasıl seçileceğine dair bir el kitabı yok gibi görünüyor," diyen Wallace Salı günü yaptığı açıklamada, bu görev için kendi istekleri sorulduğunda "dışarıda çok sayıda iyi aday" olduğunu da sözlerine ekledi.

Wallace kararın önümüzdeki ay yapılacak zirve sonrasına bile ertelenebileceğini öne sürdü. Gazetecilere "Kim bilir?" dedi.

"Bu Vilnius'ta yapılabilir. Ekim ayında da yapılabilir. Bu sadece duruma bağlı."

Beyaz Saray sözcüsü Karine Jean-Pierre, Stoltenberg'in NATO'yu bir araya getirmek için "harika bir iş" çıkardığını söyledi. Ancak Biden'ın halefi konusunda "henüz bir karar vermediğini" de sözlerine ekledi.

Stoltenberg'in görev süresinin uzatılması, Türkiye tarafından engellenen İsveç'in ittifaka üyeliğini sağlama görevini tamamlaması için de daha fazla zaman sağlayacaktır.

Stoltenberg bu görevi bizzat üstlenmiş durumda ve Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın Litvanya'nın Vilnius kentindeki zirve öncesinde ya da sırasında vetosunu kaldırıp kaldırmayacağı henüz belli değil.

En az yedi ay daha görevde kalması, Biden'ın önümüzdeki Nisan ayında Washington'da yapılacak ve ittifakın 75. yıldönümü olması nedeniyle daha da görkemli geçecek olan bir sonraki zirvede yeni bir genel sekreter atama görevinin de kendisine düşeceği anlamına geliyor.

Hollanda Savunma Bakanı Kajsa Ollongren Salı günü yaptığı açıklamada, "Hepimiz bir noktada Stoltenberg'in gitmesine izin vermek zorunda kalacağımızın farkındayız, bir halefin olması gerekecek," dedi ve adaylar ya da zaman dilimi konusunda ayrıntı vermedi.

Genel sekretere yakın çevrelere göre, bu yaz önemli yardımcılarının NATO'dan ayrılması beklenen Stoltenberg, geleceğiyle ilgili net bir mesaj alamamaktan giderek daha fazla rahatsız oluyor.

Brüksel'deki ekibinin üyeleri ailelerini kendi ülkelerine geri götürmek için şimdiden adımlar atmaya başladılar ve bu da Stoltenberg'in uzun süren belirsizlik durumundaki zorlukları arttırıyor.