Project Syndicate: Orta Koridor dengeleri nasıl değiştiriyor?
Zangezur Koridoru ve güçlenen Orta Koridor dengeleri nasıl değiştiriyor? İşte, Çin, Orta Asya ülkeleri, Avrupa, Rusya, İran ve Türkiye için değişen dengeler.
Son Güncelleme: 15.09.2025 - 05:16
ABD merkezli düşünce kuruluşlarından Project Syndicate'da, Kafkasya'da yaşanan barış ve Orta Koridor'un bölgesel ve küresel etkilerinin değerlendirildiği bir analiz yayınlandı.
Zangezur Koridoru'nun, Güney Kafkasya ve Türkiye üzerinden Avrupa'ya uzanan Orta Koridor'un etkisini büyük ölçüde artıracağına dikkat çekilen analizde, bu hattın güçlenmesi ile birlikte Rusya ve İran'ın da etkisinin azalmasının küresel dengeler üzerinde büyük etki ortaya çıkaracağı tespiti yapıldı.
Analizde ayrıca; Batı için Orta Koridor'u desteklemenin hem stratejik hem de ekonomik açıdan değerlendirilmelisi ve desteklenmesi gereken bir proje olduğu belirtildi.
İşte Project Syndicate'da yayınlanan analiz:
Kafkasya'da yaşanan barış, Orta Koridor aracılığıyla Avrupa ile Orta Asya'yı birbirine bağlayan temel bir taş haline gelebilir ve bu olasılık, tarihte hiç olmadığı yakın.
Ağustos ayında, Ermenistan Başbakanı Nikol Paşinyan ve Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev, Washington'da ABD'nin arabuluculuğunda bir barış anlaşması imzalayarak, on yıllardır süren düşmanlıkları resmen sona erdirdi.
Anlaşmanın merkezinde, Zangezur Koridoru olarak bilinen “Uluslararası Barış ve Refah için Trump Rotası” (TRIPP) yer alıyordu.
Koridor, Ermenistan'ın güneyinde, Azerbaycan anakarasını Nahçıvan eksklavı ve Türkiye ile bağlayan kısa ama stratejik öneme sahip bir yoldur. Anlaşma uyarınca Ermenistan egemenliğini koruyor, ancak ABD bir konsorsiyum aracılığıyla koridoru 99 yıl boyunca geliştirme ve yönetme noktasında aktif olarak hareket edecek.
Bu düzenleme, uzun süredir devam eden bölgesel bir anlaşmazlığı çözse de, önemi Ermenistan ve Azerbaycan'ın ötesine uzanıyor.
Zangezur Koridoru, Çin'i Kazakistan, Hazar Denizi, Güney Kafkasya ve Türkiye üzerinden Avrupa'ya bağlayan doğu-batı ticaret yolu olan Trans-Hazar “Orta Koridoru”nun etkisini büyük ölçüde artıracak yeni bir güzergah olarak öne çıkıyor.
Bu da; Orta Koridor'un küresel tedarik zincirleri için en stratejik alternatif haline gelmesine neden oluyor.
Orta koridorun artan önemi
Trans-Hazar Uluslararası Ulaşım Rotası olarak da bilinen Orta Koridor, Ukrayna'daki savaşın Rusya üzerinden geçen rotaları kesintiye uğratmasından bu yana önem kazanmıştır.
Bir zamanlar yardımcı bir seçenek olarak görülen bu koridor, giderek Avrasya ticaretinin merkezi arterlerinden biri olarak görülmeye başlanmıştır. Koridor boyunca taşınan yük hacmi, 2025'in ilk yarısında 2,3 milyon tona ulaşarak bir önceki yıla göre yaklaşık yüzde 7 artış gösterdi.
Ayrıca güzergâh üzerindeki hükümetler, bu büyümeyi sürdürmek için büyük yatırımlar yapmaktadır.
Koridorun kilit devleti olan Kazakistan, büyük altyapı programlarını hızlandırdı. Çin sınırındaki ve iç ağdaki darboğazları gidermek için tasarlanan Dostyk-Moyynty çift hat ve Almatı demiryolu çevre yolu projeleri devam ediyor. Hükümet, 2035 yılına kadar transit kargo hacmini 100 milyon tona çıkarmayı hedefliyor.
