Bakan Şimşek'ten çifte mesaj: Enflasyon düşüyor, vergi adaleti geliyor

• Bakan Şimşek: Şoklara rağmen ekonomi olumluya döndü.
• Enflasyon düşüşte, cari açık kontrol altında, büyüme ılımlı seyrediyor.
• Finansal göstergeler (rezerv, CDS) şok öncesi seviyelere ulaştı.
• Yıl sonu enflasyon hedefi %29 altı; kayıt dışılıkla mücadele artacak.

Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, katıldığı canlı yayında ekonomi gündemini kapsamlı bir şekilde değerlendirdi. Şimşek, birden fazla şokla karşı karşıya kalınmasına rağmen ekonominin olumlu bir döngüye girdiğini, finansal göstergelerin şok öncesi seviyelere döndüğünü ve kayıt dışı ekonomiyle mücadelede dozu artıracaklarını belirtti.

Ekonomide şok yönetimi ve toparlanma süreci

Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, son aylarda hem yurt içi hem de yurt dışı kaynaklı yoğun şoklar yaşadıklarını belirtti. Ancak bu dönemin başarıyla yönetildiğini ve ekonominin tekrar olumlu bir döngüye girdiğini ifade etti. Şimşek, "Dolayısıyla büyük resme baktığınız zaman, şokların iyi yönetildiği kanısındayım. Şoklar öncesi seviyelere döndük." dedi.

Bakan, finansal göstergelerin çoğunun mart ortasındaki şok öncesi döneme döndüğünü aktardı. Brüt rezervlerin mart ortasında 170 milyar doların biraz üzerinde olduğunu ve şu anda 172 milyar dolar civarına ulaştığını, swap hariç net rezervde ise üçte ikiden fazla toparlanma olduğunu bildirdi. Ülke risk priminin (CDS) 256'lardan 380'lere çıkmasına rağmen şu anda 280 civarına geri geldiğini dile getirdi. Finansman maliyetlerinde, yani faizlerde, yüzde 49'lardan 43'lere doğru bir gevşeme söz konusu olduğunu da belirtti.

Harcama disiplini ve büyüme beklentileri

Bakan Şimşek, ılımlı büyümenin devam ettiğini ve cari açıkta önemli bir bozulma yaşanmadığını vurguladı. Harcama disiplinine kararlılıkla devam ettiklerini ve bütçe hedeflerinde sapma olmayacağını dile getirdi.

Ekonomideki büyümenin öngörülerin bir miktar altında seyretmesinin ise gelir performansını olumsuz etkilediğini de ekledi. Ticaret savaşları ve bölgesel çatışmalar gibi dış etkenlerin risk iştahını düşürüp fon çıkışlarını tetiklediğini belirten Şimşek, tüm bu gelişmelere rağmen "Kural bazlı davrandık. Uluslararası normlara uygun davrandık. Paniklemedik. Gerekli tedbirleri, gereken dozda ve gerektiği zaman aldık. Program rüştünü ispatladı." ifadelerini kullandı.

Reel sektör verileri ve konkordato durumu

Finansal koşulların sıkılaşmasıyla reel sektörden şikayetlerin arttığının farkında olduklarını dile getiren Bakan Şimşek, ancak reel sektörün bilançosundaki bozulmanın dönem dönem ifade edildiği boyutlarda olmadığını savundu. Konkordato ilan eden firma sayısının 3 bin 100'ün altında olduğunu, ocak-haziran dönemi için 3 bin 72 civarında bulunduğunu açıkladı.

Bu firmaların toplam özel sektör cirosundaki payının yüzde 0,69, toplam ihracattaki payının yüzde 0,59, istihdamdaki payının yüzde 0,78 ve toplam nakdi kredilerdeki payının yüzde 0,88 olduğunu, yani tüm göstergelerde yüzde 1'in altında kaldığını belirtti. Karşılıksız çeklerin toplam çeklere oranının haziran itibarıyla yüzde 2,6 olduğunu, bunun 12 yıllık ortalama olan yüzde 2,5'ten büyük bir sapma olmadığını kaydetti. Ticari kredilerin ise sadece yüzde 1,6'sında tahsilat sorunu yaşandığını ve bu oranın tarihsel ortalamanın (yüzde 3,1) altında kaldığını dile getirdi.

Enflasyon hedefi ve hayat pahalılığı mücadelesi

Merkez Bankasının enflasyon için açıkladığı yüzde 24 orta nokta ve yüzde 29 üst tahmin aralığına değinen Şimşek, "Yıl sonunda enflasyonda orta nokta ile üst tahmin aralığında bir yerde olacağımıza samimi şekilde inanıyoruz. Yüzde 29'un altında bir rakamı öngörüyoruz. Bu sene enflasyonda sapma öngörmüyoruz." ifadelerini kullandı. Vatandaşın gündeminin hayat pahalılığı olduğunu belirten Bakan, programın özünün hayat pahalılığıyla mücadele olduğunu ve enflasyonu kalıcı bir şekilde indirerek vatandaşın alım gücünü kalıcı şekilde artırmanın peşinde olduklarını söyledi.

