Rusya kaç asker kaybetti?

Rusya, Donbas ve Herson cephesindeki kanlı çatışmalara rağmen uzun süredir kayıp sayısı açıklamıyor. 

İngiltere istihbaratına göre, Rusya, Ukrayna’da 20 bine yakın askerini kaybetti. Ukrayna’nın açıkladığı rakam ise 36 bin civarında. 24 Şubat’ta başlayan savaşın ardından Rusya Savunma Bakanlığı sadece iki kez rakam açıkladı. Moskova’nın en son 25 Mart’ta açıkladığı rakama göre, 1351 Rus askeri öldü.  Rusya, bundan sonra her hangi bir rakam açıklamazken basında yer alan asker ölümü haberlerine de yasak getirmeye başladı. 

Örneğin, geçtiğimiz ay Pskov Mahkemesi, yerli Portal60.ru haber sitesinin cephede ölen Pskovluların listesini yayından kaldırmasına hükmetti. Ardından benzer listeler farklı bölgelerden yayın yapan “Kent siteleri ağı”ndan da kaldırıldı.  Mahkeme, bu listelerin açıklanmasının yasalara aykırı olduğunu iddia etti. 

Rus milletvekilleri ise son haftalarda cephede Rusya’nın kayıp vermediğini öne sürmeye başladı. 

Ancak BBC’nin Mediazona ve gönüllülerin yardımıyla açık kaynakları kullanarak oluşturduğu liste, bu açıklamaların da, Rusya tarafından yapılan resmi açıklamaların da doğru olmadığını ortaya koyuyor. Savaşın başladığı günden itibaren açık kaynaklara dayalı istatistik çalışması yürüten BBC, 8 Temmuz’a kadar 4515 ölü Rus askerinin listesini çıkarttı. Bu, sadece isimleri haberlerde, haber kaynaklarında geçen askerlerin listesi. 

BBC’nin notuna göre, her hafta Rusya’nın çeşitli kentlerine yeni cenazeler geliyor, ancak yerel yönetimler bu bilgileri saklıyor. Öte yandan, BBC, “onlarca ölü”, “yüzlerce ölü” tarzındaki haberleri dikkate almıyor, sadece net isim ve soyisim olursa istatistiğe dahil ediyor. Ayrıca, Vagner ve sözde Donetsk ve Luhansk cumhuriyetlerinin kayıpları da bu istatistikte yok. 

Dolayısıyla, BBC’nin listesi de gerçek rakamların yüzde 40-60’ını oluşturuyor.  BBC, sadece ölümü açık kaynaklarda doğrulananların isimlerini topladığı için, açıkladığı rakamın gerçeği tam olarak yansıtmadığını kabul ediyor.  Ancak toplanan rakam bile Rus ordusunun kayıplarıyla ilgili ipuçları vermeye yetiyor.

4 general, 21 albay, 54 yarbay...

Ukrayna’da ölen 4515 Rus askerinden 205’i yüksek rütbeli subaylardan – generaller, albaylar, yarbaylar ve binbaşılardan oluşuyor. Ölümü doğrulananlardan yüzde 17’sini, yani 773’ünü subaylar oluşturuyor. BBC, bu yüzdenin savaşın başından itibaren aşağı yukarı aynı olduğunu bildiriyor. Mart ve Nisan’da ölenlerden yüzde 20’i subay iken, haziran başından bu rakam yüzde 17 bandında seyrediyor. 

Teyit edilen rakamlara göre, Rusya şimdiye kadar Ukrayna’da 4 general, 21 albay, 54 yarbay, 126 binbaşı kaybetti.

İngiliz istihbaratına göre, Rusya’nın bu kadar çok subay kaybetmesinin nedeni,  Rus ordusunun yetkin ve kalifiye çavuşlardan yoksun olmasıdır. Zira bu nedenle subaylar en düşük düzeyli taktik operasyonları bile kendileri yönetmek zorunda kalıyorlar. Bu da kolayca hedef haline gelmelerini sağlıyor. 

Sadece son iki haftanın doğrulanmış kayıtlarına göre, Rusya, savaşta 84 subayını kaybetti. Bunların içerisinde Ulan Ude’deki 11.Muhafız Hava Saldırı Tugayı Komutan Yardımcısı, Volgograd’daki keşif taburunun komutanı, Çernyahovsk’tan gelen füze tugayının komuta kontrol merkezinin komutanı,  GRU özel kuvvetler subayları ve diğer deneyimli komutanlar vardı. Ölen subaylar arasında deneyimli pilotlar da bulunuyor. Deneyimli pilotlar her ordusunun sayılı uzmanları ve elit tabakası arasında yer alıyor. Bir keskin nişancı-pilotun eğitimi 15-17 sene sürüyor ve 12-14 milyon dolara mal oluyor. Dört buçuk ayda Rusya, Ukrayna’da en az 49 askeri  pilotunu kaybetti. Bunlardan yüzde 80’i askeri uçakların mürettebatı idi. 

"Gönüllü" ölüler

BBC’ye konuşan iki kaynak şu an “gönüllüler” ile “Vagner” militanlarının Rusya’nın cephedeki en önemli saldırı güçlerini oluşturduğunu bildiriyor. 

