Rusya'nın Ukrayna'daki gizli paralı askerleri - 1

Rusya’nın Ukrayna’daki savaşta düzenli ordusunun yanı sıra paralı askerleri ve “gönüllü taburları” olarak adlandırılan, aslında yine parayla toplanan sözleşmeli askerleri kullandığı biliniyor. Dünya kamuoyunca daha çok bilinen Wagner grubunun yanı sıra Savunma Bakanlığı kontrolünde oluşturulan farklı paralı birlikler de Ukrayna’nın doğusunda savaşa katılıyor. Son dönemde ise Moskova Belediyesi de dahil, farklı devlet kurumları kendi paralı askeri birimlerini oluşturuyor. Uzmanlar, Kremlin’in açık seferberlik ilanından çekindiği için bu yöntemi tercih ettiği görüşünde.

Litvanya merkezli Rusça yayın yapan medya kuruluşu Meduza, Ukrayna’da savaşan Rus paralı askerleriyle ilgili büyük kapsamlı bir araştırma yayınladı. O araştırmayı gdh.digital okurları için çevirdik: 

“Kabaca söylemek gerekirse savaşı biz başlattık”

“Kayısı” (Abrikos) lakaplı paralı asker için savaş diğerlerinden bir gün önce – 23 Şubat 2022’de başladı. 

Daha Aralık ayının ortalarında bir kafede Redut isimli paralı asker grubunun ikna takımı ile görüştüğünde ona “Yılbaşı öncesinde Donbas’a gidiyoruz” demişlerdi.  “Kayısı”, “Tabi ki, biz itiraz ettik, Yılbaşını evde geçirelim dedik” diyor… 

Sonuç olarak “Kayısı” Luhansk’a ocak ayında gitti, Redut ile sözleşme imzaladı. “Bir ay sonra gözlerimin önünde savaş başladı” diye coşkuyla hatırlıyor…

Onun bulunduğu birlik savaştan bir gün önce keşif için gönderildi: 

Keşif ekibi daha derinlere ilerledi. Meduza’ya konuşan Redut paralı askeri, “Bolotennoe kentini geçtik, onların nerede hangi mevzilerinin olduğunu öğrendik, çizdik ve gündüz acilen oradan ayrılma emri aldık. Oradan ayrıldık, verileri aktardık ve nasıl başladı! Biz ilk başarıya tam hazırdık. Kaba tabirle, savaşı biz başlattık” diye hatırlıyor. 

Savaşın ilk saatlerinde sözde Luhansk Halk Cumhuriyeti yönetimi, Stanitsa Luhansk’ın kendi kontrollerine geçtiğini açıkladı. İki gün sonra Ukrayna Cumhurbaşkanlığı Ofisi de bunu doğruladı. 

Martın başında ise “Kayısı”nın bulunduğu birlik Ukrayna’nın kuzeyine gitti ve orada Ukrayna Silahlı Kuvvetlerinin güçlendirilmiş bir kontrol noktası ile karşılaştı. Çatışma başladı: “Bu lanet kontrol noktası olmasaydı… Artık kar yoktu, bizim gençlerin cesetleri yerde uzanmıştı. Bir tankı kamufle ederek gizlemişlerdi, ateş ettiğinde bizim savaşçıların birinin yüzüne kibrit kutusu büyüklüğünde bir şarapnel parçası saplandı”. 

Artık savaş birkaç haftadır devam ediyordu, ancak  “Kayısı”,  o zamana kadar cephede Wagner paralı askerleri ile ilgili tek kelime duymadıklarını hatırlıyor. Zaten Rusya’nın 8 sene önce Donbas’ta savaşmış en ünlü paralı asker grubunun neden ön cephede olmadığına şaşırmayı da erken bırakmış – zira ilk yarasını alınca bunu unutmuş.

Aşçı savaşta 

Meduza’ya konuşan eski paralı savaşçılar ve Wagner yönetimine yakın kaynakların iddiasına göre,  şubat ayında, Redut ve diğer paralı birlikler Luhansk ve Donetsk’e gittiğinde Wagner Ukrayna’da savaşmayı planlamıyordu.  Çünkü tam kapsamlı savaş öncesinde Wagner’in sahibi, Kremlin’e ve şahsen Putin’e yakınlığı ile bilinen iş insanı Yevgeni Prigojin ile ülke yönetimi arasında gerilim yaşanıyordu.  Prigojin hem Savunma Bakanlığı, hem de Devlet Başkanlığı ofisi ile sorunlar yaşıyordu. Bunu, iş insanına yakın iki kaynak ile Devlet Başkanlığındaki kaynaklar da doğruluyor. 

