Tarihte Bugün: Potsdam Konferansı'nda "Üç Büyük" dünyanın kaderini çizdi

• 17 Temmuz - 2 Ağustos 1945 tarihleri arasında düzenlenen konferans, Nazi Almanyası'nın teslimiyetinden sonraki ilk ve tek "Üç Büyük" zirvesi oldu.
• ABD Başkanı Harry Truman, Sovyetler Birliği lideri Josef Stalin ve İngiltere Başbakanı Winston Churchill'in (daha sonra yerini Clement Attlee aldı) katılımıyla gerçekleşti.
• Konferansın ana gündemini Almanya'nın silahsızlandırılması, dört işgal bölgesine ayrılması ve savaş suçlularının yargılanması gibi konular oluşturdu.
• Alınan kararlar, Almanya ve Avusturya'nın geleceği, Polonya'nın sınırları ve Japonya'ya karşı savaşın seyri üzerinde belirleyici rol oynadı.

Liderler masada: Savaş sonrası düzenin ilk adımları atıldı

İkinci Dünya Savaşı'nın Avrupa'daki yıkıcı etkilerinin ardından galip devletlerin liderleri, geleceğin dünyasını inşa etmek üzere bir araya geldi. Almanya'nın Potsdam kentindeki Cecilienhof Sarayı'nda gerçekleşen konferans, Müttefikler arasındaki güç dengelerinin yeniden şekillendiği bir platform oldu.

Konferansa ABD adına, tecrübeli diplomat Franklin D. Roosevelt'in vefatının ardından başkanlık koltuğuna oturan Harry Truman katıldı. Sovyetler Birliği'ni ise İkinci Dünya Savaşı'nın en etkili figürlerinden biri olan Josef Stalin temsil ediyordu. İngiltere ise konferansa Başbakan Winston Churchill ile başlamış, ancak İngiltere'deki seçimleri İşçi Partisi'nin kazanması üzerine 28 Temmuz'dan itibaren yeni Başbakan Clement Attlee ile devam etmiştir.

Almanya'nın geleceği ve Avrupa'nın yeniden yapılandırılması kararlaştırıldı

Potsdam Konferansı'nın en önemli gündem maddesi, savaşın merkezindeki Almanya'nın geleceğiydi. Liderler, Almanya'nın tamamen silahsızlandırılması, Nazi Partisi'nin ve ona bağlı tüm kurumların lağvedilmesi (Nazilerden arındırma) ve demokratik bir yapıya kavuşturulması konularında anlaştılar.

Bu doğrultuda Almanya ve başkenti Berlin, Amerika Birleşik Devletleri, Sovyetler Birliği, İngiltere ve Fransa arasında dört ayrı işgal bölgesine ayrıldı. Aynı şekilde Avusturya ve Viyana da benzer bir bölünmeye tabi tutuldu. Bu bölünme, ilerleyen yıllarda Doğu ve Batı blokları arasındaki Soğuk Savaş geriliminin en somut sembollerinden biri olan Berlin Duvarı'nın inşasına zemin hazırlayacaktı.

Savaş suçlularından hesap sorulması ve sınırlar yeniden çizildi

Konferansta alınan bir diğer kritik karar, savaş suçlularının uluslararası bir mahkemede yargılanması oldu. Bu karar, daha sonra Nürnberg Mahkemeleri'nin kurulmasına ve insanlığa karşı suç işleyen Nazi yetkililerinin yargılanmasına yol açtı.

Ayrıca, Polonya'nın sınırları da yeniden masaya yatırıldı. Oder-Neisse hattı, Polonya'nın batı sınırı olarak kabul edildi ve Polonya, Çekoslovakya ve Macaristan'daki Alman azınlıkların Almanya'ya geri gönderilmesi kararlaştırıldı. Konferansta ayrıca Sovyetler Birliği, Japonya'ya karşı savaşa katılma taahhüdünü yineledi ve bu durum, Pasifik'teki savaşın sona ermesini hızlandıran önemli bir faktör oldu.