İran cumhurbaşkanlığı seçimlerindeki Türk aday Mesud Pezeşkiyan kimdir?

İran'da Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi'nin geçen ay helikopter kazasında hayatını kaybetmesinin ardından düzenlenen seçimler Türkiye’den de takip ediliyor. İran seçimleri 2. tur 5 Temmuz Cuma günü yapılacak. İran cumhurbaşkanı seçimleri Türk aday Pezeşkiyan kimdir? Sorusu ise merak konusu.

Mesud Pezeşkiyan kimdir?

Mesud Pezeşkiyan, Cumhurbaşkanı Muhammed Hatemi'nin (2001-2005) yönetiminde sağlık bakanı olarak görev yaptı. Deneyimli bir milletvekili olan Pezeşkiyan, 8., 9., 10. ve 11. dönem meclislerinde seçildi ve 2016-2020 yılları arasında birinci başkan yardımcılığı görevini üstlendi. Kalp cerrahı olan Pezeşkiyan, daha önce Tebriz Tıp Bilimleri Üniversitesi'nde rektör olarak görev yapmış olup, şu anda İran'ın kuzeyindeki bu saygın üniversitenin akademik kadrosunda yer alıyor. Eski Cumhurbaşkanı Muhammed Hatemi döneminde sağlık bakanı olarak hizmet veren Pezeşkiyan'ın, 2021 Cumhurbaşkanlığı seçimlerinde adaylık başvurusu, 19 Mayıs'ta helikopter kazasında hayatını kaybeden Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi'ye karşı, Anayasayı Koruyucular Konseyi tarafından veto edilmişti.

🔴Güncelleme: İran'da reformist Tebriz Milletvekili ve eski Sağlık Bakanı Mesud Pezeşkiyan, 14'üncü dönem cumhurbaşkanı seçiminin ikinci turunda oyların yüzde 53,7'sini alarak ülkenin 9'uncu Cumhurbaşkanı oldu.

Pezeşkiyan Türk mü, aslen nereli?

Mesud Pezeşkiyan Türk mü, Kürt mü, Ermeni mi soruları araştırılırken; Pezeşkiyan’ın Türk kökenli İranlı bir siyasetçi olduğu öğrenildi. Batı Azerbaycan eyaletinin Mahabad şehrinde doğan Pezeşkiyan, evinde Farsça yerine Türkçe konuştuklarını belirtmiştir. Pezeşkiyan, bir röportajında "Ben Türküm. Annem de babam da Türk. Türklüğümle gurur duyuyorum. Evde çocuklarımla Farsça değil, Türkçe konuşuyorum" ifadelerini kullanmıştır. İran'da milyonlarca Türk kökenli vatandaş yaşamaktadır.

Pezeşkiyan vaatleri neler?

Medyascope’a konuşan İran uzmanı Dr. Ezgi Uzun, İran’da demokratik bir seçim sistemi olmadığından bahsetti, sistemin seçimlere dayalı otoriter bir sistem olduğunu vurguladı. Dolayısıyla seçimlerin özgür olmadığını ancak belli bir oranda rekabetçi olduğunun altını çizen Uzun, sözlerine şöyle devam etti:

“Belli zamanlarda, belli koşullar altında bazen rekabetçi olabiliyor. Öncelikle adaylar bir başvuru yaparlar ve daha sonra bu adayların onaylanması gerekir. Bu adayların başvurusunun onaylanması sırasında tabi belli kriterler var. Bunlara göre bir eleme sürecinden geçer ve aslında adayların çok büyük bir kısmı da elenir ve geriye bir avuç insan kalır ve o adayların seçimlere katılmasına izin verilir. Yani aslında şöyle bir baktığımızda doğrudan ve dolaylı olarak devrim rehberinin hangi adayların seçimlerine girileceğini belirlediğini görüyoruz.”

Sistemin belirli dönemlerde adaylar arasındaki farklı hiziplere yer verip bazılarına yer vermediğini gördüğümüzü söyleyen Uzun, “Böyle olunca da hem rekabetçilik hem de özgür seçim noktasında tabii ki tartışmalar yaratılıyor” dedi.

İran’daki kurumsal yapının bütün seçimlerde aktif rol aldığını vurgulayan Uzun, sistemin belirli dönemlerde İran halkının ve rejimin ihtiyaçlarına göre aday belirlediğini belirtti. Uzun, İran’daki seçim sistemi şu sözlerle anlattı:

“Bunların hepsi de böyle ya da böyle bizim için bu dönem uygun olacak adaylardır ve siz bunlardan seçeceksiniz diyor.”