Rusya'nın S-500 hava savunma sistemi nerede?

Devlet haber ajansı Tass'ın haberine göre, Haziran ayında uçaksavar füzeleri üreten bir başka tesisi ziyaret eden Şoygu'nun bu yıl Almaz-Antey'e ait bir tesisi ikinci kez denetlediği belirtildi.

Son tur sırasında Şoygu ve Almaz-Antey başkanı, Rusya'nın Ukrayna'yı geniş çaplı işgali sırasında S-300, S-350 ve S-400 hava savunma sistemlerinin etkinliğini vurguladılar.

Ancak daha gelişmiş olan S-500 Prometheus hava savunma sisteminden hiç bahsedilmedi.

Rusya S-500'ü hipersonik silahlara karşı koymak için istiyordu ve bu silah düşman topraklarına daha fazla ulaşabilecekti.

Uluslararası ve Stratejik Araştırmalar Merkezi adlı düşünce kuruluşuna göre bu silahın 600 kilometre menzildeki tehditleri bertaraf etmesi beklenirken, S-300 ve S-400 sırasıyla 150 kilometre ve 400 kilometre menzile ulaşabiliyor.

Devlet Başkanı Vladimir Putin 2018'de S-500'ün seri üretimine geçilmesi çağrısında bulunmuştu. Ancak, üreticisi geride kalmış görünüyor.

Rusya askeri uzmanı Michael Jerdev'e göre, ülkeye uygulanan uluslararası yaptırımlar hava savunma sistemi üzerindeki çalışmaları olumsuz etkiliyor olabilir.

S-400'ün ana füze serisine atıfta bulunan Jerdev, "Rusya hava savunma füzelerinin, özellikle de 48N6 ailesi füzelerinin üretimini arttırabilir, çünkü bunlar yabancı bileşenlere minimum bağımlılığı olan teknolojik ürünlerdir" dedi.

"Uçaksavar kompleksleri ve radarların üretimine gelince, bunların üretimi uzun bir döngüye sahiptir ve yabancı elektronik bileşenlerin tedarikine bağlıdır, bu da açıkça günün her saati üretilmelerine izin vermez."

Ayrıca, bir Almaz-Antey çalışanı şirketin "takım tezgahlarıyla ilgili sorunlar ve bileşen sıkıntısı" yaşadığını söyledi.

Defense News'e özgürce konuşabilmek için adının açıklanmaması koşuluyla konuşan kaynak, "Şirketin [üretim oranı] arttı, ancak yeterli sayıda işçi yok" dedi.

Havacılık ve uzay savunma yeteneklerinin geliştirilmesi, 2020'den bu yana Rusya'nın Devlet Silahlanma Programının önemli bir bileşeni olmuştur.

Programın S-350, S-400 ve S-500 sistemlerinden oluşan 800 fırlatıcı içeren 100 taburun konuşlandırılmasına yol açması amaçlanıyor.

GPV-2027 olarak da bilinen Rusya'nın Devlet Silahlanma Programının son yinelemesi kapsamında fonlar S-500 Prometheus'un üretimine aktarılacak. Bir önceki yineleme olan GPV-2020, askeri teçhizat yaratma, üretme ve sürdürme çabalarını ortaya koyuyordu.

Hava ve füze savunma sistemlerinin durumunu takip eden Stratejik ve Uluslararası Çalışmalar Merkezi'ne göre Rusya S-500'ü 2010 yılında geliştirmeye başladı.

Rusya 2011 yılında S-500'ü üretecek iki yeni tesisin planlarını açıkladı; bu tesisler 2016 yılında açıldı. Rus medyasına göre, bir S-500 sistemi 2020'de tahmini olarak 700 milyon ila 800 milyon dolara, 2023'te ise 2,5 milyar dolara mal olacak.

Rus savunma holdingi Rostec'in başkanı Sergey Chemezov'a göre 2019'da Hava-Uzay Kuvvetleri için S-500 üretimi başladı.

Tass'ın 2021 MAKS hava gösterisi sırasında bildirdiğine göre, Savunma Bakanlığı ve yerel şirket Almaz-Antey, 2021'de 10'dan fazla S-500 tedariki için bir sözleşme imzaladı ve ilk teslimatın 2022'de yapılması bekleniyor.

Ayrıca 2021 yılında, birincil görevi Moskova'nın savunması olan 1. Özel Amaçlı Hava ve Füze Savunma Ordusu ilk S-500 sistemini teslim aldı.

Ancak sistem, savunma gücünün tüm gereksinimlerini karşılamayan azaltılmış bir konfigürasyonda geldi. Defense News'e konuşan uzmanlar özellikle atmosfer dışı füzelerin eksikliğine dikkat çekti.

Jerdev, "Almaz-Antey ve diğer hava savunma üreticileri şu anda askeri bir operasyonun ihtiyaçlarını karşılamaya yönelik ürünler üretiyor" dedi.

"Ne S-500'ün ne de Abakan hava savunma sisteminin Ukrayna'da balistik füzeler gibi hedefleri var, dolayısıyla bunların üretimi bir öncelik değil."

S-500 ile ilgili mevcut bilgiler 600 kilometre menzilde ve 200 kilometre yüksekliğe kadar tehditleri bertaraf edebileceğini gösteriyor.

