Kahramanmaraş merkezli depremlerde yıkılan veya zarar gören tarihi eserler

1. Habib-i Neccar Camii

Türkiye sınırları içindeki en eski Cami olan Habib-i Neccar Camii Antakya'nın İslam Devleti'nin lideri Halife Ömer'in komutanlarından Ebu Ubeyde bin Cerrah tarafından 636 yılında fethedildiği dönemde fethin simgesi olarak, Habib-i Neccar ve İsa'nın iki havarisinin mezarının bulunduğu yerde inşa edilmişti. 1098 yılında Haçlılar'ın eline geçen ve 1099'da Antakya Prensliği halini alan şehri Memluk Sultanı Melik Zahir Baybars fethedince camiyi yeniden yaptırmıştır. Caminin medrese duvarlarında üzerinde Baybars'ın adı olan bir kitabe bulunur. Depremlerden zarar gören cami ve minaresi birçok kez yenilenmiştir. 6 Şubat 2023 tarihli Kahramanmaraş merkezli 7,7 ve 7,6 şiddetinde peşpeşe meydana gelen depremlerde ise büyük bir kısmı yıkılmıştır.

2 Antakya Ulu Camii

 Antakya'da bulunan bu camii Selçuklu mimari özellikleri gösteriyordu. Memlüklüler tarafından 13. yüzyılda  inşa edilmiştir. Cami, Hatay'daki en eski ve en büyük cami olarak kabul edilmekteydi. 2023 depreminde tamamen yıkılmıştır.

3. Azizler Petrus ve Pavlus Kilisesi

Antakya'nın Hürriyet Caddesi’nde yer alan Azizler Petrus ve Pavlus Rum Ortodoks Kilisesi’nin yapımına 1830’lu yıllarda başlandı. Ancak 1872 depreminde büyük hasar görerek yıkıldı. Kilise yeniden inşa edilerek 1900’de ibadete açıldı. Şimdiki kilise binası, yanmış olan kilisenin yerine yapılmış taş yontusu ustalığı ile Bizans Mimari Tarzının çok iyi bir örneğini yansıtıyordu. Kilise 2023 depreminde tamamen yıkıldı.

4. Malatya Yeni Camii

Yeni Camii, Malatya'nın şehir merkezinde bulunan, inşaatı 1913'te tamamlanmış bir Osmanlı camisiydi. Malatya'nın simgesi sayılan cami, Hacı Yusuf Camisi, Hoca Cami, Hace Cami, Taze (Teze) Cami, Taş Cami gibi isimlerle de anılır. 1843'te inşa edilmiş "Hacı Yusuf Camii" adlı caminin 1889 ve 1890'daki yangınlarda yanmasından sonra aynı yerde inşa edilen cami 1913'te ibadete açıldı; minareleri Cumhuriyetin ilk yıllarında yapıldı. Eski caminin şerefeden sonrası yıkılmış minaresi caminin yanı başındaydı.

Cami, 2023 yılında yaşanan depremde yıkılmıştır.

5. Gaziantep Kalesi

Gaziantep'in merkezindeki bir tepeye kurulmuş olan kalenin ne zaman inşa edildiği bilinmemekle birlikte, Hititler döneminde gözlem amaçlı kullanıldığı bilinmektedir. Kale, tarih boyunca birçok kez restore edilmiş ve son halini 2000'li yılların başında yapılan bir restorasyon ile almıştır.

Daire biçimindeki kalenin çevresi 1200 metredir. Duvarları taş bloklardan yapılmış olup 12 kulesi ve burçları vardır. Kale, günümüzde "Gaziantep Savunması ve Kahramanlık Panoraması Müzesi" olarak kullanılmaktadır.  Kale, 2023 Gaziantep-Kahramanmaraş depremlerinde ağır hasar aldı.

