Tarihte bugün: Uşi Antlaşması imzalandı, Osmanlı Afrika'daki son toprağını kaybetti

• İtalya'nın 1911'de Trablusgarp ve Bingazi'yi işgaliyle başlayan savaşı sonlandıran antlaşma, İsviçre'nin Lozan kentine bağlı Uşi semtinde imzalandı.
• Antlaşmanın imzalanmasında, 8 Ekim 1912'de başlayan Balkan Savaşları'nın Osmanlı Devleti üzerinde yarattığı askeri ve siyasi baskı belirleyici rol oynadı.
• Antlaşma ile Trablusgarp ve Bingazi (günümüz Libya'sı) fiilen İtalyan egemenliğine bırakıldı, böylece Osmanlı'nın Kuzey Afrika'daki yüzlerce yıllık varlığı sona erdi.
• İtalya, savaş sırasında işgal ettiği Oniki Ada'yı (Rodos ve çevresi), Osmanlı askerlerinin Trablusgarp'tan çekilmesi şartıyla "geçici" olarak elinde tutacaktı.

Siyasi birliğini geç tamamlayan İtalya Krallığı, sömürge arayışları doğrultusunda 1911 yılında Osmanlı İmparatorluğu'nun Kuzey Afrika'daki Trablusgarp vilayetine savaş ilan etti. İtalyan donanması bölgeyi bombalayarak asker çıkardı.

Osmanlı Devleti, donanmasının yetersizliği ve Mısır'ın İngiliz kontrolünde olması nedeniyle Trablusgarp'a düzenli ordu gönderemedi. Ancak Mustafa Kemal (Atatürk), Enver Paşa ve Fethi (Okyar) Bey gibi gönüllü subaylar, gizlice bölgeye giderek yerel halkı İtalyan işgaline karşı örgütledi ve başarılı bir gerilla mücadelesi başlattı.

Balkan Savaşları'nın başlaması barışı zorunlu kıldı

Trablusgarp'ta İtalyanlar kıyı şeridinde sıkışmışken, 8 Ekim 1912'de Balkan devletleri (Bulgaristan, Sırbistan, Yunanistan ve Karadağ) Osmanlı İmparatorluğu'na savaş ilan etti. Bu durum, Osmanlı Devleti'ni iki cephede birden savaşamayacağı gerçeğiyle yüzleştirdi.

Ana vatan topraklarını savunmak öncelik kazandığından, Osmanlı diplomasisi İtalya ile barış görüşmelerini hızlandırmak zorunda kaldı. İki taraf, Balkan Savaşları'nın başlamasından sadece 10 gün sonra İsviçre'de barış masasına oturdu.

Kuzey Afrika toprağı kaybedildi, Oniki Ada geçici olarak verildi

18 Ekim 1912'de imzalanan Uşi Antlaşması'nın ağır şartları vardı. Antlaşmaya göre Trablusgarp ve Bingazi'ye tam özerklik tanınacak, ancak bu bölgeler İtalyan kontrolüne bırakılacaktı; bu durum fiili bir elden çıkma anlamına geliyordu.

Antlaşma kapsamında, bölgedeki Müslümanların dini haklarının korunması ve Halife'ye (Osmanlı Padişahı) bağlılıklarının sürmesi kararlaştırıldı. Ayrıca İtalya, savaş sırasında Ege Denizi'nde işgal ettiği Oniki Ada'yı, Osmanlı askerlerinin Libya'dan tamamen çekilmesi şartıyla geçici olarak elinde tutacağını ve daha sonra iade edeceğini taahhüt etti. Ancak İtalya, Balkan Savaşları'nı ve ardından gelen I. Dünya Savaşı'nı gerekçe göstererek bu adaları hiçbir zaman Osmanlı Devleti'ne geri vermedi.