Geopolitical Futures: Sırbistan-Kosova gerilimi beraberinde beklenmeyen sonuçlar ortaya çıkarabilir

Geçtiğimiz yılın sonlarında silahlı etnik Sırp protestocular ile Kosova polisi arasında çatışmalar yaşandı. Bu, Kosova'nın sürücülerin Sırp plakalarını teslim etmeleri ve yerlerine Kosova plakaları almaları yönünde aldığı karar nedeni ile gerçekleşti.

Bu kararın hayata geçirilmesinin ardından 10 Aralık'ta kuzey Kosova'da yaşayan Sırplar barikatlar kurmaya başladı. Kosovalılar ise onlarla karşı karşıya geldi ve Kosova polisi sınır kontrol noktalarını kapattı. Bu gelişmelerin ardından yaşanan çatışmalar, tarafların liderlerinin araya girmesi ile azaldı ama tehditler sona ermedi.

Araç plakaları yüzünden çıkan çatışma aşırı görünebilir ama burası Balkanlar ve Balkanların dengeleri her zaman farklı olmuştur. Bu, çok uluslu nispeten küçük bir alandır ve siyasi sınırlar etnik sınırlarla eşleşmemektedir. Nitekim 1990'larda bu etnik gruplar arasında acımasız bir iç savaş yaşandı.

Örneğin Sırplar Hristiyan, Boşnaklar ise Müslümandır ve Sırplar ile Boşnaklar birbirine çok yakın yaşıyor. Çıkan iç savaş, bazılarının 100.000 Boşnak'ın öldüğünü tahmin ettiği bir süreci ve hatta toplama kamplarını dahi içeriyordu.

Son çıkan çatışma, Sırbistan'ın hak iddia ettiği bir bölgede yaşayan Arnavutlar ve Müslümanlar'ın yaşadığı bölgelere de yayılma tehdidini artırdı.

1990'larda yaşanan çatışmalarda, Sırp güçleri Kosova'ya girmeye başladığında, Bosna'daki katliamın farkında olan ABD ve Avrupa hükümetleri, Kosova'da bir kan gölünün daha yaşanacağından endişe ediyorlardı.

Başta İngiliz ve Amerikan olmak üzere çok sayıda NATO uçağı, Sırpları bölgeden ayrılmaya zorlamak için hava saldırıları düzenledi. Bombalama, Sırbistan'a kadar genişletildi ve başkent Belgrad'a yönelik saldırılara kadar ilerledi. Bu saldırılar Sırp vatandaşları arasında önemli kayıplara neden oldu.

ABD, Sırplarla ateşkese varmak istedi. Ancak o dönemki Sırbistan Cumhurbaşkanı, kısmen Belgrad'ın bombalanmasına duyduğu öfkeden ve kısmen de Lahey'de suçlamalarla karşı karşıya kalacağından korktuğu için ateşkesi reddetti. Sırbistan'ın teslim olmasını sağlayamayan hava saldırıları devam etti.

Ancak daha sonra ABD, Sırplarla yakın ilişkileri olan Rusya ile görüştü ve Ruslar onları ateşkesi kabul etmeye ikna etti. Ancak Amerikalılar, Ruslarla bu konuda anlaştıklarını reddediyor. Ruslar ise NATO ile müzakere etmek için hiçbir sebepleri olmadığını belirtiyor.

Bu gelişmelerin ardından Rus askerleri, barış gücü olarak görev yapmak üzere Kosova'nın havaalanına geldi. NATO birlikleri tarafından kuşatıldılar ve ayrılmaya zorlandılar. Bu olayın Vladimir Putin'in yükselişinde ve ABD'ye olan güvensizliğinde büyük etkisi oldu. Onu "ABD'nin Rusya'yı ezmek istediğine" ikna etti ve gelecekte Rusya'nın hor görülmesine izin vermeme sözü vererek başkanlığa kadar yükseldi.

Yani Balkanlarda plakalar ve benzeri şeyler için kavga edilebiliyor. Başkalarına önemsiz görünen şey burada önemsiz değil. Balkanlar'da hatıralar da zaten bu yönde ve Balkanlar etraflarındaki her şeyi etkileyecek bir potansiyele sahiptir. Örnek olarak Birinci Dünya Savaşı da Bosna'da başladı.

Şimdi sahnede yine Rusya ve ABD'nin karıştığı bir savaş var. Şu ana kadar Rusya için işler pek iyi gitmiyor. Bir savaş sırasında bir çıkmaz söz konusu olduğunda, düşmanı dikkatini başka yöne çekmeye zorlamak çok önemlidir.

Şimdi gelinen noktada, Sırbistan uzun zamandır olduğu gibi Rusya'ya yakın ve ABD'nin de bölgede derin bir tarihi var. Sırbistan ile Kosova arasında bir başka çatışma Ukrayna savaşının gidişatını tek başına değiştirmeyecek ancak Amerikalıların güçlerini Kosova'yı korumak için başka yöne çevirmelerine neden olabilir. Her halükarda Rusya'nın kaybedecek çok az şeyi var ve Sırbistan her zaman Kosova'ya karşı bir işgale hazır.

Tarihte; Sırbistan ile Kosova arasında inanılmayacak kadar önemsiz meseleler yüzünden çeşitli çatışmalar yaşandı. Ancak bu defa oradaki bir silahlı çatışmanın nedeninin önemsiz meselelerle değil, Kosova savaşını yeniden yaratmaya çalışmakla ilgili olduğunu düşünebiliriz.

Elbette bundan önce de çatışmalar oldu. Ancak bu defaki soru; nasıl başladıkları değil, neye yol açabilecekleri olmalıdır. Bu yüzden Sırbistan-Kosova sınırını izlemek faydalı olacaktır.