Ancak Rus medyası yakın zamanda S-500'ün menzilinin 500 kilometreye yakın olduğunu ve 100 kilometreye kadar irtifaya ulaşabildiğini bildirdi.

Defense News her iki spesifikasyonu da bağımsız olarak doğrulayamadı.

Stratejik ve Uluslararası Çalışmalar Merkezi'nin analizine göre S-500, "uçaklara ve seyir füzelerine karşı kullanılmak üzere 40N6M ve balistik füzelere veya uydulara karşı koymak için yeni 77N6 ve 77N6-N1" dahil olmak üzere çeşitli önleme füzeleri fırlatabilir.

Düşünce kuruluşu 40N6M'nin 400 kilometre menzile sahip olduğunu, 77N6 serisi önleyicilerin ise 500-600 kilometre menzile ulaşabildiğini belirtiyor.

"Başlangıçta S-500, atmosfer dışı önleme olasılığı ile THAAD'dan [ABD yapımı Terminal Yüksek İrtifa Alan Savunma sistemi] daha iyi bir sistem olarak konumlandırıldı. Aynı zamanda S-400'den daha kompakt olması gerekiyordu. Ancak S-500'ün daha kompakt olduğu söylenemez," diyor Avrupa Politika Analizi Merkezi adlı düşünce kuruluşunda kıdemli araştırmacı olan Pavel Luzin Defense News'e verdiği demeçte.

"Ayrıca, S-500 ile donatılan 40N6 roketi S-400'de zaten kullanılıyor ve benzersiz değil."

2014 yılındaki raporlarda S-500'ün 77N6-H ve 77N6-H1 füzelerini fırlatacağı belirtilmişti. O zamandan bu yana, ilkinin geliştirildiği teyit edildi, ancak alçak Dünya yörüngesindeki uyduları yok edebilmesi ve düşük verimli bir nükleer savaş başlığına sahip olması amaçlanan ikincisinin durumu belirsiz.

"Özelliklerine göre S-500, S-400'den daha üstün görünüyor, ancak THAAD'ın oldukça gerisinde kalıyor - atmosfer dışı önleme yok. S-500'ün 77N6-N anti-füzelerinin boyutları Nudol [anti-uydu] sisteminin PRS-1M/53T6 füzelerinden daha küçük, [dolayısıyla ilkinin] önleme yüksekliği daha düşük," diyor Luzin.

Güvenlik nedeniyle isminin açıklanmaması koşuluyla konuşan bir Rus albaya göre 77N6-N uçaksavar füzesinin ikinci kademesi S-300'ün V4 varyantı tarafından kullanılan 9M82MV füzesinin ikinci kademesiyle aynı.

Albay, ilk kademenin sadece üst stratosfer ve alt mezosfer katmanlarında, yani Dünya yüzeyinden yaklaşık 50 kilometre yükseklikte etkinliğini koruyan aerodinamik kontrollere sahip olduğunu da sözlerine ekledi.

Alçak yörünge bölgelerinde manevra yapacak olsaydı, 77N6-N kompakt ve hafif bir üçüncü savaş aşamasına ihtiyaç duyacaktı, ancak böyle bir aşama yok.

Defense News'in görüştüğü uzmanlar 77N6-N ve 77N6-N1 füzelerinin S-500'e görevi için gereken hassasiyeti sağlayabileceğinden şüphe duyuyor.

Luzin ve albayın her biri Defense News'e, bu füzelerin atıl harp başlıklarına sahip ilk Rus füzeleri olması gerektiğini, ancak yerli sanayinin gerekli elektronik kaliteyi elde edemediğini söyledi.

Ayrıca, Sanayi ve Ticaret Bakanı Denis Manturov Haziran ayında S-500'ün hipersonik füzeleri engelleyebileceğini söyledi.

Ancak albay, S-500'ün bu kabiliyet için test edilmediğini ve Rusya'nın hipersonik bir silahın özelliklerini yansıtacak hedef füzelere sahip görünmediğini açıkladı.

Devlet Silahlanma Programı'nın ayrıca 2027 yılına kadar S-400 ve S-500'e kıyasla daha gelişmiş algılama yeteneklerine ve daha geniş bir menzile sahip bir anti-füze ve anti-uzay sistemi olan S-550'nin oluşturulmasını tamamlaması beklenmektedir.

Hava-Uzay Kuvvetleri S-550'yi 2025 yılına kadar teslim alacak.

Şoygu’ya göre Putin Kasım 2021'de savunma ve sanayi yetkilileriyle yaptığı bir toplantıda S-550 sistemlerinin orduya tedarik edilmesinin önemini vurguladı.

Aynı ay Rostec CEO'su Chemezov, S-550'nin mevcut hava savunma sistemlerine kıyasla daha uzun bir tespit menzili ve gelişmiş füze menzili sunacağını söyledi.

Defense News'in görüştüğü uzmanlar S-550'nin potansiyel yetenekleri konusunda farklı değerlendirmelerde bulunsalar da sistemin S-500'ün yeteneklerini tamamlayacağı ve asıl amacının ya hipersonik hedefleri ya da uyduları imha etmek olacağı konusunda hemfikir.

Şu anda Rusya'nın S-550'yi geliştirdiğine dair herhangi bir kanıt bulunmamaktadır.