New York Times: Rusya tazminat ödememek için cesetleri savaş alanında bırakıyor

Rus ordusunda görev yapan eski bir mahkum Alexander, cephede geçirdiği bir ay boyunca tek bir Ukraynalı asker görmedi ve neredeyse hiç ateş etmedi. Buna rağmen her an ölümle burun burunaydı. Ukrayna'nın güneyindeki olası bir nehir geçişini korumak üzere gönderilen ve neredeyse tamamı mahkûmlardan oluşan birliğinde; haftalarca süren amansız bombardımanlara, keskin nişancı saldırılarına ve pusulara şahit oldu.

Bataklık ve düz arazi, yanmış ev kalıntılarının ötesinde hiçbir koruma sağlamıyordu. Birliğindeki 120 kişiden sadece 40'ının hayatta kaldığını söyleyen Alexander; arkadaşlarının toplanmamış cesetlerini kemiren köpekleri izlediğini, yağmur suyu içtiğini ve yiyecek için çöpleri karıştırdığını New York Times'a anlattı.

"Cephede kalmaları için baskı görüyorlar"

Alexander ve cephede savaşan diğer iki eski Rus mahkum, hayatta kalanların altı aylık sözleşmelerinin sonunda cephede kalmaları için Rus ordusu tarafından baskı gördüğünü aktardı. Alexander, Herson bölgesinden gönderdiği bir dizi sesli mesajda komutanlarına atıfta bulunarak "Bir katliama gönderiliyoruz. Onlar için insan değiliz, çünkü biz suçluyuz" dedi.

Mahkumlar yem olarak mı kullanılıyor?

Alexander'ın anlattıkları, Ukrayna'daki çatışmalara bir Rus mahkûmun bakış açısını ortaya koyuyor. Uzun süredir devam eden çatışmaların orduda yarattığı hasar, hükümlülerden oluşan birlikleri Rus askeri stratejisinin temel taşlarından biri haline geldi. Alexander'ın açıklamaları bağımsız olarak teyit edilemedi ancak iddiaları Moskova'nın mahkumları yem olarak kullandığını söyleyen Ukraynalı askerler ve Rus savaş esirlerinin anlattıklarıyla örtüşüyor.

"Rusya'nın ödemeye hazır olduğu bedeli gösteriyor"

Askerlerin ifadeleri son iki hafta içinde sesli mesajlar, bazıları doğrudan görüşmeler ve aile üyeleri tarafından sağlanan mesajlar yoluyla elde edildi. Soyadları, kişisel bilgileri ve askeri birlikleri güvenlik amacıyla gizli tutuldu. Alexander'ın ifadesi, Rus mahkûmlara uygulanan vahşeti ve Moskova'nın işgal altındaki toprakların kontrolünü sürdürmek için ödemeye hazır olduğu insani bedeli ortaya koyuyor.

Özgürlük vaadi için orduya yazıldı

Mahkumları askere alma yetkisi savaşın ilk yılının sonunda Wagner'den, Rusya Savunma Bakanlığı'na geçti. Bakanlık şubat ayında ülkenin hapishanelerindeki binlerce mahkumu Storm Z adı verilen özel birliklere kaydetmeye başladı. Mart ayında cinayetten tutuklandıktan kısa süre sonra aftan faydalanmak istediğini belirten Alexander "Evde eşim, kızım ve yeni doğmuş oğlum beni bekliyordu. Hapishanedeki işkence ve gasplara dayanamayacağımı düşündüğüm için orduya başvurdum" dedi. Diğer mahkûm savaşçılar gibi ona da bugünkü kur üzerinden aylık 2 bin dolar maaş ve altı aylık kontratının sonunda özgürlük vaat edilmişti. Özgürlük vaat eden sözleşmenin bir kopyasını New York Times ile paylaştı.

En fazla kayıp mahkumların birliklerinde

Wagner, 49 bin mahkumun Ukrayna'daki birlikleri için savaştığını ve bunların yüzde 20'sinin öldüğünü iddia ediyor. Eski mahkumlar ise cephede acımasız disiplin kurallarına tabi olduklarını anlatıyor. Buna rağmen Wagner, sağ kurtulanlar eski mahkumların; maaşlarını alabildiklerini ve altı ay sonra özgür insanlar olarak evlerine döndüklerini öne sürüyor.

Wagner, paralı asker ordusunun gücünü; rehabilite edilen eski mahkumların ülkelerine hizmet ettiğini söyleyerek artırdı. Ancak bir süre sonra komuta kademesiyle güç savışına giren Rus özel güvenlik şirketi şubat ayında bu yetkisini Savunma Bakanlığı'na devretmek zorunda kaldı.

Rus ordusunun kendi mahkum birliklerinin büyüklüğü ve kayıp oranları bilinmiyor. Ancak BBC ve bağımsız bir haber kuruluşu olan Mediazona tarafından toplanan rakamlara göre, bahar ayından itibaren Rus ordusundaki en fazla kaybın eski mahkumların olduğu birliklerde verildiği görülüyor.

Kimlikleri doğrulandı

Alexander ve diğer üç eski mahkumun ifadeleri, mahkum birliklerinin Rus ordusunun doğrudan kontrolü altında nasıl geliştiğini gösteriyor. The Times, Alexander'ın iletişim bilgilerine bir Rus insan hakları aktivisti olan Yana Gelmel aracılığıyla ulaştı ve Alexander ile diğer mahkumların kimliklerini kamuya açık mahkeme kayıtları ve mahkumların akrabaları ve arkadaşlarıyla yapılan görüşmelerle doğruladı.

"Tazminat vermemek için cesetleri bırakıyorlar"

Eski mahkumlar devlet tarafından kendilerine vaat edilen miktarların çok altında ve düzensiz maaş aldıklarını, hatta yaralanmaları durumunda tazminat alamadıklarını söyledi. Alexander ayrıca subaylarının, birliğindeki askerlerin savaş alanındaki cesetlerini toplamalarını açıkça engellediğini söyledi. Bunun ailelerinin tazminat talep etmesini engellemek için yapıldığını, çünkü ölen askerlerin çatışmada öldürülmek yerine kayıp olarak kaydedileceğini iddia etti.

Alexander, Mayıs ayında Dinyeper Nehri kıyısındaki çatışmaları "Her yerde cesetler vardı. Kimse onları toplamakla ilgilenmiyordu" diyerek anlattı. Rusya Savunma Bakanlığı iddialar hakkındaki yorum talebine yanıt vermedi.

Alexander ayrıca subaylarının, hayatta kalan mahkumları sözleşmelerinin bitiminden sonra bir yıl daha cephede kalmaya zorlamak için tehdit ettiğini ve gözdağı verdiğini iddia etti. Daha doğudaki Zaporizhzhia cephesinde görev yapan bir başka mahkum asker de sözleşmesinin, affedildikten sonra bu kez profesyonel bir asker olarak bir yıl daha Ukrayna'da kalmasını gerektirdiğini söyledi.