Rusya, bu yıl içerisinde hangi stratejik silahları envanterine alacak?

Savunma Bakan Yardımcısı Alexei Krivoruchko 26 Ocak'ta yaptığı açıklamada Sarmat stratejik füze sistemi, Tu-160M bombardıman uçakları ve Borei-A nükleer denizaltısı Knyaz Pozharsky'nin silahlı kuvvetlere girişinin 2024'ün ana görevleri olduğunu söyledi.

Savunma Bakanı Sergey Şoygu’nun Savunma Bakanlığı Kurulu'nda yaptığı bir konuşma sırasında önümüzdeki yıl için atom silahları planlarını açıkladığı Aralık 2022'den bu yana hedefler aynı kaldı.

Sarmat füze sisteminin geliştirilmesi uzun süredir programın gerisinde kaldı ve füzenin sadece bir başarılı uçuş testi kaydedildi. Bunun nedeni, roketin üretim ve testlerinin düşük karlılık, birikmiş borçlar ve artan zararlardan muzdarip olan Roscosmos'un yetkisi altında olmasıdır.

Roscosmos CEO'su Yuri Borisov, Aralık 2023'te Rossiya 24 TV kanalına verdiği bir röportajda, yaptırımların güçlü etkisi nedeniyle şirketin 180 milyar ruble (2 milyar dolar) ihracat geliri kaybettiğini söyledi.

Batılı teknolojilere ve bileşenlere erişimin kapatılması alternatif arayışını gerektirdi ve bu da Roscosmos işletmelerinin ekipman teslimatları için son tarihler yaklaştıkça ek maliyetlere maruz kalmasına neden oldu.

Maliyetleri düşürme arzusu, Roscosmos'un 2019'dan 2021'e kadar 17.000 işçiyi işten çıkarmasına ve 2023'te genel merkez ofisinin personelini yarıya indirmesine yol açtı.

Fon yetersizliği nedeniyle Roscosmos, Cezayir ve Mısır gibi ülkelerle işbirliği yaparak yatırım bulmaya çalışıyor ve 2023 yılında ilk kez borçlanma piyasasına girerek 50 milyar ruble değerinde tahvil ihraç etmeyi planlıyor.

Sonuç olarak, yörünge fırlatmaları azalmış ve son sekiz yıldır yılda 15-26 fırlatma seviyesinde durağanlaşmıştır. Kamuya açık rakamlara göre, Rusya'nın karada konuşlu kıtalararası balistik füzelerinin test fırlatmaları da 2013-2017 yılları arasında 6-10'dan 2018-2023 yılları arasında 2-5'e düşmüştür.

Sarmat'ın üretiminde yer alan Roscosmos iştiraklerinin mali ve üretim sorunları var. Özellikle füzenin tahrik sistemini üreten Proton-PM fabrikası, direktör Ivan Krasnov'un 2022 yılında yaptığı açıklamaya göre, "Batı menşeli ekipmanlara, araçlara, ithal hammaddelere sınırlı erişim ve kredi faiz yükünde artışla karşı karşıya kaldı".

Şirketin kurumsal dergisinde belirtildiği gibi, yetkililer bunun yerine Rus, Belarus veya Çin işleme ve dökümhane ekipmanı satın aldı.

Buna ek olarak, bölgesel basında çıkan haberlere göre, Proton-PM'nin birkaç üst düzey yöneticisi, planlanan ekipman yükseltmeleriyle bağlantılı olarak 195 milyon ruble tutarında zimmete para geçirme suçlamasıyla geçen yıl tutuklandı.

Sarmat füzesinin ikinci aşamasını üreten Chemical Automatics Design Bureau (CADB) iflas öncesi bir durumda. Şirketin kronik bir işletme sermayesi sıkıntısı var.

Şirketten bir kaynağın Defense News'e verdiği bilgiye göre, savaşın başlamasının ardından para gelmeye başladı ancak çalışanların maaşları yine zamanında ödenirken, CADB'nin diğer yüklenicileri hala ödeme almakta zorlanıyor. Kaynak, yönetimin 2021'in sonlarında söz verdiği gibi atölyeleri modernize etmede de başarısız olduğunu sözlerine ekledi.