İddiaya göre, Prigojin, Devlet Başkanının “yakın çevresine” 24 Şubat sonrası  giren Devlet Başkanlığı İdaresi Başkan Yardımcısı Sergey Kiriyenko ve Kiriyenko’nun kontrol ettiği  siyasi blok aleyhinde konuşuyordu.  Kremlin’deki yöneticilerin işlerini “sallayarak” yapmalarını eleştiren Prigojin aynı zamanda Devlet Başkanlığındaki iç politika blokunun Petersburg valisi Aleksandr Beglov’u desteklemesinden de memnun değildi. İşlerinin büyük kısmı Petersburg’da bulunan Prigojin, uzun zamandır Beglov ile açık gerilim yaşıyor. 

Prigojin, Savunma Bakanı Sergey Şoygu ile de iki ayrı sebepten gerilim içerisindeydi.  İş insanı Rus ordusunun Suriye’deki faaliyetlerinden memnun değildi, orada daha etkili olunabileceğini iddia ediyordu. Rus ordusunun Suriye’de eski usullerle savaştığını öne sürüyordu. Oysa Wagner de Suriye’de savaşıyordu…

Uzun yıllar restoran ticareti ile uğraşan ve “Putin’in aşçısı” diye nam salan Prigojin’in ordunun gıda teçhizatını üstlenmesi ise Şoygu’nun hoşuna gitmiyordu.  2018 senesinde BBC’nin Rusça servisi Prigojin’in Savunma Bakanlığı ile anlaşmalardaki hisselerinin önemli kısmını kaybettiğini duyurmuştu. Bu da Prigojin ile Şoygu arasındaki gerilimle açıklanmıştı.  Ancak yine de Savunma Bakanlığı Prigojin’in şirketi ile çalışmaya devam etti. Hatta Haziran 2022’ye gelindiğinde de Savunma Bakanlığı Prigojin’in şirketleri ile anlaşmaları sürdürdü. 

Rusya Savunma Bakanlığı, Şoygu ile Prigojin arasındaki sorunlarla ilgili açıklama yapmadı. Prigojin’e ait “Konkord” şirketinin basın servisi de yorumda bulunmadı.

Devlet Başkanlığındaki kaynakların Meduza’ya verdiği bilgiye göre, yıllardır arkadaşlık etmelerine rağmen Prigojin ile Şoygu ve Kiriyenko arasında yaşanan gerilim Putin’in iş insanı ile ilişkilerinin soğumasına yol açtı. 

Rusya konusunda uzmanlaşan Bellingcat araştırmacısı Hristo Grozev’e göre, 24 Şubat öncesinde Prigojin kendi kanallarıyla Genelkurmay Başkanlığına ulaşmaya çalıştı.  Ancak bağlantıyı işgalin başlamasının ardından sağlayabildi. 

Dolayısıyla, Wagner, Ukrayna’daki “özel operasyon”a katılmak için hazırlık yapmadı. Hatta savaşın başladığı ilk gün grubun paralı asker toplayan yetkilileri, adaylara şimdilik alım yapmayacaklarını açıkladılar.  Savaşın ilk günlerinde “Meduza”ya konuşan bir tanıdığı Prigojin’in Ukrayna konusuna her hangi şekilde müdahil olmadığını iddia ediyordu: “Prigojin, sadece Putin şahsen emrederse Ukrayna’daki savaşa katılacağını söylüyor. Onlar Putin’le 6 aydır görüşmüyorlar. Çünkü Putin 6 aydır kendi yanına kimseyi almıyor”. 

Kara listeler

Bu nedenle savaşın ilk günlerinde cepheye Wagner yerine Redut militanları gitti. Bu grubun bir militanı o günleri şöyle hatırlıyor: “Tüm Luhansk ve Donetsk’de Redut birlikleri vardı. Biz Harkiv istikametinde ilerlerken diğer Redut birlikleri Belarus üzerinden Kiev yönünde ilerliyordu. Ve biz bir birimizi asla tanımıyorduk”. 

