Rusya'nın yeni ÇNRA'sı TOS-3 ilk kez görüntülendi

TOS-3 'Dragon' Rusya'nın güneybatısındaki Saratov bölgesinde düzenlenen resmi bir silahlı kuvvetler etkinliği sırasında sergilendi.

Yeni sistem büyük ölçüde öncekilerden yararlanırken, anti-drone korumaları da doğrudan Ukrayna'daki savaş deneyimine işaret ediyor.

Bunu akılda tutarak, özellikle eski TOS-1A'nın kayıpları artmaya devam ederken, TOS-3'ün savaşta kullanıldığını görmeye başlamamız muhtemelen uzun sürmeyecektir.

Rus TOS serisi termobarik roketatarlar, tahmin edilebileceği gibi topçu birliklerinden ziyade geleneksel olarak Radyolojik, Kimyasal ve Biyolojik Savunma Birliklerine tahsis edilmiştir.

Bu birlikler aynı zamanda Ukrayna savaşında da ön plana çıkan sis perdelerinin oluşturulmasından da sorumludur.

TOS serisiyle ilgili bir başka kafa karışıklığı noktası da roket silahlarının niteliğidir.

Daha önce de tartıştığımız gibi, Rus terminolojisi TOS serisini 'ağır alev silahları' olarak tanımlamaktadır.

Aslında bu silahların geleneksel alev püskürtücülerle neredeyse hiçbir ortak yanı yoktur ve daha doğru bir ifadeyle termobarik ya da yakıt-hava patlayıcı (FAE) silahlardır.

Genel olarak bu tür silahlar, yüksek sıcaklıkta bir patlama ve geleneksel yoğunlaştırılmış bir patlayıcıdan daha uzun bir süre boyunca çok daha güçlü bir patlama dalgası oluşturmak için çevredeki havadan oksijen kullanır.

Gördüğümüz gibi, yıkıcı etki muazzam olabilirken, düşman üzerindeki fizyolojik etki de en az onun kadar önemlidir.

TOS serisi piyade ve tankların yanında genel ateş desteği sağlamak üzere tasarlanmıştı.

Öncelikli hedeflerinin her zaman hem açık hem de kapalı atış pozisyonlarındaki düşman insan gücünün yanı sıra hafif zırhlı araçlar ve yumuşak derili destek araçları olması bekleniyordu.

TOS-1 öncelikle mevzilere, savunma alanlarına (arazi kıvrımları ve tüneller gibi), savaş pozisyonlarına, gemilere, binalara, personele ve diğer yumuşak hedeflere karşı kullanılmak üzere tasarlanmıştır.

TOS-3, daha önceki TOS-1A gibi bir tank şasisine dayanmaktadır, ancak roket podu daha çok tekerlekli bir yüksek hareket kabiliyetli kamyon şasisine dayanan ikinci nesil bir termobarik roketatar olan TOS-2'de bulunanlara benzemektedir.

İlk kez 2020'de tanıtılan TOS-2, entegre bir yükleme vincine sahiptir ve daha uzun menzilli yeni nesil füzeleri ateşleyebilir.

TOS-1A ve TOS-2 sırasıyla 24 ve 18 adet ateşlenmeye hazır roket taşırken, TOS-3'teki roket podu toplam 15 mermi için beş roketlik üç sıraya sahiptir.

TOS-3'ün varlığına ilişkin ilk haberler bu yılın Şubat ayında devlete ait Omsktransmash'ın (Omsk Transport Machinery Factory) TOS-3 Dragon'un logo ve isminin ticari marka haklarını almasıyla ortaya çıktı.

Rostec Devlet Şirketi Silah Sistemleri Endüstriyel Direktörü Bekhan Ozdoev, Nisan 2024'te TASS'a verdiği bir röportajda TOS-3'ün geliştirildiğini resmen doğrulayarak, paletli bir şasiye ve artırılmış menzilli mühimmat ateşleyen yeni bir fırlatıcıya sahip olacağını belirtti.

