ABD panik halinde: Çin, Gabon’a askeri üs kurmaya çalışıyor

İsminin açıklanmasını istemeyen kaynaklara göre anlaşma Gabon'un özel kuvvetleri için eğitim ve ülkenin demokrasiye geçişi için 5 milyon dolarlık finansmanı içerecek.

ABD son yıllarda Çin'in Afrika'daki baskın dış güç rolünü kırmaya çalıştı, ancak Pekin'in mali cömertliğine - bu hafta taahhüt edilen 50 milyar dolar da dahil olmak üzere - henüz yetişemedi ve kıtayı stratejik bir öncelik olarak ele almadığı düşünülüyor.

Perşembe günü Pekin'de üç yılda bir düzenlenen dokuzuncu Çin-Afrika İşbirliği Forumu'nda Çin Devlet Başkanı Xi Jinping de Çin'in askeri taahhüdünü derinleştirme sözü vererek Afrika'da 6,000 askeri personel ve 1,000 kolluk kuvvetinin eğitilmesi için 1 milyar yuan (141 milyon dolar) askeri yardım yapılacağını duyurdu.

ABD'nin bu adımı, Amerikalı yetkililerin Çin'in Atlantik kıyısındaki ülkede kalıcı bir üssün öncüsü olabileceğine inandıkları bir askeri eğitim tesisi kurma girişimleri olduğunu söylemesinin ardından geldi.

ABD, Çin'in arka bahçesi de dahil olmak üzere dünya çapında geniş bir askeri tesis ağına sahip ancak Atlantik'te herhangi bir Çin üssünü kırmızı çizgi olarak görüyor.

Henüz kesinleşmemiş olan paketin Gabon geçici Cumhurbaşkanı Brice Clotaire Oligui Nguema'nın Eylül sonu ya da Ekim başında ABD'ye yapacağı bir ziyaret sırasında açıklanacağı belirtildi.

Pakette ayrıca ülkenin yasadışı balıkçılığı izlemesine yardımcı olacak radar, Batı Virginia Ulusal Muhafızları ile ortaklığın genişletilmesi ve ulusal parkların korunmasına yönelik yardım da yer alacak.

Beyaz Saray Ulusal Güvenlik Konseyi sözcüsü, ABD dış politikasının hiçbir zaman tek bir ülkeye cevap niteliği taşımadığını belirterek, ABD'nin Gabon ile demokrasiden güvenlik ve ekonomiye kadar çeşitli konularda birlikte çalıştığını söyledi.

Gabon hükümet sözcüsü ve bir dışişleri bakanlığı yetkilisi telefonla ulaşıldığında yorum yapmayı reddetti.

Çin dışişleri ve savunma bakanlıkları yorum taleplerine yanıt vermedi, ancak Çin daha önce Afrika'daki askeri varlığının kıtada barışı desteklemeyi amaçladığını söylemişti.

Temmuz ayında Gabon'da Nguema ile görüşen Dışişleri Bakan Yardımcısı Kurt Campbell, Çin'e ait herhangi bir askeri eğitim tesisinin Cibuti'de olduğu gibi daha kalıcı bir varlığın habercisi olabileceği uyarısında bulundu.

CIA Direktör Yardımcısı David Cohen bir röportajında “Cibuti'de olan şey Çinlilerin gelip burada sadece bir lojistik tesis istediğini söylemesiydi” dedi.

“Bu, Çin'in daimi bir deniz varlığının olduğu ve Cibutililerin kendi topraklarından dışlandığı oldukça büyük bir deniz tesisine dönüştü.”

Çin, 2017 yılında Afrika Boynuzu ülkesindeki üssünü açarak, küresel ticaret akışları için kilit öneme sahip önemli bir deniz geçiş noktası olan Bab el-Mandeb Boğazı açıklarında askeri bir dayanak noktası kurdu.

ABD, Fransa, Japonya ve diğer ülkelerin de Cibuti'de üsleri bulunuyor. Cibutili yetkili yorum yapmayı reddetti.

Campbell, Nguema'ya Çin'in donanma varlığı kurduğu Kamboçya'da da aynı durumun yaşandığını söyledi.

Nguema'nın Campbell'e Gabon'un aynı hatayı yapmayacağı konusunda güvence verdiği belirtildi.

Kamboçya, kalıcı bir yabancı varlığın anayasasını ihlal edeceğini söyleyerek iddiayı defalarca reddetti.

Çin, Kamboçya ile iş birliğinin “şeffaf” olduğunu söylüyor.

Çin'in Afrika'da ve ötesinde üs kurma çabaları, Pekin'in gücünü küresel olarak yansıtabilecek ve denizaşırı ülkelerdeki vatandaşlarını koruyabilecek dünya standartlarında bir ordu kurma arayışıyla devam edecek gibi görünüyor.

ABD bu çabaları, Çin'e karşı askeri üstünlüğünü sürdürme kabiliyetine yönelik bir tehdit ve dünyanın en büyük iki ekonomisi arasındaki daha geniş bir stratejik rekabetin parçası olarak görüyor.

Pentagon'un 2023 raporunda Myanmar'dan Pakistan'a, Birleşik Arap Emirlikleri'nden Tacikistan'a kadar Çin'in de muhtemelen “askeri lojistik tesis” olarak değerlendirdiği 18 ülke sıralanıyor.

ABD'li yetkililer Pekin'in daha önce de Atlantik kıyısındaki Angola ve Ekvator Ginesi'ne askeri erişim için bastırdığını ancak bu görüşmelerin durduğunu belirtiyor.

Bu kişilere göre Çin şu anda Afrika'nın doğu kıyısındaki Tanzanya ve Mozambik'te askeri liman erişimi sağlamaya çalışıyor.

Çin ayrıca her iki ülkeyle de Çin birliklerinin konuşlandırılması için yasal bir zemin sağlayacak kuvvet statüsü anlaşmaları yapmaya çalışıyor.

Çin'in Afrika'nın doğu kıyısında askeri varlık göstermesi ABD için Atlantik erişiminden daha az endişe verici olsa da, Çin'in Hint Okyanusu'na ve Orta Doğu'ya güç yansıtma kabiliyetini arttıracaktır.

Husi’lerin Kızıldeniz'de deniz taşımacılığına yönelik saldırıları birçok ticari gemiyi Afrika'nın güney ucunda seyretmeye zorladığından, güney ve doğu Afrika'nın etrafındaki sular da stratejik açıdan daha önemli hale gelmiştir.

Çin geçtiğimiz ay iki ülke ile üçlü askeri tatbikat gerçekleştirdi.

Tanzanya Savunma Bakanı Stergomena Tax ve Mozambik Ulaştırma ve İletişim Bakanı Mateus Magala kısa mesaj yoluyla yaptıkları açıklamalarda ülkelerinde üs kurma ya da Çin askerlerini yerleştirme planlarından haberdar olmadıklarını belirttiler.