The New York Times: Trump'ın protestolara karşı asker kullanması ve olası sonuçları

ABD'nin önde gelen yayın organlarından The New York Times'da, ABD'de Trump'ın göçmen kararnamesine karşı başlayan protestolarla ilgili gelişmelerin, Trump'ın aldığı kararların olası hukuksal ve toplumsal sonuçlarının değerlendirildiği bir analiz yayınlandı.

Protestolara müdahale etmek için Los Angeles'a Ulusal Muhafız birliklerinin konuşlandırılması gibi durumlarun Amerikan tarihinde nadiren görüldüğü belirtilen analizde, Trump'ın bu karar için kullandığı 12406. maddenin ise sorunlu olduğu ve daha büyük protestolara sebep olarak İsyan Yasası'nı zorunlu hale getirilebileceği belirtildi.

Analizde ayrıca; Ulusal Muhafızların statütüsü, yaşanan sürecin Amerkan kanunlarına göre meşruiyeti ve kararın olası sonuçlarına dair değerlendirmelere yer verildi.

İşte The New York Times'da yayınlanan analiz:

Trump, ülke içerisinde nadir görülen bir askeri güç kullanımıyla, göçmenlere yönelik sert önlemlerin yol açtığı protestolara müdahale etmek için Los Angeles'a Ulusal Muhafız birlikleri ve aktif görevdeki deniz piyadelerini sevk etti.

Trump aslında, şiddetli protestoları veya ayaklanmaları bastırmak, suçla mücadele etmek ve belgesiz göçmenleri yakalamak için askeri güç kullanmayı uzun süredir düşünüyordu. Ancak ilk dönemindeki danışmanları tarafından bu hamlesinden vazgeçirilmişti.

Trump seçim propaganda süresi boyunca ise, Beyaz Saray'a geri dönmesi halinde eyalet valilerinin rızası olmadan bunu yapacağını belirtmişti ve nitekim yaptı ve Kaliforniya Eyalet valisi Gavin Newsom, Trump'ın kararını gereksiz bir provokasyon ve yasadışı olarak nitelendirerek iptal ettirmek için dava açtı.

Trump'ın emri neyi değiştirdi?

Trump, Ulusal Muhafız birliklerini protestoları kontrol altına almak için göreve çağırdı ve hemen ardından Savunma Bakanı Pete Hegseth, göçmenlik uygulama görevlilerini, binaları ve işlevlerini protestocuların müdahalesinden korumak için bu birlikleri kullanma yetkisi veren bir emir yayınladı.

Beyaz Saray, gerekçe olarak Los Angeles'ta Göçmenlik ve Gümrük Muhafaza Teşkilatı'nın baskınlarına karşı son zamanlarda yapılan protestoları gösterdi.

Emir, en az 2.000 Ulusal Muhafız askerinin en az 60 gün boyunca görevlendirilmesini öngörüyordu.

Ulusal Muhafızlar, eyaletteki askeri güçlerden oluşur ve çoğunlukla ayrı, tam zamanlı sivil işleri olan yarı zamanlı askerlerdir. Normalde, her eyaletin valisi Muhafızlarını kontrol eder ve afet veya sivil kargaşayla başa çıkmaları için talimat verir. Ancak belirli koşullar altında, federal yasa başkanın kontrolü ele almasına izin verir.

Eyaletlerde federal askerleri kullanmak yasal mı?

Georgetown Üniversitesi hukuk profesörü Stephen Vladeck, yaptığı analizde bu birliklerin şimdilik sınırlı yetkiye sahip olduğunu belirtti.

Kararnamede, birliklerin Göçmen Ofisi ajanlarını ve federal binaları protestocuların saldırılarına karşı koruyabileceği belirtiliyor. Yani bu birliklere, göçmenlere yönelik baskınlar düzenleme veya genel olarak şehrin sokaklarında polislik yapma yetkisi verilmiyor.

Bu uygulama genel olarak kullanılmıyor ve genellikle de eyalet yöneticileri tarafından “kendi çağrıları” olmadığı sürece yasal olarak görülmüyor.