Redut konvoyları 21 ve 22 Mart’ta Harkiv’den Luhansk’a döndüğünde birkaç saat aralıksız hareket etti. UAZ’lar, otobüsler hep Redut militanlarını taşıyordu. 

Redut’un “İlimovcular”, “Holiganlar”, “Kurtlar”, “Deniz piyadeleri”  adlı alt grupları savaş başlayana kadar yurtdışındaki tesislerin güvenliğinin sağlanmasıyla ilgilenirken 2022’nin baharından sonra daha da büyüyerek savaşa doğrudan katıldı. Ayrıca inanılmaz bir hızla yeni yeni gruplar oluşturularak Ukrayna’ya gönderiliyordu. Redut, Ukrayna’ya gidecek paralı askerlere hızla ulaşmak için yıllardır biriken, mülakattan geçemeyen veya kovulan savaşçı ve komutanlardan oluşan “kara listeler”i bile kullanıyordu.  Örneğin, 2020 senesinde “Kuzey” lakaplı İvan Miheev  Redut’un kara listesinde bulunuyordu. Çünkü bölük komutanı olan Miheev büyük bir skandalla Redut’tan kovulmuştu.  “Kuzey” ile birlikte çalışan bir diğer paralı asker “O kapıyı çarparak gitti, ancak sonra birden yine komutan oldu. Savunma Bakanlığı ile yapılan anlaşma sonucu onu hızla geri getirdiler.  Çünkü tuhaflıklarına rağmen profesyonel bir subaydı” diye anlatıyor…

Savaşın ilk günlerinde “Kuzey”in az sayıda savaşçıdan oluşan grubu Belarus-Ukrayna sınırını geçiyor ve ordu birlikleri ile birlikte Kiev yönünde ilerlemeye başlıyor. Ancak hemen büyük kayıplar veriyor.  Miheev’in eski asker arkadaşı “Dost ateşi altında kaldılar. Paralel olarak ilerleyen iki Rus konvoyu bir birine ateş etti. Bir birini düşman olarak algılamışlar. Görünüşe göre, iletişim ve koordinasyon olmamış” diyor. 

O çatışmada yaralanan “Kuzey”i Ukrayna’dan çıkartmayı başarıyorlar. Ancak 20 Mart’ta operasyon masasında ölüyor.  “Kuzey”in ölümünü onun oluşturduğu “Donbas Gönüllüleri Birliği”  ve sosyal medyada başsağlığı yayınlayan arkadaşları da doğruluyor.  “Kuzey” 28 Mart’ta gömülüyor. 

"Devlet hepimize kazık attı"

“Meduza”ya konuşan 4 kaynak halen daha bütün savaş cephesinde temsil olunan Redut’un tamamen Savunma Bakanlığı’nın kontrolünde olduğunu bildiriyor. Bu kaynaklardan birisi de “Redut’a bağlı birliklerden birisinin eski komutanı. 

Tambov’daki Trigulyay ordu poligonunda çalışan “Kibard” lakaplı paralı asker toplayıcısı, Redut’un Genel İstihbarat biriminin bir şirketi olduğunu söylüyor. 

Wagner yönetimine yakın bir kaynak da Redut’un tamamen Savunma Bakanlığı projesi olduğunu bildiriyor. 

Redut’un eski komutanlarından birisi ise “Silah tedariki ve diğer her şey ordudan, hem de çok sağlam şekilde sağlanıyor. Onlar Suriye’de her şeyi Savunma Bakanlığının Hmeymim üssünden elde ediyorlar” diyor. 

Redut’un arkasında üst düzey askerlerin olduğunu daha önce bu paralı birliğin varlığını duyuran Novaya Gazeta da yazmıştı. 

Moskova etrafındaki Kubinka’da bulunan Redut üssü 45.Hava İndirme Tugayı arazisine bitişiktir. 45.Tugay’ın askerlerinin Redut’u yönettiği söyleniyor. 

Novaya Gazeta’nın yazdığına göre, Redut’un yönetimi ile 45.Tugay’ın komutan yardımcısı Konstantin Mirzayants ilgileniyor. Kendisi Novaya Gazeta’ya açıklamasında bunu reddetse de Ukrayna’da bulunan Redut militanları  Mirzayants’ın onların önünde olduğunu bildiriyor. Paralı askerler Mirzayants’ın “Çocuklar, bu savaşı kaybederken Rusya Federasyonu diye bir devlet olmayacak. Biz burada bütün dünya ile savaşıyoruz” dediğini anlatıyor. 