En hızla artan kayıp kategorisini de propaganda basınının ve yetkililerin “gönüllüler” diye nitelendirdiği bu grup oluşturuyor. Bu insanların büyük çoğunluğu maaşların çok düşük, işsizliğin çok yüksek olduğu bölgelerden olan 40 yaş üstü erkeklerden oluşuyor.  Bu insanlar sadece 3-7 gün hazırlıktan sonra cepheye sürülüyor. BBC’nin Haziran sonunda yaptığı istatistiğe göre, en az 267 “gönüllü” savaşta ön cephede öldü. Her hafta bu kategoriden 30-40 yeni ölüm haberi geliyor. 

Ölen “gönüllüler”in yüzde 40’tan fazlasının yaşı 45 üstü.  Rusya’nın geri kalan kayıp kategorilerindeki yaş ortalaması ise 18 ila 26 arasında.  

Ordu içerisinde en çok kayıp veren hava indirme birlikleri. Bu eğilim savaşın ilk günlerinden sürüyor. 8 Temmuz rakamlarına göre,  Rusya’nın tüm kayıplarının yüzde 20’sini bu askerler oluşturuyor. 

BBC’ye konuşan askeri uzmanlara göre, savaşın ilk ayında Rusya, birleşik ordu operasyonlarını oldukça yavaş gerçekleştirdi ve bu nedenle öndeki hava indirme birlikleri desteksiz kaldı. 

Teyit edilen kayıpların yüzde 20’si ise motorlü tüfek birliklerinin askerlerinden oluşuyor. Çünkü şu an Rus ordusu Ukrayna’nın gelişmiş müstahkem alan sistemlerine sahip olduğu Donbas bölgesinde savaşıyor.  Bu tür savaşlarda iyi eğitilmiş piyade birlikleri çok önemlidir. Rusya’da ise yüksek düzeyde savaş ve taktik eğitimi olan çok motorlü tüfek birimi mevcut değil, bunların yerine piyade görevini indirme birlikleri üstleniyor. 

Bu kadar çok sayıda indirme ve motorlü tüfek birimi askerlerinin ölümü Rus ordusunda modern ilk yardım ekipmanlarının ve yaralıları cepheden çıkartacak tahliye sisteminin olmaması ile de açıklanabilir. 

Mezarlıkta "saklanan" ölüler

Rusya’nın yerel yönetimleri ve yerel basın çoğu zaman getirilip defnedilen ölülerin isimlerini duyurmuyor. BBC, bu nedenle yerel kaynakları aracılığıyla mezarlıklarda da incelemelerde bulunuyor.  Bu kaynaklar bazı kentlerde Ukrayna’da öldürülenlerin defnedilmesi için mezarlıklarda büyük alanların ayrıldığını bildiriyor. 7 Temmuz’a kadar BBC, Kaliningrad’dan Habarovsk’a farklı yerleşim birimlerinde 33 askeri mezarlık belirledi. 

Sadece son iki haftada ismi hiçbir yerde açıklanmayan 20 askerin mezarı belirlendi. Bu askerler Krasnoyarsk, Tomsk, Maykop ve diğer kentlere gömüldü.  Ölümü kamuoyuna açıklanmayan askerlerin BBC’nin incelediği 33 mezarlığın hepsinde bulunduğu kaydedildi.  BBC’nin araştırmasına göre, adı açıklanmayan ölü askerlerin sayısı yüzde 30 ile bazen yüzde 100 arasında değişiyor. 

BBC’nin teyit ettiği listede Rusya Ulusal Muhafızlarına bağlı olan Vityaz, Rosiç, Tayfun gibi seçkin birliklerin 162 askerinin de ismi bulunuyor. Ayrıca, ölenler arasında askeri istihbarat teşkilatı GRU’ya bağlı olan en az 111 özel kuvvet mensubu ve Federal Güvenlik Servisi’in Alfa grubunun 3 subayı da bulunuyor. 

BBC’nin edindiği bilgilere göre, Ukrayna’dan sadece Rusya’ya değil, diğer eski Sovyet coğrafyası ülkelerine de tabutlar gidiyor.  Örnek vermek gerekirse, cephede ölen en az 8 Kırgızistan vatandaşının ismi belli. Bunlardan birisi 49 yaşındaki Amanbek Kumanbayev. Kıgrızistan’da polis subayı olarak görev yapan Kumanbayev istifa ederek Rusya’ya gitmiş, mayısta yaralanmış ve 5 Haziran’da ölmüş. Kardeş, Kumanbayev’in Ukrayna’daki savaşa sözleşmeli olarak gönüllü katıldığını iddia ediyor. 

Ayrıca, Rusya Ulusal Muhafızlarına bağlı birliklerin verdiği kayıplar listesinde en az 10 Tacikistan, 3 Moldova kökenli asker de bulunuyor. Gürcistan’ın Rusya işgali altındaki Güney Osetya bölgesinden ise toplam 12 kayıp var. Rus insan hakları savunucusu Svetlana Gannuşkina’ya göre, eski Sovyet ülkelerinden olan bazı göçmenler için Rus ordusunda hizmet etmek bir iş kapısı olarak görülüyor.  Gannuşkina’ya göre, Rus ordusunda hizmet ancak eğitimsiz, kalifiye olmayan işçilere veya Rus propagandasının etkisi altında olanlara cazip gelebilir.