Ay’ın gizli yüzü buz kesti: Karanlık taraf aynı zamanda en soğuk taraf
Bilim insanları, Çin’in Chang’e-6 misyonuyla Ay’ın uzak tarafından getirilen örneklerde, mantonun beklenenden daha soğuk olduğunu keşfetti.
Son Güncelleme: 11.10.2025 - 16:59
- Çin’in Chang’e-6 misyonu, Ay’ın karanlık yüzünden alınan ilk örnekleri Dünya’ya getirdi.
- Analizler, uzak yüzün mantosunun yakın yüze göre yaklaşık 100°C daha soğuk olduğunu gösterdi.
- Araştırmaya Pekin Üniversitesi, UCL ve Shandong Üniversitesi’nden bilim insanları katıldı.
- Bulgular, Nature Geoscience dergisinde yayımlandı ve Ay’ın jeolojik evrimine ışık tuttu.
Ay’ın karanlık yüzü aynı zamanda daha soğuk
Ay’ın karanlık yüzü hakkında yapılan yeni araştırma, bu bölgenin sadece ışıksız değil, aynı zamanda daha düşük sıcaklıklara sahip olduğunu gösteriyor. Çin’in Chang’e-6 görevi kapsamında Güney Kutbu-Aitken Havzası’ndan toplanan örnekler, lavların yaklaşık 1.100°C’de oluştuğunu ortaya koydu. Bu, Ay’ın Dünya’ya bakan yakın yüzeyinden alınan örneklerden yaklaşık 100°C daha soğuk.
Pekin Uranyum Jeolojisi Araştırma Enstitüsü, Pekin Üniversitesi Yer ve Uzay Bilimleri Okulu, University College London (UCL) ve Shandong Üniversitesi’nden bilim insanlarının yer aldığı ekip, örneklerin kimyasal bileşimini analiz etti.
Araştırma, Ay’ın uzak yüzünde daha az uranyum, toryum ve potasyum bulunduğunu ve bu elementlerin eksikliğinin mantoyu daha soğuk hale getirdiğini ortaya koydu.
Isı farkının nedeni Ay’ın element dengesizliği olabilir
Bilim insanları, bu sıcaklık farkının, ısı yayan radyoaktif elementlerin Ay’ın yüzeyinde eşit dağılmamasından kaynaklandığını düşünüyor. KREEP adı verilen (potasyum, nadir toprak elementleri ve fosfor karışımı) materyal, genellikle Ay’ın yakın yüzünde yoğunlaşıyor. Bu durumun, milyarlarca yıl önce gerçekleşen büyük bir çarpışma sonucu oluştuğu düşünülüyor.
Bazı araştırmacılar, Ay’ın geçmişte iki küçük gökcisminden oluştuğunu ve bunlardan birinin daha fazla radyoaktif element içerdiğini öne sürüyor. Diğer bir teori ise Dünya’nın kütle çekiminin yakın yüzeydeki mantoyu daha fazla ısıttığını savunuyor. UCL’den Profesör Yang Li, “Ay’ın yakın ve uzak yüzleri, hem yüzeyde hem de iç kısımlarda büyük farklılık gösteriyor. Bu, Ay’ın en büyük gizemlerinden biri,” dedi.
Chang’e-6 örnekleri Ay’ın evrimine ışık tutuyor
Araştırma kapsamında, Chang’e-6 misyonu tarafından getirilen toplam 1.935 gram Ay toprağının 300 gramı incelendi. Numuneler, elektron sondaları ve İkincil İyon Kütle Spektrometresi (SIMS) kullanılarak analiz edildi. Bu yöntemle, uranyum bozunmasından oluşan kurşun izotopları incelendi ve örneklerin yaklaşık 2,8 milyar yıl önce oluştuğu belirlendi.
Elde edilen sonuçlar, Ay’ın oluşumuyla ilgili Dev Çarpma Hipotezi’ni destekliyor. Bu teoriye göre, Mars büyüklüğünde bir gök cismiyle çarpışan ilkel Dünya’dan ayrılan madde, zamanla katılaşıp bugünkü Ay’ı oluşturdu. Ancak bu süreçte KREEP maddeleri yakın yüzde birikerek buradaki volkanik aktiviteyi artırdı.
Ay’ın sırları gelecek görevlerle daha da aydınlanacak
Pekin Üniversitesi’nden araştırmacı Xuelin Zhu, “Bu bulgular bizi Ay’ın iki yüzünü anlamaya bir adım daha yaklaştırıyor,” diyerek sonuçların önemini vurguladı. Zhu’ya göre, fark sadece yüzeyde değil, Ay’ın iç katmanlarında da açıkça görülüyor.
Uzmanlar, Ay’ın farklı bölgelerinden alınacak yeni örneklerle sıcaklık farkının nedenlerini daha net anlamayı umuyor. Gelecekteki astronot ve taykonot görevlerinin, bu gizemli sıcaklık farkını daha derinlemesine incelemesi bekleniyor.
Kaynak:
Universe TodayGDH Digital NSosyal hesabını takip edebilirsiniz.
İLGİLİ HABERLER
Uzay çöpleri geleceğin uzay araçlarına dönüşebilir
Türkiye, 77. Uluslararası Uzay Kongresi'ne ev sahipliği yapacak
Çin, uzayda mahsur kalan ekibe araç gönderdi
Gökyüzü şöleni başlıyor: Yılın son Süper Ay'ı bu gece görünecek
Tarihi görev: Türkiye’nin ilk yörünge transfer aracı FGN-TUG-S01 uzayda göreve başladı
Evrenin dengesi beklenenden dört kat daha şaştı
DİĞER HABERLER
Uzay çöpleri geleceğin uzay araçlarına dönüşebilir
Türkiye, 77. Uluslararası Uzay Kongresi'ne ev sahipliği yapacak
Çin, uzayda mahsur kalan ekibe araç gönderdi
Evrenin dengesi beklenenden dört kat daha şaştı
NASA Mars'ta oraya ait olmayan kaya buldu
Dünya'ya çarpma riski olan cisimler en çok hangi bölgeyi tehdit ediyor?
Güneş dışında ilk kez yıldız fırtınası keşfedildi
Uzayda mahsur kalan astronotlar için kurtarma planı belli oldu
Türkiye'nin üçüncü astronotu Gökhan Erdem, uzay deneyimini anlattı
Uluslararası Uzay İstasyonu 25 yaşında



