Türkiye'de "Deprem üretme zamanı gelmiş" 30 fay belirlendi

• Türkiye'de 2011 yılından bu yana tanımlanan 485 fay bulunuyor.
• "Sismik boşluk" olarak adlandırılan bu faylar, deprem üretme zamanı gelmiş fay sınıfında değerlendiriliyor.
• Fayların geçmiş deprem tekrarlama aralıkları ve son depremin ardından geçen süre kıstas alındı.
• İstanbul'un güneyindeki Kumburgaz, Adalar ve Avcılar segmenti de bu fay hattında yer alıyor.

Prof. Dr. Hasan Sözbilir, 1996 yılında yapılan çalışmada tespit edilen 15'e yakın deprem üretmemiş faydan 6'sının bugüne kadar kırıldığını hatırlattı. Kahramanmaraş merkezli 2023 depremlerinin ardından ülke genelindeki fayların durumunu belirlemek için çalışma başlattıklarını ifade etti. Çalışmalarında, fayların üzerinde son 125 yılda gelişen depremlere öncelik verdiklerini belirtti.

Sismik boşluk fayları ve konumları

Sözbilir, "Depremler yoksa bu, fayların deprem üretmeden stres biriktirdiği anlamına geliyor" dedi. Paleosismoloji yöntemiyle fayların geçmiş dönemde ürettikleri depremleri ve deprem tekrarlama aralıklarını bulduklarını anlattı. Bu kıstaslara göre yapılan değerlendirmeler sonucunda, Türkiye ölçeğinde 30 sismik boşluk sınıfında fay olduğu ortaya çıktı.

İstanbul'un güneyindeki Kumburgaz, Adalar ve Avcılar segmentinin oluşturduğu fay hattında yıkıcı deprem beklendiğine dikkat çeken Sözbilir, karadaki diğer sismik boşluk faylarına örnekler verdi. Batı Anadolu'da İzmir'de Tuzla, Balıkesir'de Gökçeyazı segmenti, Eskişehir fayları; Orta Anadolu'da Tuz Gölü, Kayseri-Erciyes ve Erkilet fayları bu sınıfın içine giriyor. Kuzey Anadolu Fayı üzerinde Erzincan, Bingöl tarafındaki Yedisu Fayı gibi parçalar ve Güneydoğu Anadolu bindirme kuşağında Şirvan, Cizre ve Yüksekova fayları da sismik boşluk sınıfında değerlendirilen faylar arasında yer alıyor. Bu fayların 3 bin, 4 bin yıldır deprem üretmediği ve sürekli stres biriktirdiği belirtiliyor.

Fay üzerindeki yerleşim yerlerinde yapılması gerekenler

Prof. Dr. Hasan Sözbilir, hazırladıkları raporları, çalışma yürüttükleri fayların bulunduğu belediyelere teslim ettiklerini, onların da Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı ile görüşmeler yaptığını belirtti. Bu faylar üzerindeki yapılaşmanın engellenmesi gerektiğine işaret eden Sözbilir, "Öncelikle bu fayların yapılaşma açısından mekansal planlamada değerlendirilmesi lazım" dedi.

Sözbilir, "Fay sakınım bandı" olarak adlandırılan bantlarla, bu fayların üzerindeki yapılaşmanın engellenmesi, kısıtlanması gerektiğini vurguladı. Fayların üzerinde yapı stoku varsa, bu fay kırıldığında yapacağı hareketin bina anlamında ne ifade ettiğinin ortaya konması gerektiğini belirtti. Hasar alma yüzdesi yüksekse binanın kentsel dönüşüm kapsamında değerlendirilmesi gerektiğini ifade etti.