Ayrıca yeni sistemin Ukrayna'daki çatışmalardan çıkarılan dersleri de içereceğini söyledi.

Bu dersler arasında en önemlilerinin daha uzun menzil ve daha iyi koruma gereksinimleri olması muhtemel görünüyor.

TOS-1A formunda, aracın mürettebatı zırhlı tank gövdesi içinde nispeten iyi korunmaktadır.

Dezavantajı ise roket silahı için nispeten kısa bir menzil - maksimum sadece altı kilometre (3,7 mil).

Rus hesaplarına göre TOS-2'yi silahlandıran yeni roketler 15 kilometreye (9,3 mil) kadar daha uzağa ulaşabiliyor.

Bununla birlikte, kamyon tabanlı araç TOS-1A'dan daha az iyi korunmaktadır.

Bu da yeni TOS-3'ün, TOS-1A'nın tank gövdesinin korumasıyla, ancak daha hafif zırhlı TOS-2'de kullanılanlardan daha uzun olmasa da en az onun kadar uzun menzil sunan roketlerle, önceki iki sistemin en iyi özelliklerini birleştirmek üzere tasarlandığını göstermektedir.

TOS-3'te kullanılan roketlerin menzili açıklanmamıştır.

Ancak, daha az sayıda roket taşındığına göre, her birinin TOS-2'nin roketlerinin ulaştığı 15 kilometrenin ötesine göndermeye yetecek kadar daha fazla itici yakıt içermesi muhtemeldir.

Oryx açık kaynak izleme grubuna göre Rusya şu ana kadar çatışma sırasında 25 TOS-1A sistemini imha etti, hasar verdi ya da ele geçirdi, ayrıca sekiz TZM-T doldurma aracı da ele geçirdi.

Gerçek rakamlar muhtemelen çok daha yüksektir. Şimdiye kadar TOS-2 ile ilgili herhangi bir kayıp kaydedilmedi, ancak bunlar da savaş alanında çok daha az görüldü.

TOS-3'ün tasarımında drone tehdidinin göz önünde bulundurulduğu açıktır; aracın en savunmasız kısmı olan roket kapsülünün etrafına fabrikada drone korumaları yerleştirilmiştir; burada bir drone saldırısı büyük olasılıkla roket silahlarının feci bir şekilde imhasına yol açacaktır.

TASS videosunda görülen drone korumaları, geniş açıklıklara bakılırsa tamamlanmamış olabilir; bu da daha sonraki bir tarihte ek perdeleme ya da kamuflaj malzemesi eklenmesinin amaçlanmış olabileceğini düşündürmektedir.

Aceleci saha modifikasyonlarının aksine, fabrika yapımı, üretim bileşeni kafesler ve diğer anti-drone önlemleri, 2023 yazında Rus zırhlı araçlarında görmeye başladığımız bir şey.

TOS-3 kesinlikle savaş alanındaki acil bir talebe cevap vermek için aceleyle geliştirilmiş gibi görünmektedir.

Bu arada yeni sistemin zırhlı bir gövde üzerinde taşınan TOS-3'ün mevcut roketlerinin bir kombinasyonunu içerebileceğine dair öneriler de vardır, ancak bu durum taşınan roket sayısının daha az olmasını açıklamayacaktır.

Yeni sistemin kesin yetenekleri ne olursa olsun, TOS-3'ün ortaya çıkışı Rusya'nın 'ağır alev silahlarına' verdiği önemi pekiştirmektedir.

Bu sistemlerin şu ana kadarki çatışmalarda ağır ve dramatik kayıplar vermesine rağmen, Rusya savunma sanayii en son termobarik roketatarını Ukrayna savaş alanının taleplerine uyarladı ve TOS-3'ü savaşta görmeye başlamamız çok uzun sürmeyebilir.