Tarihte Bugün: Barbaros Hayrettin Paşa hayatını kaybetti
Osmanlı İmparatorluğu'nun ilk kaptanıderyası ve Akdeniz'deki Türk hakimiyetinin mimarı Barbaros Hayrettin Paşa, 4 Temmuz 1546'da İstanbul'da vefat etti.
Son Güncelleme: 04.07.2025 - 14:29
- Asıl adı Hızır Reis olan Paşa'ya "dinin hayırlısı" anlamındaki Hayrettin ismini Yavuz Sultan Selim verdi; Avrupalıların ağabeyi Oruç Reis için kullandığı "Barbarossa" lakabı ise kendisine miras kaldı.
- Andrea Doria komutasındaki Haçlı Donanması'nı 28 Eylül 1538'deki Preveze Deniz Muharebesi'nde mağlup ederek Akdeniz'deki Osmanlı egemenliğini kesinleştirdi.
- Devletin deniz politikasını şekillendirdi, Tersane-i Amire'yi dönemin en ileri teknoloji merkezlerinden biri haline getirdi ve Osmanlı'yı bir kara devletinden deniz imparatorluğuna dönüştürdü.
- Ömrünü denizlerde geçirmesine rağmen İstanbul'a bir cami, medrese ve sıbyan mektebi inşa ettiren Barbaros Hayrettin Paşa, 4 Temmuz 1546'da 76 yaşında vefat etti ve naaşı Beşiktaş'taki türbesine defnedildi.
Asıl adı Hızır Reis olan Barbaros Hayrettin Paşa, 1478 yılında, o dönemde Yunanistan sınırları içinde yer alan Vardar Yenicesi'nden Midilli'ye göçen sipahi Yakup Ağa'nın oğlu olarak dünyaya gözlerini açtı. Gençlik döneminde kendi gemisiyle Midilli, Selanik ve Eğriboz hattında ticaret yaparak denizciliğe ilk adımını attı.
Ağabeyi Oruç Reis'in Rodos şövalyeleri tarafından esir alınması, Hızır Reis'in hayatında bir dönüm noktası oldu. Ağabeyinin kurtarılmasının ardından iki kardeş, Şehzade Korkut'un desteğiyle denizlerde güç kazanmaya başladı.
Kızıla çalan sakaldan gelen 'Barbaros' lakabı
Hızır Reis ve ağabeyi Oruç Reis, 1504 yılından itibaren Akdeniz'de İspanya, Ceneviz ve Fransa'ya karşı kazandıkları zaferlerle ünlerini artırdılar. Avrupalılar, kızıla çalan sakalı nedeniyle Oruç Reis'e İtalyanca "kızıl sakal" anlamına gelen "Barbarossa" adını takmıştı.
Oruç Reis'in 1518'de şehit düşmesinin ardından, bu lakap Hızır Reis için de kullanılmaya başlandı ve zamanla Türkçede "Barbaros" olarak yerleşti. Hızır Reis'e "dinin hayırlısı" manasına gelen "Hayrettin" ismini ise dönemin padişahı Yavuz Sultan Selim verdi.
Cezayir'i fethederek Osmanlı himayesine girdi
Barbaros kardeşler, ele geçirdikleri değerli bir gemiyi 1516'da Yavuz Sultan Selim'e hediye ederek Osmanlı'nın desteğini kazandı. Bu destekle Kuzey Afrika'da fetihlere başlayan reisler, 1517'de Cezayir'i İspanyol ve Cenevizli işgalcilerden temizleyerek kontrolü ele geçirdi.
Ağabeyleri Oruç Reis ve İshak Reis'in bir karşı saldırıda şehit düşmesi üzerine Hızır Reis, stratejik bir hamleyle Cezayir'in Osmanlı toprağı olarak kabul edilmesi için padişaha bir heyet yolladı. Bu talebin kabulüyle Cezayir, Osmanlı sancağı altına girdi ve Hayrettin Reis, "Cezayir Beyi" olarak atanarak "Paşa" unvanını aldı.
Zulüm gören 70 bin Endülüslüyü kurtardı
Hayrettin Paşa, İspanya'da zulüm altında yaşayan 70 bin Müslüman Endülüslüyü gemileriyle kurtararak Kuzey Afrika kıyılarına ve Cezayir'e taşıdı. Bu hamlesiyle büyük bir insani görevi yerine getirirken, ele geçirdiği ganimetlerle de Cezayir'in refah seviyesini yükseltti.
Kanuni Sultan Süleyman döneminde de başarısını sürdüren Paşa, Hristiyan denizcilerin Osmanlı'nın Mora kıyılarına saldırması üzerine 1534 yılında "kaptanıderya" rütbesine yükseltildi.
