Hammurabi Kanunları Modern Hukuk Sistemlerini Nasıl Etkiledi?

Hammurabi'nin egemenliğini , Dicle ve Fırat nehirleri arasında, şimdi Irak'ın yanı sıra Kuveyt, Türkiye ve Suriye'nin bazı kısımlarını içeren bir bölge olan eski Mezopotamya'ya yaymasından bu yana yaklaşık 3.800 yıl geçti. Ancak, ABD Yüksek Mahkemesi salonunun güney duvarına işlenmiş olan kanunları yazan Babil kralı, bugün hala hissedilen bir etkiye sahiptir .  Bu kanunlar Fransız araştırmacı Jacques de Morgan tarafından 1901'de keşfedilen yedi metrelik bir taş anıtın yüzeyinde görülmekte olan ve çivi yazısıyla yazılmış 282 yasa ve yönetmelikten oluşur. 

Tarihçiler Hammurabi yasasını, anlaşmazlıkları çözmek, suçları cezalandırmak ve ticari uygulamaları düzenlemek için eski bir Mezopotamya sisteminin hayatta kalan bir sembolü olarak tanımlarlar; bu, ABD'yi ve diğer modern ülkeleri yöneten yasa ve mahkeme sistemlerinin yüzyıllar boyunca geliştirilmesinde erken bir etkiye sahipti. Villanova Üniversitesi'nde tarih hocası olan Kelly-Anne Diamond , kanunların "Babil'in Birinci Hanedanlığı döneminde hukuk ve düzen hakkında iyi korunmuş ve ayrıntılı antik bir yazıtı temsil ettiğini" açıklıyor . Diamond'ın belirttiği gibi, Hammurabi'nin yasalarından bazıları bugün aşırı derecede sert ve hatta barbarca görünebilir - örneğin çalıntı mal satmak ve çöken kusurlu bir ev inşa etmek ölümle cezalandırılabilirdi ve örneğin bir efendinin yetkisini reddeden bir kölenin cezası kulağının kesilmesiydi. “Fakat marjinal gruplar için özen ve sorumluluk öneren başkaları da var” diyor. “Örneğin, en erken nafaka ödemelerinin ne olarak kabul edilebileceğini Hammurabi kanunlarında görüyoruz.” Diamond, örneğin, bir suçtan suçlu bulunan birini bulmak için kanıtların toplanması ve kanıtın oluşturulması gerektiğini zorunlu kılıyor, diyor Diamond. “'Suçluluğu ispatlanana kadar masum' teması bizde yankı uyandırıyor” diyor. 

  Middle Tennessee State Üniversitesi'nden akademisyen Dawn McMormack ise Hammurabi'nin yasaları, "daha ayrıntılı olduğu için önceki Mezopotamya yasalarından farklıdır, bize o günün yasaları ve kuralları, sosyal yapı ve yasaların farklı insan gruplarına nasıl uygulandığı hakkında daha fazla fikir verir" diye açıklıyor. McMormack ayrıca  “Nüfus çeşitlendikçe, kanunlar yeni koşullara göre uyarlandı.”  demektedir. 

Ancak Hammurabi'nin yasalarının zamanında ne kadar pratik önemi olduğu belirsizdir. Tarihçilerin işaret ettiği gibi, bu kapsamlı bir yasalar koleksiyonu değildir. Kanun, doktorların kırık kemikleri yerleştirme ücretinden, harman için öküz kiralamanın maliyetine kadar değişen konularda ayrıntılı düzenlemeler içeriyor olsa da, cinayete karşı temel bir yasanın olmaması gibi bariz boşluklar da var. Podany, "Hammurabi, olası tüm ihlalleri örtmek veya bunların arkasında herhangi bir örgütlenme ilkesi bulmak için hiçbir girişimde bulunmadı" diyor.

Ve Hammurabi yasalarını taş bir anıta oymaktan büyük bir iş çıkarmış olsa da, Podany, günümüze ulaşan Mezopotamya mahkeme kayıtlarının, yargıçların kararlarını verirken kralın kurallarına bile başvurduklarını göstermediğini söylüyor.

Hammurabi'nin kanunlar derlemesi, fiili yönetim kadar görünüşle de ilgili olabilir. 43 yıllık saltanatının sonlarına doğru, gelecek nesiller tarafından nasıl hatırlanacağını çokça düşündüğü bir zamanda bunları ilan etti. Podany, “Hammurabi'nin hem kendi zamanında hem de gelecekte adil ve adil bir kral olarak görülmeyi çok önemsediğini gösteriyorlar” diyor. 

Diamond, ayrıca  "Hammurabi'nin dünyadaki tanrıların vekili, savaş lideri, inşaatçı ve nihai yargıcın yanı sıra vatandaşlarını koruyan adil bir hükümdar olarak algılanmak istediğine dair çok az şüphe var" diyor.

Podany, "Mezopotamyalılar tanıklar, sözlü tanıklıklar ve yazılı kanıtlar kullanarak ve bireylere doğruyu söylediklerine dair yemin ettirerek bir davanın gerçeğine ulaşmaya çok önem veren bir sisteme sahipti" diye açıklıyor. “Yeminler özellikle etkiliydi çünkü insanların, yemin altında yalan söylerlerse tanrıların onları cezalandıracağına olan derin inancs sahiptiler. Yargıçlardan oluşan bir heyet bir davayı dinledi ve yazıcılar genellikle bir yargılama sırasında meydana gelen olayları kaydettiler. Bu durum sistemin etkili ve güvenilir olduğunu göstermekteydi. 

Kanun, adaletin adil ve tarafsız olması gerektiği fikrini desteklediği için de önemlidir. Podany, Hammurabi'nin kodlar aracılığıyla herkesin -sadece zengin ve güçlülerin değil, hatta fakirlerin bile- adaleti elde etmesini sağlamak isteyen bir kral olduğunu aktardığını söylüyor. Bu, modern adaletin her zaman başarılı olamasa bile hala başarmaya çalıştığı bir fikir.

Kaynak: history.com