Ukrayna-Rusya savaşında İHA etkisi ve çıkarılacak 7 ders

Ukrayna ve Rusya arasında devam eden çatışma, her iki tarafın da önemli ölçüde İHA kullandığı bir savaş haline dönüştü.

Ukrayna; Türk yapımı Bayraktar TB-2'den, sivil direnişi destekleyen hobi amaçlı dronlara kadar geniş yelpazede dronlar kullandı. Rusya'nın çatışmanın başlarında insansız hava aracı kullandığına dair kanıtlar sınırlı olsa da Rusya, Orlan-10 gibi sistemleri kullanarak bu alanda çabalarını hızlandırmış görünüyor.

Çatışma özellikle bu açıdan; politika yapıcılara ve askeri liderlere insansız hava aracı yeteneklerinin geleceği hakkında önemli dersler sunuyor.

1. İHA'lar artık savaşların bir parçası

Çeşitli analistler, insansız hava araçlarının "gelişmiş ordular arasındaki çatışmalardaki" etkisi konusunda şüpheci. Bu tür kuvvetler, herhangi bir İHA tehdidini hızla yok edecek gelişmiş hava savunma sistemlerine, elektronik önleme cihazlarına ve özel karşı İHA sistemlerine sahiptir.

Ancak analistlerin şüphesine rağmen, Ukrayna-Rusya ihtilafında gelişmeler bu yönde olmadı. Rusya birkaç Ukrayna İHA'sını düşürürken, 2020 Dağlık Karabağ Savaşı'nda kendisini kanıtlayan Türk yapımı askeri İHA'lar, savaşa iki aydan fazla bir süredir yön veriyor. Bayraktar TB-2'ler, Rus kuvvetlerine karşı çok sayıda başarılı saldırı gerçekleştirdi.

Rusya'nın imha edilen karadan havaya füze sistemlerinin neredeyse yarısı, Ukrayna'nın Bayraktar TB-2 filosu tarafından imha edildi ve Rusya'nın Karadeniz Filosunun amiral gemisi olan Moskova'yı batırmaya yardımcı oldu. Bayraktar TB2'ler ayrıca Ukrayna topçu saldırılarını yönlendirmek için istihbarat ve keşiflere de yardımcı oldular. Bu başarısını kutlamak için Bayraktar TB-2'ye bir şarkı bile yazıldı.

2. Sürece etkisi ortada; sonuca etkisi belirsiz

Dağlık Karabağ ihtilafı sırasında, Azerbaycan kuvvetleri tarafından kullanılan insansız hava araçları, Ermeni platformlarını imha etmede oldukça başarılıydı. Açık kaynak analistleri bu savaşta; en az 120 tankın, 53 zırhlı savaş aracının ve çok sayıda başka hedefin imhasını, Azerbaycan ait Bayraktar TB-2'lerin yaptığı konusunda hemfikir.

Bu savaş ile karşılaştırıldığında, Ukrayna'da Bayraktar TB-2'lerin başarılı saldırıları şimdiye kadar Karabağ'dan daha yüksek başarı elde etti.

3. Teknoloji ve strateji tek başına yeterli değil

Rusya aslında İHA savaşında acemi değil. Rusya, Suriye'deki çatışma sırasında çok sayıda İHA saldırısı gerçekleştirdi ve etkili sonuçlar aldı. Rus İHA'ları hakkında önde gelen askeri analistlerden olan Sam Bendett, Ukrayna'ya ait İHA'ların; karşı İHA sistemleri ve elektronik savaş koruma sistemlerine rağmen, Rus araçlarının yakınında uçabildiğini belirtiyor. Bu ise Rusya'nın, İHA karşıtı sistemler hakkında gelişen doktrini takip etmediğinin bir kanıtı.

Elbette bu sorun sadece Rusya'ya özgü değil. Diğer ülkelerde de benzer dinamikler ortaya çıkabilir.

4. İHA'lara karşı hassas hedefler belirlenmeli

Rusya karşı İHA operasyonlarında daha iyi bir iş çıkarmış olsaydı bile, bu İHA'lara karşı her zaman sorunlar yaşanacaktır. Zira; drone karşıtı sistemler farklı avantaj ve dezavantajlara sahiptir ve tedarikleri her zaman sınırlı olacaktır. Teknolojik gelişmeler ve kavramsal değişiklikler drone karşıtı sistemlerin başarısını iyi ve kötü yönde her zaman etkileyecektir.

