Newsweek: Suudi Arabistan ABD ile nasıl bir kumar oynuyor?

ABD'nin önde gelen yayın organlarından Newsweek'de, Suudi Arabistan ve ABD arasında son dönemde gerçekleşen ilişkilerin ve sürecin geleceğinin değerlendirildiği bir analiz yayınlandı.

Suudi Arabistan'ın ikinci Trump dönemi için ABD ekonomisine 1 trilyon dolar yatırım yapma taahhüdünün gerçekçiliğinin değerlendirildiği analizde, Suudi Veilaht Prens Selman'ın politikalarının Trump'ın ikinci dönemi ile birlikte yeniden şekillendiğine dikkat çekildi.

Analizde ayrıca; Suudi Arabistan'ın BRICS'den İran ile ilgili bölgesel adımlarına kadar çok sayıda başlıkta, Trump sonrası dönemdeki olası adımlarına dair değerlendirmelerde bulunuldu.

İşte Newsweek'de yayınlanan analiz: 

ABD Başkanı Donald Trump Suudi Arabistan'ın ABD ekonomisine 1 trilyon dolar yatırım yapma taahhüdünü açıkladı.

Trump geçtiğimiz haftalarda;

“Suudi Arabistan ile bir anlaşma yaptım. Amerikan şirketlerine 1 trilyon dolar öderseniz, yani dört yıllık bir süre içinde 1 trilyon dolarlık alım yaparsanız oraya giderim dedim ve onlar da bunu yapmayı kabul ettiler.”

açıklamasında bulundu.

Suudi yetkililer henüz bu taahhüdü teyit etmemiş ya da daha detaylı bir yatırım planı sunmamış olsa da, Suudi Arabistan'ın ABD'ye 1 trilyon dolarlık yatırım önerisi, eğer doğruysa, cesur ve bir o kadar da tehlikeli bir süreci temsil ediyor.

Zira yatırımın ölçeği, önemli ekonomik getiri ve nüfuz hırsına işaret etse de Suudi Arabistan, öngörülemezliği ile bilinen bir yönetimden istediği düzeyde siyasi kaldıraç sağlayıp sağlayamayacağı konusunda belirsizlikle karşı karşıya.

Bu devasa taahhüdü finanse edebilmek için Suudi Arabistan'ın devlet varlık fonu olan Suudi Arabistan Kamu Yatırım Fonu'nun kasasının derinliklerine inmesi ve uluslararası borç piyasalarından agresif bir şekilde yararlanması gerekecek.

Suudi Arabistan'ın bu iddialı taahhüdü, Suudi Arabistan Kamu Yatırım Fonu yönetimindeki 925 milyar dolar olarak tahmin edilen mevcut varlıklarının yaklaşık yüzde 108'ini temsil etmektedir.

Diğer yandan, Riyad'ın henüz teyit edilmemiş taahhüdü, Washington'la askeri bağlarını güçlendirmeye yönelik onlarca yıllık stratejisiyle uyumlu olsa da, Trump'ın söylemi son derece asimetrik bir gerçeği maskeliyor. 

Suudi Arabistan için yatırımlar gelişmiş silahlara erişim ve potansiyel olarak cazip getiriler sağlayabilir, ancak Trump nükleer ortaklıktan ya da Riyad'ın uzun süredir aradığı güvenlik garantilerinden hiç bahsetmedi.

Görünen o ki; Trump için bu anlaşmanın mali getirisinden başka bir hedefi yok.

2018'de Suudi Arabistan'la yaptığı silah satışı gösterisinin bir tekrarı olan bu olayda Trump, 110 milyar dolarlık savunma paketini “500.000 istihdam” söylemiyle şişirmişti. Ancak bu rakamın gerçekçiliği daha sonra çürütüldü.

Ayrıca bu hamle bazı açılardan şaşırtıcı.

Suudi Arabistan'ın resmi ABD güvenlik garantilerine olan ihtiyacı, özellikle İran'a bağlı Husi insansız hava araçlarının Suudi petrol tesislerini vurduğu Eylül 2019'dan sonra azaldı.

ABD'nin tepkisi, Riyad'ı çok kutuplu bir dünyayı benimsemeyi hızlandırmaya itti. Suudi Arabistan 2024'te BRICS bloğuna katılarak, Pekin ile yuan cinsinden petrol ticaretine açık olduğunu göstererek ve Ukrayna-Rusya barış görüşmelerine ev sahipliği yaparak bağımlılıklarını çeşitlendirmeye ve kendisini bir barış yapıcı olarak yeniden şekillendirmeye çalıştı.

Çin'in aracılık ettiği diplomasi yoluyla 2023'te İran'la uzlaşan ve Yemen'deki yıkıcı savaştan kendini kurtaran Suudi Arabistan, ulusal güvenliğini güçlendirdi ve güvenlik garantileri için dış güçlere olan bağımlılığını azalttı.

Ancak trilyon dolarlık bir yatırım planının açıklanması ABD'ye artan bağımlılığa doğru bir kaymaya işaret ediyor.

Bağlardaki bu erozyon, ABD'nin Körfez petrolüne bağımlılığını önemli ölçüde azaltan ve bölgesel istikrarı garanti etme güdüsünü azaltan Amerika'nın kaya petrolü devrimiyle başladı.

ABD Başkanı Biden'ın 2021'de Afganistan'dan çekilmesi ve İran'la yüzleşme konusundaki isteksizliğiyle hızlanan bu eğilim, Suudi Arabistan'ı ittifaklarını çeşitlendirmeye ve güvenlik stratejisini yeniden kalibre etmeye itti.

Harcama çılgınlığı aynı zamanda Veliaht Prens Muhammed bin Selman'ın Suudi Arabistan'ı petrol bağımlılığından uzaklaştırmaya yönelik iddialı bir plan olan Vizyon 2030 ile de gerilim yaratıyor.

Selman'ın 2025 yılında 27 milyar dolar bütçe açığı verecek olan Riyad'ın taahhütlerini borçlanma ve kaldıraç yoluyla finanse etmesi gerekecek. 

Geçen yıl Suudi Arabistan Kamu Yatırım Fonu'nun, portföyünü genişletmek için 15 milyar dolarlık bir kredi kolaylığı sağladı, ancak trilyon dolarlık bir vaat kesinlikle kaynaklarını daha da zorlayacak.

Görünen o ki; ikinci bir Trump dönemi, Suudi Arabistan için bu riskleri artırıyor.

Zira; Trump'ın ilk başkanlık dönemi bir trend yarattı ve taviz koparılmasına yol açan agresif satış taktikleri gerçeklikten kopmaya başladı.

Mart 2018'de Trump, Suudi Arabistan Veliaht Prensi'nin yanında otururken ABD'nin Suudi Arabistan'a silah satışını gösteren bir poster gibi sergiledi.

Şimdi ise Selman, İran'ı izole etmek için ABD'ye yerine getiremeyeceği sözleri vermeye başlıyor.