45.Tugay’da kayıplardan sonra  Redut’a format değişikliği uygulandı. Onlara resmi sözleşmeli hizmete geçmeleri teklif edildi, yani daha önce Redut ile imzalanan kısa süreli sözleşmelerin Rusya ordusu ile imzalanması önerildi. Teklifi kabul etmek isteyenler çok oldu. Paralı askerlerden birinin söylediğine göre, Redut’çuların toplu şekilde orduya geçmesi Savunma Bakan Yardımcısı Yunusbek Evkurov üzerinden organize edildi. 

Ordu ile sözleşme imzalayan Redut’çulardan 45.Tugay üssünde yeni, yedinci birlik oluşturuldu. Bu birliğe “Baltalar” adı verildi.  Paralı askerlerden biri bu durumu “Her şey Savunma Bakanlığı üzerinden olsun ve aptalca sorular olmasın” diye açıklıyor. 

Ancak bunun da pek faydası olmamış. Redut’tan ordu ile sözleşmeli askeri hizmete geçmiş askerlerden biri  “Devlet hepimizi tuzağa düşürdü. İnsanlar Vatan bizim için üzülüyor diye yaralanmayı göze aldılar, ancak yaralanma için verilen paralar kaldırıldı. Sadece sakatlanmalar için para ödüyorlar” diye şikayet ediyor. 

Sözleşmenin ilk ayında Redut’çulara vaat edilen 1800 dolar yerine 50 bin rubleden daha az para ödenmiş. 

Bir başka paralı asker ise parasını hiç alamamış: “Bizim paramızı, sigortamızı çaldılar. Biz kısa süreli sözleşme imzalıyoruz. Onlar halen çalıyorlar. Bana bir buçuk aylık maaş, savaş parası, yaralanma sigortası dahil 10 bin dolardan fazla para borçlular.  Paramı almak istiyorum, ama güçsüz bir yaratığa dönüştüm. Sadece kendime ve AK-47’ime inanıyorum”.

“Komutanlar rütbe taşıyan aptal dayılarmış”

Ukrayna’da savaşan Redut militanları düzenli ordunun durumundan ve kayıpların çokluğundan şaşırmışlar. Deneyimli paralı askerlerden birisi şaşkınlığını şu sözlerle ifade ediyor: “Sözleşme imzalayan 18 yaşındaki gariban çocuklar kendi devletlerine ve komutanlarına inandılar, oysa komutan büyük rütbe taşıyan basit bir aptal dayı imiş. O çocuklar kayıp vermeden bir kendi ele geçirmenin (paralı birliklerin örneğinde) gördüklerinde şoka giriyorlardı.  Rus ordusuna insanları boşuna topluyorlar. Hava İndirme Birliği bir ordu kolu olarak artık neredeyse mevcut değil: bölüklerde 100 yerine 7-14 kişi kalmış”.

Redut militanları 11 Mayıs’ta Ukrayna’nın Severskiy Donets nehrini geçmeye çalışan Rus askerlerini nasıl yok ettiğine de tanıklık etmişler. Paralı askerlerin anlattığına göre, bu olay da Rus komutanların taktik hataları yüzünden gerçekleşmiş: “Gözümüzün önünde 66 BMD’yi yok ettiler. Yaktılar. İnsanlarla birlikte yaktılar. Oysa daha ilk defa Donetsk nehrini geçtiklerinde de sağlam bombalanmışlardı. Ve onlara “Çocuklar, burnunuzu sokmayın, biz geçmek için başka yer bulalım” demiştik.  Redut askerleri şişme bot alarak gece nehrin diğer tarafına keşif için gitmişlerdi. Onlar topçu ateşi altında nehri geçtiler, geçiş için yer buldular, döndüler. Ama komutanlar “hazırlanın, başka yerden geçiyoruz” dediler. Neden? Al işte yanan 66 BMD orada duruyor, kalan insanlar ise artık parmakla sayılıyor”.

