The Guardian: ABD'nin “İsrail'in üstünlüğüyle bölgeyi yönetme” yaklaşımı çöküyor!

ABD'nin önde gelen yayın organlarından The Guardian'da, ABD'nin İsrail ile birlikte İran'a karşı gerçekleştirdiği askeri hamlenin sonuçlarının değerlendirildiği bir analiz yayınlandı.

Trump'ın ABD'yi sadece Netanyahu'nun gündemine hizmet eden ve Orta Doğu'yu istikrarsızlaştırıcı bir çatışmaya sürüklediği tespiti yapılan analizde, yapılan hamlenin İran'ın nükleer geleceğini ortadan kaldıramadığı gibi stratejik olarak da güç kazandırdığı tespiti yapıldı.

Analizde ayrıca; İran-İsrail ilişkilerinin ve Ortadoğu'nun geleceğine dair öngörülere yer verildi.

İşte The Guardian'da yayınlanan analiz:

Hafta sonu ABD ve İsrail'in İran'a yönelik ortak saldırıları baskı, zorlama ve istikrarsızlaştırmaya dayanan, İran'a yönelik on yıllardır süren yaklaşımın iflasını yansıtıyor.

Bu son hamle, stratejik bir oyun değiştirici olmaktan çok, İran'da rejim değişikliği yapmak ve kontrolsüz İsrail hakimiyeti etrafında inşa edilmiş çürümüş bölgesel statükoyu desteklemek için yapılan çaresiz bir girişim gibi görünüyor.

İsrail'in 13 Haziran'daki ilk sürpriz saldırısının zamanlaması tesadüf değildi. Uzun süredir ABD-İran gerginliğinin yatışması ihtimalini sabote etmeye çalışan İsrail Başbakanı Benjamin Netanyahu, Donald Trump'ı her zaman istediği tırmanışa zorlamış görünüyor.

Yani sonuç olarak hamle bir tuzağa benziyor. Trump, bir kez daha, ABD'nin değil Netanyahu'nun gündemine çok daha fazla hizmet eden, Orta Doğu'yu istikrarsızlaştırıcı bir çatışmaya sürüklendi.

Ortak saldırılar önemli hasara yol açsa da, aynı zamanda hızlı bir tepkiyi de tetikledi. İran'ın füze saldırıları, İsrail'in övündüğü savunma sistemlerini delip geçerek milyonlarca insanı gece gündüz sığınaklara koşturdu ve daha önce güvenli olduğu düşünülen stratejik zayıflıkları ortaya çıkardı.

Önemli olan, Tahran'ın hafta sonu Fordow uranyum zenginleştirme tesisine yapılacak ABD saldırısını önceden tahmin etmiş gibi görünmesi. Zira tesisin girişlerini önceden mühürlediği bildiriliyor. Artık üst düzey ABD yetkilileri bile Fordow'un yok edilmediğini kabul ediyor.

Bunun yerine, İran'ın zenginleştirilmiş uranyum stokunu ele almanın tek geçerli yolu olarak müzakerelere geri dönülmesi gerektiğini işaret ediyorlar ve bu, soruna askeri bir çözümün olmadığına dair dolaylı bir itiraf.

Bu olay daha derin bir gerçeği de ortaya koyuyor.

İran'ın nükleer altyapısı tam da bu tür saldırılara dayanacak şekilde tasarlanmış. Dağınık yapısı, derinliği ve kapsamı, anlamlı ve doğrulanabilir bir yıkım için tam ölçekli bir kara işgali gerektireceği anlamına geliyor.

Irak'ta yaşanan felaketle sonuçlanan yanlış hesaplamaların tekrarlanması ve tehdidi ortadan kaldırmaktan uzak olan askeri tırmanış, İran'ı silahlanmaya daha da yaklaştırırken, tek kalıcı çözüm olan diplomasiyi de ortadan kaldırıyor.

ABD ve İsrail için daha da kötüsü, saldırı kitlesel ayaklanma ve rejim değişikliğini tetikleyemedi.

Yıllarca süren baskıya rağmen, birçok İranlı artık egemenliklerini, ulusal kimliklerini ve toprak bütünlüklerini doğrudan saldırı altında görüyor. Bayrak etrafında toplanma etkisi yaygınlaşıyor.