Kazakistan, 2030 yılına kadar 5.000 kilometreden fazla demiryolu hattını modernize etmek veya inşa etmek ve 11.000 kilometrelik mevcut rayları onarmak planlamaktadır ve bu, bağımsızlık sonrası dönemin tamamında gerçekleştirilen çalışmaların iki katı büyüklüğünde bir çalışmadır.
Batı ucunda Kazakistan, Haziran ayında Gürcistan'ın Poti limanında yıllık kapasitesi 120.000 ton olan çok modlu bir terminal açtı. Hazar Denizi'ndeki Aktau'da konteyner elleçleme kapasitesi yaklaşık 140.000'den 240.000 yirmi fitlik konteyner birimine çıkarılmaktadır.
Koridor üyeleri olan Kazakistan, Azerbaycan, Gürcistan ve Türkiye, Birleşmiş Milletler Avrupa Ekonomik Komisyonu'nun multimodal dijital yük standartları için yaptığı çabaların desteğiyle, birleşik bir dijital transit belgesi ve uyumlu gümrük prosedürleri uygulamaya koymaktadır.
Bu bağlamda, Zangezur Koridoru Orta Koridordaki eksikliği giderecek büyük bir alternatif haline geliyor ve koridor tam olarak geliştirildiğinde, Orta Asya'dan ve Hazar Denizi'nden gelen malların İran veya Rusya üzerinden dolambaçlı yollardan geçmeden doğrudan Azerbaycan üzerinden Türkiye ve Avrupa'ya ulaşması mümkün olacak.
Bu da küresel anlamda büyük bir etki oluşturacak ve güzergahın güvenilirliği ve verimi önemli ölçüde artacak.
Orta koridorun stratejik etkileri
Barış anlaşması, tüm bu nedenlerle, çatışmanın çözülmesinin çok ötesinde etkileri barındırmaktadır ve Batı için Orta Koridor'u desteklemek hem stratejik hem de ekonomik açıdan değerlendirilmelidir.
Ermenistan-Azerbaycan barış anlaşması, öncelikle Sovyet sonrası dönemin en köklü çatışmalarından birinin çözümünde bir dönüm noktası olmuştur. Ancak uzun vadeli önemi, Batı'yı Orta Koridor'a bağlama biçiminde yatmaktadır.
Zangezur Koridoru sağlamlaştırarak ABD ve AB, stratejik bir dayanak, yeni ticari fırsatlar ve Avrasya'nın ekonomik geleceğini şekillendirmede bir rol kazanabilir.
Sonuç olarak Orta Koridor, küresel ticarette kritik bir bağlantı haline geliyor ve Kazakistan, Azerbaycan, Gürcistan, Türkiye ve Ermenistan ile ortaklık içinde onun gelişimini desteklemek, Batı'nın çıkarlarıyla doğrudan uyumludur.
Kaynak:
Project SyndicateGDH Digital Telegram kanalına abone olabilirsiniz.
İLGİLİ HABERLER
The Economist: Putin müzakereleri uzatarak ne hedefliyor?
The Hill: Trump neden Putin'i “ödüllendirmek” istiyor?
Somali Başbakanı Barre: "Trump'a yanıt vermeye bile gerek yok"
Avrupalıların yarısı Donald Trump'ı "Avrupa'nın Düşmanı" olarak görüyor
Avrupalı liderlerden ABD'nin barış görüşmelerine sert eleştiri
Brussels Signal: Çok kutuplu düzende Avrupa'ya yer yok
DİĞER HABERLER
Brussels Signal: Çok kutuplu düzende Avrupa'ya yer yok
The Hill: Trump neden Putin'i “ödüllendirmek” istiyor?
Real Clear World: Trump'ın saldırgan yeni Batı Yarımküre doktrini
Gulf State Analytics: İsrail'in Suriye'deki asıl hedefi ne?
The New Arab: İsrail'in “zorla nakil” stratejisinin arka planı
Politico: Avrupa'nın zayıflık psikolojisi tırmanıyor
The National Interest: Japonya, 3. Dünya Savaşı'nın fitilini mi ateşledi?
Carnegie Endowment: Türkiye Ukrayna barış sürecinde kilit aktör olabilir.
The Telegraph: Avrupa varoluşsal krizini aşabilecek mi?
UnHerd: İsrail'in saldırganlığı üçüncü bir dünya düzenini mi başlatacak?


