Türkiye ve İsrail'in bölgede ve Orta Asya'da işbirliği, dengeleri değiştirebilir

Washington'da yakın zamanda verilen bir akşam yemeği, İsrail Devlet Başkanı Isaac Herzog'un yakında Türkiye'ye yapacağı ziyaretinde, iki eski müttefik arasındaki gergin ilişkilere son vermekten daha fazlası olabileceğini ortaya koyuyor.

Önde gelen Amerikan Yahudi Örgütleri Başkanları Konferansı tarafından düzenlenen akşam yemeğine, İsrail, Türkiye, Özbekistan ve Kazakistan'ın Washington büyükelçileri katıldı. Azerbaycan büyükelçisinin ev sahipliğinde düzenlenen akşam yemeğine ABD'nin önde gelen Yahudi liderlerinden Malcolm Hoenlein de katıldı.

Gece, İsrail ile diplomatik ilişkileri olan Türk ülkeleri arasında daha yakın ekonomik ve güvenlik işbirliğine giden bir yol bulmak için organize edildi.

Ayrıca Türkiye, Azerbaycan ve Orta Asya ülkeleri üç ay önce Türk Dili Konuşan Ülkeler İşbirliği Konseylerine yeni bir soluk getirmeye çalıştı.

Akşam yemeğinin önemi, sadece Herzog'un Türkiye ziyaretinden önce gerçekleşmesinde yatmıyor. Büyükelçiler, Ukrayna krizinin Türkiye'yi NATO ve Rusya arasında seçim yapma durumundayken bir araya geldiler.

Rusya ile yakın bağları olan ve Rusya'dan füzesavar sistemi satın alan bir NATO üyesi olan Türkiye, son yaşanan krizde Ukrayna'yı destekledi ve güç durumdaki Doğu Avrupa devleti ile askeri işbirliğini sıkılaştırdı. Ayrıca açık bir dille Rusya'nın 2014 yılındaki Kırım'ı işgalini kınadı.

Erdoğan bu ayın başlarında Kiev'i ziyaret etti, ancak Ukrayna'nın Rusya ile olan ihtilafında arabuluculuk yapma teklifi henüz sonuçlanmadı.

Türk Cumhurbaşkanı ayrıca bu süreçte, İsrail gazının Avrupa'ya taşınması konusunda İsrail ile müzakereleri sürdürmek istediğini söyledi. Batı, Rusya'nın Ukrayna'ya yönelik olası bir askeri operasyonuna yanıt olarak Rusya'ya yaptırım uygularsa, Avrupa'nın gaz arzı tehlikeye girebilir. Yaptırımlar Rusya'nın Avrupa'ya gaz satışını durdurabilir.

Türk-İsrail doğalgaz işbirliği, Erdoğan'ın Türkiye'yi Avrupa için alternatif bir enerji merkezi olarak konumlandırma hedefini güçlendirecektir. Azerbaycan, Ukrayna krizinin Rus sevkiyatlarını aksatması durumunda Türkiye üzerinden akacak olan acil durum gazını Avrupa'ya sağlamaya hazır olduğunu söyledi.

İsrail lideri Herzog 15 yıl sonra Türkiye'yi ziyaret eden ilk İsrail devlet başkanı olacak gibi görünüyor. Diğer bir ayrıntı ise Washington'daki yemeğe katılan İsrail'in Washington büyükelçisi Herzog'un erkek kardeşidir.

İsrail ile Türkiye arasındaki ilişkiler, 2010 yılında İsrail-Mısır ablukasını aşmaya çalışan bir yardım filosunun parçası olan bir gemide 10 Türk eylemcinin İsrailli komandolar tarafından öldürülmesinin ardından bozuldu.

Geçen ay Yair Lapid ile Mevlüt Çavuşoğlu arasında yapılan bir telefon görüşmesi, iki ülkenin dışişleri bakanları arasında 13 yıl aradan sonra teyit edilen ilk görüşme oldu.

Kasım ayında casusluk suçlamasıyla iki İsrail vatandaşının tutuklanması ve ardından bu turist çiftin serbest bırakılması İsrail-Türkiye yakınlaşmasının yolunu açtı.

Çiftin serbest bırakılması, Erdoğan ile üst düzey İsrailli liderler arasında dokuz yıl içinde yapılan ilk telefon görüşmesini  de tetikledi. Herzog ve Başbakan Naftali Bennett, Türkiye Cumhurbaşkanı'na teşekkür etmek için ayrı ayrı telefon etti.

Erdoğan bu hafta çeşitli Orta Doğu devletlerinin farklılıklarının ve çoklu bölgesel çatışmaların kontrolden çıkmamasını sağlamaya çalıştığı bölgesel bir dengeleme eyleminin parçası olarak iki günlük bir BAE ziyareti gerçekleştirdi.

BAE Veliaht Prensi Muhammed bin Zayed, Erdoğan'ın yaklaşık on yıldır ilk kez yaptığı ziyaretini, Türkiye ile işbirliğinin “yeni bir aşamasının” başlangıcı olarak müjdeledi. BAE, Türkiye'nin Körfez'deki en önemli ticaret ortağıdır.

Bu arada, geçtiğimiz günlerde Türk istihbaratının Türk-İsrailli işadamı Yair Geller'e yönelik bir suikast girişimini engellediğini bildirildi. Yine geçtiğimiz günlerde İran'la bağlantılı birkaç şüphelinin Türkiye'de gözaltına alındığı açıklandı.

Türk Dışişleri Bakanı Çavuşoğlu da, geçen hafta “İsrail ile ilişkilerimiz, normalleşme konusunda atacağımız hiçbir adım Filistin davası pahasına olmayacak” açıklamasında bulundu.

Eurasia Review'de yayımlanan analiz gdh.digital tarafından çevrilmiştir.