Bu rejimi desteklemek için değil, yabancı saldırıya karşı duran bir ulus olarak İran'ı savunmak için.

Hükümet ise, en kötüsünü atlattığına ve daha dirençli bir şekilde ortaya çıkabileceğine olan inancıyla cesaretlenerek, siyasi gruplar arasında birleşmiş görünüyor.

Netanyahu'nun, eski şahın sürgündeki oğlu Reza Pahlavi'yi destekleme girişimi, rejim değişikliği projesinin tutarsızlığını daha da vurguladı. Pahlavi, geçmiş bir dönemin gerçeklerden kopuk bir kalıntısı olarak görülüyor. İsyana teşvik etmek için İran medya kuruluşlarını ve sivil altyapıyı bombalamak, bu çabayı daha da itibarsızlaştırmıştır.

ABD de şu anda bir dönüm noktasında bulunuyor.

Trump'ın ulusal güvenlik ekibi bölündü. Başkan yardımcısı JD Vance gibi bazı danışmanlar, yeni görüşmelere açık olduklarını belirtti, hatta İran'ın zenginleştirilmiş uranyum stokları konusunda müzakereler yapılmasını önermişlerdir. Bu, başarısızlığın dolaylı bir itirafıdır.

Ancak diplomasi, hava saldırıları ve suikastların gölgesinde başarılı olamaz. ABD, İran politikasını, sürekli çatışmaya niyetli militarist bir İsrail hükümetine devretmeye devam ederse de diplomasi sürdürülemez – bu hükümetin temel amacı, ABD'yi kendi adına Orta Doğu'da sonsuz bir çatışmanın içinde tutmaktır.

ABD'nin İran'ın nükleer davranışlarına ilişkin anlayışı, Tahran'ın kararlarının ardındaki stratejik mantığı göz ardı ederek, çoğu zaman alarmist bir bakış açısıyla şekillenmektedir.

İran'ın nükleer programı, ideolojik bir bomba mücadelesi olarak değil, dengeli bir caydırıcılık ve baskı aracı olarak anlaşılmalıdır. İran, kasıtlı olarak kendini eşik nükleer devlet olarak konumlandırmıştır ve silah üretmek için gerekli altyapıyı, zenginleştirme kapasitesini ve bilimsel bilgiyi geliştirmiş, ancak bunu fiilen yapmaktan kaçınmıştır.

Bu belirsizlik, birçok amaca hizmet ettiği düşünülmüştür. İran'ın müzakerelerdeki elini güçlendirmek, herhangi bir saldırının maliyetini artırmak ve açık nükleer silah yayılımına girmeden stratejik esnekliği korumak.

Gerçekten de İranlı yetkililer, nükleer programlarını bir pazarlık kozu olarak konumlandırmışlardır.

2015 ortak kapsamlı eylem planı (JCPOA) müzakereleri de dahil olmak üzere önemli anlarda, güvenilir güvenlik garantileri ve ekonomik yardım karşılığında nükleer programlarına doğrulanabilir sınırlamalar getirmeye istekli olduklarını göstermişlerdir.

Orta Doğu'daki ABD politikasının, maksimalist hayallere değil, stratejik dengeye dayalı olarak yeniden değerlendirilmesinin zamanı gelmiştir.

Gelinen noktada anlaşılmıştır ki İran, bombalanarak boyun eğdirilebilecek bir sorun değildir. On yıllardır süren baskı, İran'ın uyum sağlamasına veya çökmesine yol açmamıştır. Aksine, direnişi pekiştirmiş ve İran'ın nükleer kapasitesini hızlandırmıştır.

ABD gerçekten istikrar arıyorsa, İsrail'in üstünlüğüyle bölgeyi yönetme, uysal diktatörleri destekleme ve rakiplerini rejim değişikliğine zorlama yanılsamasını terk etmelidir.

Zira; bu proje başarısız oldu ve mevcut savaşın bunu değiştireceğine dair hiçbir işaret yok.

Bundan sonra ne olacağı, Washington'un nihayet fantezi yerine gerçekçiliği seçmeye hazır olup olmadığına bağlı olacaktır.