Aydın’daki Zeus Tapınağı’nda sunak bulundu

Magnesia’daki çalışmalar, 2021 yılından itibaren Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından, Ankara Üniversitesi Dil-Tarih ve Coğrafya Fakültesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Görkem Kökdemir başkanlığında yürütülüyor.

Bu sezonki Magnesia Kazıları’nın 5+5 yıllık (2021-2030) kazı çalışma programı içinde, kentin Agora’sını tamamen açığa çıkarıp restorasyonunu gerçekleştirmek ilk sırada yer alıyor.

Agora meydanının güney yarısı içerisinde yer alan döneminin en ünlü yapılarından bir tanesi olan Zeus Sosipolis Tapınağı da Agora kazılarının ve Agora’da yapılacak olan restorasyonun başlangıç noktasını oluşturuyor.

2021-2022 kazı sezonlarında gerçekleştirilen kazılarla Zeus Tapınağı tamamen açığa çıkarıldığını belirten Kazı Başkanı Doç. Dr. Görkem Kökdemir, “Yapının sütunlarına, cella duvarına, üst yapısına ait yapı elemanlarının yaklaşık yüzde 70-80 oranında mevcut ve korunmuş olduğu görüldü.

Bu durum yapının mevcut yapı elemanları ile yeniden ayağa kaldırılmasını elzem kılıyor. Bu nedenle 2022 yılında Zeus Tapınağı kazısının ardından, yapının yıkıntı halindeki buluntu durumu planı çıkarılıp bloklar tek tek numaralandırıldı ve parça envanterlerinin yapılabilmesi için numaralandırılan yaklaşık 600 adet mermer blok kazı alanı dışına çıkartılarak tasnifi yapıldı.” diyor.

Kurban törenlerinde kullanılan bir sunak

Tapınağın batı bölümündeki çalışmalar sırasında, genişliği 353 cm, uzunluğu 510 cm, yüksekliği 70 cm olan bir sunak bulundu. Sunağın, Zeus kültündeki kurban törenlerinde kullanıldığı düşünülüyor.

2023 yılında Kutsal Agora’da ve tapınağın çevresindeki kazı çalışmaları halen devam ediyor. Bu yıl yapılan çalışmaların ardından tapınağa ait olan sunak yapısı tamamen ortaya çıkarıldı. Ayrıca yapının restorasyon projesinin hazırlanmasına yönelik çalışmalar da başlatıldı.

Doç. Dr. Görkem Kökdemir, “Bu yılki hedefimiz Türkiye ilkler arasında yer alacak antik dönemin en ünlü tapınaklarından bir tanesinin restorasyon projesinin tamamlanması, kurul onayının alınması ve gerekli olanaklar bulunması durumunda da restorasyon uygulama projesinin ilk aşamasının gerçekleştirilmesi.” diyor.

Zeus Tapınağı

Magnesia Antik Kenti’nde geçtiğimiz yıl Zeus Tapınağı, antik kentin 26.000 metrekareye yayılan kutsal agorasında, dört metrelik bir dolgunun altında bulundu.

Tapınak, Magnesia’nın ikinci büyük kült yapısı. Kentin baş tanrısı Artemis, ikinci tanrısı ise Zeus’tu. Kentin sakinleri Zeus için, şehrin kurtarıcısı anlamına gelen “sosipolis” ünvanını kullanıyordu. Artemis Tapınağı, Magnesia’nın en büyük tapınağıydı. Zeus Tapınağı’nın o tapınaktan daha eski olduğu düşünülüyor.

Magnesia’daki Artemis Tapınağı, Efes, Didim ve Sardes’tekinin ardından Anadolu’da bilinen en büyük dördüncü İyonik tapınak olma özelliğini taşıyor. Bu tapınak, Osmanlı dönemindeki Mimar Sinan gibi, dönemin en ünlü mimarlarından Hermogenes’in ustalık eseri olarak nitelendiriliyor.

İzmir’de Ionia Bölgesi’nin 12 kentinden biri olan Teos Antik Kenti’nde yer alan Dionysos Tapınağı, Hermogenes’in kalfalık eseri olarak biliniyor.

Magnesia Antik Kenti’nde yeni ortaya çıkartılan Zeus Tapınağı ise, bu ünlü mimarın çıraklık eseri olabilir. Magnesia’daki bu tapınak, eğer Hermogenes’in çıraklık eseriyse, bu Helenistik dönemin mimarlık tarihininin kronolojisi açısından oldukça önemli. Çalışmalar tamamlandıktan sonra bu yapının ünlü mimara ait olup olmadığına dair bilgiler edinilmesi bekleniyor.