Rusya, Ukrayna’ya yönelik saldırıları nedeniyle Avrupa’da yargılanıyor. Fransa’nın Strazburg kentindeki Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM), Ukrayna’nın 2014 yılında ilhak ettiği Kırım’daki insan hakları ihlalleri nedeniyle Rusya aleyhinde açtığı davaya ilişkin kararında Rusya’nın aralarında yaşam hakkı, dini özgürlükler ve ifade özgürlüğünün de yer aldığı alanlarda ihlaller gerçekleştirdiğini tespit etti.

Rusya’nın Kırım’daki insan hakları ihlalleri ile Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin birçok maddesini ihlal ettiği belirtilen kararda Rusya, mahkumların Kırım’dan Rusya’ya transfer edilmesiyle aile hayatına saygının ihlal edilmesi, ortadan kaybolan insanlara ilişkin etkili soruşturma eksikliği, gazetecilere yönelik ihlaller ve yasadışı gözaltı işlemlerinden sorumlu tutuldu.

Kırım Tatarları aleyhindeki ihlaller

Mahkeme, oybirliğiyle alınan kararda Rusya’nın Kırım Tatarları aleyhindeki insan hakları ihlallerine de yer verdi. Bu ihlaller arasında yasa dışı gözaltılar, ayrımcı yasalar ve Kırım Tatarlarının özerk temsil ve yürütme organı Milli Meclis’in baskı altına alınması da yer aldı. Karar açıklamasında mahkeme, Kırım Tatarları aleyhindeki eylemlerin sistematik tabiatına dikkat çekerek, Tatarların siyasi tutumları ve kültürel kimlikleri nedeniyle hedef alındığına dikkat çekti.

Rusya’nın Kırım’da Ukraynalı askerler, etnik Ukraynalılar ve Kırım Tatarlarının yanı sıra gazetecilere yönelik insan hakları ihlalleri gerçekleştirdiği ifade edilen kararda Rusya’ya bu ihlalleri gidermesi ve Kırım’da temel hakların müdafaa edilmesi çağrısında bulunuldu.

Rusya, AİHM kararlarını tanımıyor

Ukrayna’da şubat 2022’de başlayan savaşın ardından Avrupa Konseyi’nden ihraç edilen Rusya, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi'ne de taraf olmaktan çıkmıştı. Buna rağmen Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin Rusya’nın ihracından önce meydana gelen olaylara ilişkin hükmetme yetkisi bulunuyor.

Rusya, AİHM kararlarını tanımayı reddediyor.

Kırım'ın yasa dışı ilhakının üzerinden 10 yıl geçti

Ukrayna'nın başkenti Kiev'de, Rusya yanlısı Devlet Başkanı Viktor Yanukoviç'in, Avrupa Birliği (AB) Ortaklık Anlaşması'nı imzalamaması üzerine 21 Kasım 2013'te protesto gösterileri başladı.

Yanukoviç'in sokak gösterileri ve halkın tepkisi üzerine 22 Şubat 2014'de ülkeden kaçmasının ardından Batı yanlısı siyasetçiler yönetime geçti.

Yeni geçici yönetimin iş başına gelmesi, Rusya yanlılarını Kırım'da daha aktif hale getirdi.

Yarımadada askeri üniformalı, üzerlerinde hiçbir sembol ya da simge bulunmayan silahlı kişiler, 27 Şubat 2014'ten itibaren kamu binalarında kontrolü ele almaya başladı. "Yeşil adamlar" olarak adlandırılan Rusya yanlısı bu milis güçleri, kısa sürede hükümet binalarının yanı sıra Kırım Özerk Cumhuriyeti Parlamentosunu da ele geçirdi.

Kiev'deki yönetimin Batı yanlılarının eline geçmesine karşılık Rusya yanlısı silahlı grupların baskısı altındaki parlamentoda, "Kırım, Ukrayna'nın parçası olarak kalsın mı yoksa Rusya'ya mı bağlansın?" sorusunun yarımada sakinlerine yöneltileceği referandum kararı çıkarılmak istendi.

Eli silahlı "yeşil adamların" gölgesinde 6 Mart 2014'te toplanan Kırım Özerk Cumhuriyeti Parlamentosu, Kırım'ın Rusya'ya bağlanması için referandum yapılması kararı aldı.

Kırım Tatarları, Parlamentonun bu kararına karşı çıkıp boykot kararı alsa da 16 Mart 2014'te yarımadada sözde referanduma gidildi.

Rusya yanlısı silahlı güçlerin kontrolündeki referandum sonucunda Moskova'nın da beklediği kararın, Kırım'ın Rusya'ya bağlanması yönünde çıktığı bildirildi.

Putin, 21 Mart 2014'de Kırım'ı ilhak eden yasayı imzaladı.