1878 tarihli Posse Comitatus Yasası uyarınca, federal askerlerin polislik amacıyla kullanılması normalde yasak.

Ancak 1807 tarihli İsyan Yasası, başkanın “yasadışı engellemeler, devlet otoritesine karşı isyan ve federal yasaların uygulanmasını “imkansız” hale getiren durumlarda, başkanın bu yetkisini kullanabileceğini belirtiyor.

Ancak Trump henüz İsyan Yasası'nı yürürlüğe sokmasa da kendisine yöneltilen bir soruya verdiği cevapta “gerekirse” ifadeleri ile açık kapı bıraktı.

Trump hangi yasal yetkiyi gerekçe gösterdi?

Trump, ABD Kanunu'nun 12406. Maddesi'ni gerekçe gösterdi. Bu madde, federal hükümetin otoritesine karşı isyan dahil olmak üzere belirli koşullar altında, başkanın Ulusal Muhafız mensuplarını ve birimlerini federal hizmetine çağırmasına izin veriyor.

Bir eyaletin valisi federal birliklerin konuşlandırılmasına rıza göstermeyebilir mi?

Trump'ın kullandığı 12406. madde, aslında Ulusal Muhafızların seferber edilme emirlerinin “eyalet valileri aracılığıyla verilmesi gerektiğini” belirtiyor.

Zaten şu anda Kaliforniya valisinin şikayetlerinden biri, Hegseth'in bu hükmü göz ardı ederek, Ulusal Muhafızları Kaliforniya'da konuşlandırması.

İsyan Yasası ise, vali onayı gerektirmiyor.

Kaliforniya başsavcısı Rob Bonta, Trump'ın bu yasayı uygulamaya koymaya çalışması halinde hızlı bir şekilde karar verebileceklerini ve yerel yetkililerin her türlü gelişmeye “tamamen hazırlıklı” olduğunu belirtti.

İsyan yasası daha önce kullanıldı mı?

ABD'de askeri üsler dışındaki topraklarda polislik amacıyla federal askerlerin kullanılması, nadir ve olağanüstü durumlarda gerçekleşmiştir. Bunu eyalet valisinin itirazına rağmen yapmak daha da olağandışıdır.

Bir başkanın federal askerleri iç güvenlik amaçlı olarak en son kullandığı tarih 1992'dir.

Rodney King isimli bir siyahi sürücünün ölmesinden sorumlu tutulan polis memurlarının beraaat ettirilmesi sonucu, o dönem başkan olan George H.W. Bush, Los Angeles'ta yaygınlaşan ayaklanmaları bastırmak için İsyan Yasası'nı uygulamıştır.

Ancak bu olayda, o dönemki Kaliforniya Valisi Pete Wilson ve Los Angeles Belediye Başkanı Tom Bradley federal yardım talebinde bulunmuştur.

Mahkeme kararı durdurabilir mi?

Trump'ın Ulusal Muhafızları konuşlandırdığı Kaliforniya valisi karara karşı hızla bir dava açmış durumda. Vali Newson, Trump yönetiminin Ulusal Muhafız çağırma yasasının gerektirdiği prosedürü ihlal ederek kışkırtıcı bir karar aldığını iddia ediyor.

Ayrıca Vali Newson, yerel kolluk kuvvetlerinin protestoları kontrol altına alabileceğini ve federal birlikleri olayların ortasına göndererek Trump'ın eyalet haklarını ihlal ettiğini iddia ediyor.

Normal şartlarda Amerikan anayasası, federal hükümete vermediği yönetim yetkilerini eyaletlere bırakıyor ve bu tür olaylarda isyan seviyesi yoksa, tüm uygulamaların eyalet yönetimleri tarafından yapılmasını istiyor.

Adalet Bakanlığı henüz davaya yanıt vermedi ve yorum yapmayı da reddetti.

Mahkeme durumun isyan emareleri taşıdığına hükmederse Trump'ın kararını onayabilir. Ancak protesto statüsünde olduğuna kanaat getirmesi halinde durdurma kararı vermesi de beklenebilir.