Donbas’daki çatışmalarda Redut birlikleri de ciddi kayıplar vermiş: “Biz Tripolye’yi ele geçirdik,  ezdik, sonra ikmal yolunu kapatmak ve daireyi tamamlamak için Berestovoe’ye geçtik. Orada bizi püskürttüler. Öyle kayıp verdik ki, insan aklını kaçırır. Oysa televizyonda öyle şeyler gösteriyorlar ki… Eğer bunlar gerçek olsaydı, biz Kiev’i bırakın, Polonya’yı bile almış olurduk”.

Redut birlikleri ordunun kontrolünde oluşturulan diğer paralı birliklerle de iletişim içerisindelerdi. Her biri 200 kişiden oluşan en az iki grup Rostov-na-Don yakınındaki Vesel’de Savunma Bakanlığı poligonunda Ukrayna’ya gönderilmek için hazırlandı. Bu gruplar savaşın ilk günlerinde Belarus sınırını geçerek Ukrayna’ya girdi. Kiev etrafına kadar ilerleyen paralı askerler mart sonuna – Rus ordusu Ukrayna başkenti etrafından çekilene kadar orada kaldı.  Rus ordusunun çekilmesinin ardından bu bölgelerde çok sayıda askeri suça ilişkin bilgiler gün yüzüne çıktı. 

****

Şimdi bu birlikler Donbas’da bulunuyor. 

Bu birlikleri daha önce Wagner’de komuta kademesinde bulunan kişiler yönetiyor. “Kurt” lakaplı Bosna-Hersek vatandaşı Davor Saviçiç önce bir Sırp grubunu yönetiyordu. 2017 senesinde Suriye’ye gönderildikten sonra Wagner’den ayrıldı. Ancak Rus askeri çevreleri ve kolluk kuvvetlerinde tanıdıkları sayesinde Suriye’de yerel bir paralı grupta çalışmaya başladı, 2018-2019’da ise Donetsk’te ortaya çıktı, orada Dış İstihbarat Servisi uzmanlarından oluşan grupta ayrılıkçılara yardım etmeye başladı. 

2022 Mayıs sonunda Saviçiç’in müfrezesindeki bölük komutanlarından biri, “Skif” İzyum yakınında insanlarını kaybetti. Geri kalanları ise esir alındı. 31 Mayıs’ta Ukrayna Güvenlik Servisi bir Rus askerinin eşi ile telefon görüşmesini ele geçirdi. Asker, paralı askerlerin verdiği ciddi kayıplardan bahsediyordu. Saviçiç, Meduza’nın kayıplarla ilgili sorularına yanıt vermedi.

Vesel’de oluşturulan ikinci müfrezeyi ise Wagner’in “Çukça” lakaplı eski militanlarından birisi yönetiyor. Onun adı Wagner’in 2020’de Libya’da yaptığı operasyonlarda geçiyordu. 

2020 sonbaharında “Çukça” paralı askerlerden oluşan bir grubu toplayarak Rusya’dan sözde Dağlık Karabağ cumhuriyetine gitmek için hazırlandı. Ancak  tam da Erivan uçağına binmek üzereyken gözaltına alındılar. “Çukça” FSB’de sorgulandı. 

2021 senesinde “Çukça” Wagner’den kovuldu. Eski militanlardan biri “Kirli iş üstünde yakalandı. Savaşçıların ödüllerini, maaşlarını çalıyordu” diyor.

****

Bu iki paralı grubun militanları, savaşta Rus askeri uzmanlarının azlığından, istihbarat eksikliğinden ve açıklanması mümkün olmayan kayıplardan yakınıyor: “Bir defasında Belarus üzerinden Ukrayna’ya geçen paralı askerler daha çatışma başlamadan iki tank kaybettiler.  Birisi mayına basarak patladı. Kendilerine yardım etmek için görevlendirilen istihkamcı asker ise umursamazca omuz silkti ve “biz size şerit sağlayamayız” dedi. İkinci tankı ise hareket ederken yaktılar. İzyum’da ise yerel harita sadece çatışma öncesi verildi. Komutan hatta haritada bile bölgeyi tanımıyordu.  “Organizasyon berbat, sürekli kayıp veriyoruz” diye yakınıyorlar, ancak hemen de kendilerini savunmak için “Ama bunu yapmak lazımdı. Biz NATO’nun darbelerini önlüyoruz” diye ekliyorlar”.  

Devamı yarın...

Kaynak: https://meduza.io/feature/2022/07/13/grubo-govorya-my-nachali-voynu