6. Karakuş Tümülüsü Tokalaşma Sütunu

Adıyaman'ın Kâhta ilçesindeki Çukurtaş köyü yakınlarında, MÖ 30-20 yıllarında Kommagene Kralı II. Mithridates tarafından yaptırılan Kraliçe İsias ve Kommagene Prensesleri Antiochis ve I. Sütun 2023 Türkiye-Suriye depreminde çöktü.

7. Diyarbakır Surları

Diyarbakır'ın Sur ilçesinde yer alan tarihî bir yapı. İç kale ve dış kale olmak üzere iki bölümden oluşmaktadır. Surlardaki ana girişler Dağ Kapı (Harput Kapısı), Urfa Kapı (Rum Kapısı), Mardin Kapı (Tell Kapı) ve Yeni Kapı (Dicle-Irmak-Şat Kapı)'dır. Yaklaşık dokuz bin yıllık olan surlar, Çin Seddi'nin ardından dünyadaki en uzun ve geniş savunma duvarıdır. 2000'de yapıyı Dünya Mirası Geçici Listesi'ne dahil eden UNESCO, 2015'te ise Dünya Mirası olarak tescil etti. Ayrıca Diyarbakır'ın çok eski yapısı olan Keçi Burcu da Sur ilçesinde yer almaktadır. Surlar, İç ve Dış Kale olmak üzere iki bölümden oluşmaktadır.

2023 Gaziantep-Kahramanmaraş depremlerinde kalenin surları hasar görmüştür.

8. Diyarbakır St.George Kilisesi

İçkale’nin kuzeydoğu köşesinde yer alır. Yapım tarihi kesin olarak bilinmemektedir. Ancak inşaa tarzı ve yapıda kullanılan malzemeden dolayı MS 2'nci yüzyıla ait olduğu düşünülmektedir. Artuklular Dönemi'nde sarayın hamamı olarak kullanılmıştır. Bazı kaynaklarda, Artuklu Hükümdarlarının bu hamamda ve sarayda Cizreli bilgin Eb-ül İz El Cezeri’nin imal ettiği robotları kullandıkları yazılmaktadır. Günümüzde sanat galerisi olarak kullanılmaktadır. 2023 depreminde yapının duvarlarına çökmeler meydana gelmiştir.

9. Tarihi Antakya Evleri

Tarih boyunca çok sayıda medeniyete ev sahipliği yapan ve dar sokaklar içerisinde mimari özelliklerinin yanı sıra avlularıyla dikkati çeken eski Antakya evleri de Kahramanmaraş merkezli 7,7 ve 7,6 büyüklüğündeki depremlerden nasibini aldı.

10.  Darb ı Sak Kalesi

Merkez üssü Kahramanmaraş olan 7.7 ve 7.6 büyüklüğündeki depremler, Alaybeyli köyündeki Darb-ı Sak Kalesi ile buradaki Bayezid-i Bistami Türbesi'ne de zarar verdi. Tarihi Darb-ı Sak Kalesi tamamen yıkıldı. Dağ eteğine inşa edilen kalenin yıkılmasıyla molozlar ve dağdan hareket eden devasa kayalar ise Bayezid-i Bistami Hazretleri Türbesinin girişini kapattı. Türbe kısmen yıkılmış ve girişleri kapanmış olmasına rağmen vatandaşların içeriye girip dua ettikleri görüldü.

11. Hazreti Ukkaşe Türbesi

Kahramanmaraş merkezli depremlerden etkilenen Gaziantep'in Nurdağı ilçesindeki Hazreti Ukkaşe Türbesi ile çevresinde caminin de olduğu yapılar depreme dayanamayarak yıkıldı.

12. Gaziantep İçkale Camii

Gaziantep'in Araban ilçesinde, milattan önce 1200 yıllarında Tunç Çağı'nda yapıldığı tahmin edilen Raban Kale-i Zerrin Kalesi içine sonradan eklendiği belirtilen İç Kale Cami'sinde de depremler nedeniyle hasar oluştu.