Vecihi Hürkuş kimdir?

• Birinci Dünya Savaşı'nda bir Rus uçağını düşürerek "düşman uçağı düşüren ilk Türk pilot" olarak tarihe geçti.
• 1924'te, Yunanlılardan kalan malzemelerle ilk Türk uçağı olan "Vecihi K-VI"yı tasarladı ve 1925'te izinsiz de olsa başarıyla uçurdu.
• 1932'de Türkiye'nin ilk sivil havacılık okulu olan Vecihi Sivil Tayyare Mektebini kurarak sivil pilotların yetişmesine öncülük etti.
• Hayatı boyunca bürokratik engellerle ve maddi zorluklarla mücadele etti; Hürkuş Hava Yolları'nı kurdu ancak destek göremeyince kapatmak zorunda kaldı.

Cepheden gökyüzüne uzanan bir kahramanlık hikayesi

18 Ocak 1896'da İstanbul'da doğan Vecihi Hürkuş, Balkan Harbi'ne gönüllü olarak katıldıktan sonra Tayyare Makinist Mektebine girerek havacılığa ilk adımını attı. Birinci Dünya Savaşı'nda Bağdat ve Kafkas Cephelerinde görev yaptı.

Kafkas Cephesi'ndeyken 1917'de bir Rus uçağını düşürerek "düşman uçağı düşüren ilk Türk tayyareci" unvanını kazandı. Savaş sırasında Ruslara esir düşse de Azeri Türklerinin yardımıyla kaçarak yurda döndü ve Kurtuluş Savaşı'na katıldı. Kurtuluş Savaşı'ndaki üstün başarıları nedeniyle kırmızı şeritli İstiklal Madalyası ile onurlandırıldı ve TBMM'den üç kez takdirname alan tek kişi oldu.

İlk Türk uçağı 'Vecihi K-VI'yı üretti

Savaşın ardından uçak tasarımı üzerine çalışmalarına yoğunlaşan Hürkuş, Yunanlılardan kalan uçak malzemelerini kullanarak ilk Türk uçağı "Vecihi K-VI"yı 1924'te imal etti. Uçağı için uçuş sertifikası istediğinde ise teknik heyette uçağı denetleyecek yeterlilikte personel bulunamadığı için süreç uzadı.

Sonunda bir yetkilinin, "Vecihi, biz sana bu lisansı veremeyiz. Uçağına güveniyorsan atla, uç, bizi de kurtar," demesi üzerine Hürkuş, 28 Ocak 1925'te uçağıyla ilk uçuşunu gerçekleştirdi. Ancak bu uçuş izinsiz yapıldığı gerekçesiyle cezalandırılmasına neden oldu.

Sivil havacılığın temellerini attı

Vecihi Hürkuş, engellere rağmen sivil havacılığı geliştirme arzusundan vazgeçmedi. 1930'da Türkiye'nin ilk sivil uçağı olan "Vecihi XIV"ü üretti ve bu uçağın uçuş yeterliliğini Çekoslovakya'da onaylattı.

En büyük hayallerinden birini 21 Nisan 1932'de gerçekleştirerek Türkiye’nin ilk sivil havacılık okulu olan Vecihi Sivil Tayyare Mektebini (VSTM) kurdu. Okul, maddi imkansızlıklar ve diplomalarına denklik verilmemesi gibi sorunlar nedeniyle kapanmak zorunda kalsa da Türk havacılığı için önemli bir adım oldu.

Ömrünü adadığı havacılıkta engellerle karşılaştı

Hayatı boyunca havacılık tutkusunun peşinden giden Hürkuş, Almanya'da mühendislik eğitimi aldıktan sonra yurda döndü. Farklı dönemlerde Türk Hava Kurumunda görevler alsa da bürokratik engeller nedeniyle sık sık istifa etmek zorunda kaldı.

1954'te kendi havayolu şirketi olan Hürkuş Hava Yolları’nı kurdu ancak sefer izni alamama gibi sorunlar yüzünden şirketini kapatmak zorunda kaldı. Ömrünün son yıllarında elindeki son uçağıyla Maden Tetkik Arama Enstitüsü için keşif uçuşları yapan Vecihi Hürkuş, 16 Temmuz 1969’da hayatını kaybetti.