Kaynağa göre fabrika yöneticileri, bir üretim sahası ve bir kantin gibi çekirdek olmayan varlıkları 247,8 milyon rubleye satıyor.

Bu arada, Kazan, Tartastan bölgesinde bulunan Kazan Havacılık Fabrikası (KAP), mevcut Tu-160 bombardıman uçaklarının Tu-160M standardına modernizasyonu ve yeni uçakların üretimi ile uğraşıyor.

Hükümet daha önce şirketin dört adet modernize edilmiş Tu-160M hazırladığını ve bunlardan birinin 2022 yılında Savunma Bakanlığı'na devredildiğini açıklamıştı. Savunma Bakanlığı 2023'te Tupolev Şirketi ile birlikte test etmeye devam ederken, uçağın geri kalanı fabrika testlerine devam ediyor.

Tupolev, 2027 yılına kadar 10 yeni bombardıman uçağı teslim etmek üzere sözleşme imzaladı. Sovyet döneminden kalma bir uçak olan ilk Tu-160M, Ocak ve Aralık 2022'de ilk uçuşlarını gerçekleştirdi. İkincisi ise sadece bir yıl önce fabrika testlerine başladı, bu da dört yükseltilmiş bombardıman uçağının 2023'te teslim edilebilmesini mümkün kılmıyor.

ABD merkezli bir düşünce kuruluşu olan Avrupa Politika Analiz Merkezi'nde kıdemli araştırmacı olan Pavel Luzin, "KAP yılda 1-1,5 uçak üretti, yani Savunma Bakanlığı'nın planlarını yerine getiremiyor" dedi.

Şirketin, 2020 yılına kadar tamamlanması gereken üretim tesislerinin modernizasyonunda geciktiği söyleniyor. Buna ek olarak Batı yaptırımlarının da etkisi var.

Moskova Havacılık Enstitüsü'nden adının açıklanmasını istemeyen bir profesör, "Yaptırımlar nedeniyle en yeni makine ve aletlere, yüksek kaliteli kompozit malzemelere, yüksek mukavemetli çeliğe, elektronik bileşenlere ve diğer malzemelere erişim sorunu var" dedi.

"Rusya ve Asya'da bir ikame var, ancak kalite arzulanan çok şey bırakıyor. İyileştirmeler için çok zaman harcanıyor ve her şey gerekli miktarda bulunamıyor."

Ayrıca KAP yıllardır işçi sıkıntısı yaşıyor. Ukrayna'ya karşı savaştan bir yıl önce, Tataristan bölgesi sanayi ve ticaret bakanı Albert Karimov, bölgedeki sanayi işletmelerinin %70'inin, yani 26.000 bin kişinin işçiye ihtiyacı olduğunu söylemişti. Karimov, en büyük sıkıntıyı yaşayan şirketler arasında KAP fabrikasının adını verdi.

Devam eden gecikmeler sonucunda Rusya Sanayi ve Ticaret Bakanlığı daha önce Tu-160M sözleşmesi kapsamında Tupolev'e ceza olarak 5,8 milyar ruble dava açmıştı.

Rusya'nın devlete ait haber ajansı TASS'ın haberine göre Borei-A sınıfı denizaltı Knyaz Pozharsky 2023 yılında denize indirilecek ve iki denizaltı daha inşa edilecekti.

Uzmanlar üretim eksikliklerini programın darboğazı olarak görmese de, Donanma denizaltısının teslimatı için son tarih Aralık 2024 olduğundan, gecikme test programını olumsuz etkileyebilir.

"11 ve 12 adet Borei-A sınıfı denizaltının inşasına yönelik planlar iptal edilmedi. Ayrıca, Rus yetkililer için tesise 2030'larda bir şeyler yüklemek gerekiyor, aksi takdirde mevcut siyasi ekonomik durumda pek uygulanabilir değil" diyor CEPA'dan Luzin.