Örneğin, karşı drone sistemlerinin büyük çoğunluğu; drone komut sistemini ya da GPS bağlantılarını kesen bozuculardır. Fakat gelişen teknolojilerle İHA'lar daha özerk ve GPS'e daha az bağımlı hale geliyor. Ve bu gelişme İHA'lara karşı çok daha etkili olduğunu kanıtlayan orduların bile güvenlik açıkları olacağı anlamına geliyor.

Burada akla gelen büyük soru şu; Hangi hedefler İHA'lara karşı daha fazla savunmasız olacak?

Bu soruyu cevaplamak zor. Buna cevap verebilmek için ABD ve müttefik ulusların, dronelar hakkında düşman doktrinleri, kavramları ve teknolojik yetenekleri hakkında daha fazla bilgi sahibi olması gerekiyor.

5. İHA'ların bilgi akışı ve propagandaya etkisi

Sosyal medya, akıllı telefonlar ve insansız hava araçları, Ukrayna ihtilafında sanal bir propaganda ağı yaratılmasına yardımcı oldu. Ukrayna ordusu, Ukraynalı siviller ve dünyanın dört bir yanındaki gözlemciler, korku ve kahramanlık hikayelerini paylaşarak günlük çatışmalar hakkında eşi görülmemiş bir farkındalık yarattılar.

Bu bilgi akışı Ukrayna'ya üç şekilde yardımcı oldu. Birincisi, Ukrayna ordusu Rus birliklerinin hareketlerini izliyor ve bilgileri saldırıları yönlendirmek için kullanıyor. İkincisi, Ukrayna ordusunun ve sivillerin savaş çabası konusunda cesaretlendirilebileceği bir moral bileşeni oluşturuyor. Üçüncüsü, farkındalık oluşturarak küresel müttefiklerin diplomatik, ekonomik ve askeri destek sağlamasını teşvik ediyor.

Droneların ise bu propaganda ağı içinde oynadığı rol iki yönlü. İHA'lar insanların savaşa bakışını genişletti ve propaganda çabalarını güçlendirdi. Bu konuda ticari dronlar bile büyük bir etki oluşturdu hatta Ukrayna hükümeti, sivillere insansız hava araçlarını bağışlama çağrısı yaptı.

6. Düşük maliyet yüksek yetenek

Ukrayna ordusu, Rus kuvvetlerine karşı ne kadar cesaretli olduğunu kesinlikle kanıtladı. Fakat Ukrayna, askeri olarak pek büyük bir güç olarak kabul edilmez. Ukrayna dünya savunma harcamalarında kırkıncı sırada yer alıyor.

Ukrayna'nın İHA başarısı, İHA'ların nispeten düşük maliyetle önemli askeri yetenekler sunduğuna dair daha geniş iddialara kanıt oldu ve Ermenistan-Azerbaycan ihtilafında yaşanan süreci pekiştirdi.

7. Hava üstünlüğü kavramının değişimi

Rusya'nın Ukrayna üzerinde hava üstünlüğü sağlamak için mücadele ettiğine şüphe yok. Ancak Rusya bu konuda çok daha başarılı olsa bile, insansız hava araçları durumu hala karmaşıklaştırıyor. Çünkü Rusya, Ukrayna'daki tüm uçak pistlerini yok etmeyi başarsa bile, insansız hava araçlarının havalanması için bunlara ihtiyacı yok.

Sonuç

Gelecekteki çatışmalar, farklı askeri yeteneklere, farklı organizasyonlara sahip olacak ve farklı stratejik hedeflere gerçekleşecek. Şüphesiz İHA teknolojisi ile birlikte, karşı İHA yetenekleri de gelişiyor.

Ancak Ukrayna'daki savaş bir şeyi çok net bir şekilde ortaya koyuyor: İHA'ların modern savaşta artık çok etkili bir yeri var ve büyük yada küçük herhangi bir ordunun dikkat etmesi gerekiyor.

The Modern War Institute'de yayımlanan analiz gdh.digital tarafından çevrilmiştir.