Preveze zaferi Akdeniz'de Osmanlı egemenliğini pekiştirdi
Barbaros Hayrettin Paşa'nın Akdeniz'deki gücü, Papalık, Venedik, Ceneviz, Malta, İspanya ve Portekiz'in birleşerek Andrea Doria komutasında bir Haçlı donanması kurmasına neden oldu. Tarihin en büyük deniz savaşlarından biri olan Preveze Muharebesi, 28 Eylül 1538'de gerçekleşti.
Barbaros komutasındaki 122 gemilik Osmanlı donanması, kendisinden katbekat üstün olan 600'den fazla gemilik Haçlı donanmasıyla karşılaştı. Savaşın sonunda Haçlılar 128 gemi kaybederken, 29 gemileri de Osmanlı tarafından ele geçirildi; Barbaros ise tek bir gemi bile kaybetmedi.
Osmanlı'yı bir deniz imparatorluğu haline getirdi
Bu zafer, Osmanlı İmparatorluğu'nun Akdeniz'deki mutlak egemenliğini perçinledi. Fransa Kralı I. François'in Kutsal Roma İmparatoru Şarlken'e karşı yardım istemesi üzerine Barbaros, Fransız donanmasıyla birleşerek 1543'te Nice'i fethetti.
Barbaros Hayrettin Paşa, Osmanlı'yı bir kara devletinden, açık denizlerde etkin bir deniz imparatorluğuna dönüştürdü. Onun yönetiminde Tersane-i Amire, dönemin en gelişmiş gemi üretim ve teknoloji merkezi haline geldi ve yetiştirdiği değerli denizcilerle Osmanlı'nın deniz gücü uzun yıllar varlığını korudu.
Mirası İstanbul'da yaşamaya devam ediyor
Ömrü boyunca denizlerden ayrılmayan Barbaros Hayrettin Paşa, Rumca, Arapça, İspanyolca, İtalyanca ve Fransızca gibi pek çok Akdeniz dilini akıcı bir şekilde konuşuyordu. İstanbul'da bir cami, bir medrese ve bir sıbyan mektebi inşa ettirerek şehre kalıcı eserler bıraktı.
Büyük Kaptan, 4 Temmuz 1546'da, 76 yaşındayken Beşiktaş'taki evinde vefat etti. Naaşı, Mimar Sinan tarafından Beşiktaş İskele Meydanı'nda, kendi yaptırdığı medresenin yanına inşa edilen türbeye defnedildi. Efsanevi kaptanın adı, bugün de Beşiktaş'ta ve Levent'te inşa edilen, denizcilik motifleriyle süslü modern bir camide yaşatılmaktadır.
Kaynak:
GDH Haber
GDH Digital NSosyal hesabını takip edebilirsiniz.
İLGİLİ HABERLER
Osmanlı’dan 2025 Türkiye’sine salgınların anatomisi
Tarihte Bugün: Girit Osmanlı'ya bağlandı
İznik'teki Çini Fırını kazılarında Bizans şapeli ve Osmanlı hamamı bulundu
Hilafeti Osmanlı'ya getiren hükümdar: Yavuz Sultan Selim
Tarihte bugün: Yıldırım Bayezid Haçlı ordusunu Niğbolu'da mağlup etti
Tarihte bugün: Uşi Antlaşması imzalandı, Osmanlı Afrika'daki son toprağını kaybetti
DİĞER HABERLER
Şanlıurfa’da 12 bin yıllık 'amfi tiyatro' ortaya çıktı
Oylum Höyük kazılarında Hitit dönemine ait yeni çivi yazılı belgeler ortaya çıktı
Tarihte bugün: TBMM'yi tanıyan ilk İtilaf devleti Fransa ile Ankara Anlaşması imzalandı
Karahantepe'de Neolitik Çağ insanlarının yaşadığı 30'dan fazla kulübe bulundu
Tarihte bugün: Uşi Antlaşması imzalandı, Osmanlı Afrika'daki son toprağını kaybetti
Tolstoy'un yeğeni, atasının tutulduğu Yedikule Zindanları'nı ziyaret etti
Tarihte bugün: Fransa'nın son kraliçesi Marie Antoinette giyotinle idam edildi
Mardin'de tarihi değirmenin altından 1500 yıllık mozaik çıktı
Syedra Antik Kenti'nde dünyadaki üçüncü Aziz Pavlus freski keşfedildi
Soğmatar Antik Kenti'nde 3 bin yıllık kamusal yapı keşfedildi