Şu an yüzde 35 olan yıllık enflasyonu yıl sonunda yüzde 30'un altına, yani 20'li rakamlarla bitirmeyi hedeflediklerini belirten Şimşek, "Zirai don ve kuraklık olmasa büyük ihtimal gıda enflasyonu haziranda yüzde 30'un altında olacaktı. Şu anda yüzde 30,2." diye konuştu. Manşet enflasyonun yüzde 35 seviyelerinde olduğunu hatırlatan Şimşek, bu kalemde 2022-2023'e göre yarı yarıya bir düşüş yaşandığına dikkat çekti. Kira enflasyonunun şu an yüzde 83'e düştüğünü ve manşet enflasyonu yukarıda tutanın kira olduğunu aktararak, kiralarda geriye doğru bir endeksleme olduğunu söyledi. Enflasyonun düşmesinin fiyatların artış hızının yavaşlaması demek olduğunu belirten Şimşek, bu sene enflasyonu yüzde 30'un altına, gelecek sene ise yüzde 20'nin altına çekeceklerini vurguladı.

Kayıt dışılıkla mücadele ve meslek gruplarının gelir beyanları

Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, kayıt dışı ekonomiyle mücadele kapsamında bazı meslek gruplarının aylık gelir beyanlarına dikkat çekti. Şimşek, "Geçen sene, aktör, aktris ve dublörün ortalama aylık brüt gelir beyanı 157 bin 265 lira. Müzisyen, ses sanatçısı ve sunucunun ortalama aylık brüt gelir beyanı 136 bin 900 lira." dedi. Kuyumcuların aylık ortalama 42 bin 360 lira brüt gelir beyan ettiğini, bu rakamların denetimlerle yükselmiş olmasına rağmen tablonun hala bu şekilde olduğunu belirtti. Bir restoranın bir ay boyunca çalışıp aylık ortalama 20 bin 329 lira brüt gelir beyan etmesinin kabul edilemez olduğunu ifade eden Şimşek, "Dolayısıyla biz kayıt dışılıkla mücadelede dozu daha da artıracağız." mesajını verdi.

Örnek olarak özel sektörde çalışan doktorların ortalama aylık 61 bin 31 lira beyan ettiğini, oysa devlette çalışsalardı brüt maaşlarının 226 bin 942 lira olabileceğini söyledi. Benzer şekilde, eczacıların özel sektörde 66 bin 236 lira beyan ederken devlette 107 bin 64 lira kazanabileceğini; avukatların özel sektörde aylık 33 bin 641 lira beyan ederken devlette en düşük brüt ücretlerinin 100 bin 326 lira olabileceğini kaydetti. Taksiciler, büfeler, bakkallar, minibüsçüler, kadın ve erkek kuaförlerinin de benzer şekilde düşük gelir beyanlarında bulunduğunu vurguladı.

Vergi adaleti ve teknolojik denetim hamlesi

Türkiye'de toplanan bütün vergi ve primlerin milli gelire oranının 2023 itibarıyla yüzde 23,5 olduğunu belirten Şimşek, bu oranın AB'de yüzde 40, OECD ülkelerinde yüzde 33,9 olduğuna dikkat çekti. Vergi yükünün düşüklüğünde kayıt dışılığın önemli bir faktör olduğunu ifade etti. Şimşek, vergide adaleti sağlamak adına önemli adımlar attıklarını, vergi denetimini mükellefleri zora sokmak için değil, gönüllü uyumu artırmak için yaptıklarını belirtti.

Kesinleşmiş bir vergiyi kimsenin affedemeyeceğine vurgu yapan Şimşek, kesinleşmemiş dosyalardaki uzlaşma müessesesinin suiistimal edildiği iddialarına da açıklık getirdi. Geçen sene yapılan düzenlemeyle vergi müfettişinin raporu yanlış olsa bile ana paranın idare tarafından silinemeyeceğini belirterek, "Hala bu iddialar varsa cehaletten kaynaklanıyor." dedi. Şimşek, "Teknolojinin tüm imkanlarını kullanıp tüm kayıt dışılık alanlarını ve uyum süreçlerini güçlendireceğiz." diyerek, yapay zeka algoritmaları üzerinden Gelir İdaresi'nde yeniden yapılanmaya gideceklerini ve Risk Analizi Genel Müdürlüğü'nü güçlendireceklerini ifade etti.