Jamestown Foundation: Çin, Orta Asya için 'muhteşem bir plan" hazırladığını açıkladı

Sovyetler Birliği'nin dağılmasından bu yana geçen otuz yıl içinde, Rusya Federasyonu ve Çin, Sovyet sonrası Orta Asya'da farklı hedefler peşinde koştu; Moskova şu anda, Pekin'in ekonomik gücü ile desteklediği yumuşak gücüne karşı, Orta Asya'daki etkisini korumaya çalışıyor.

Çin Devlet Başkanı Xi Jinping, 21 Mart'ta Tacikistan Devlet Başkanı Emomali Rahmon'a gönderdiği Nevruz kutlama mesajında, Çin'in Orta Asya ile ilişkileri ilerletmek için "muhteşem bir plan" hazırladığını açıkladı.

Verilen bilgilere göre yeni plan, Mayıs ayında Xian'da yapılacak ilk Çin-Orta Asya zirvesinde açıklanacak.

Rusya'nın Sovyet sonrası Orta Asya devletlerindeki etkisi, Ukrayna'daki maceralarının bir sonucu olarak azalmaya devam ederken, bölge kritik bir hidrokarbon kaynağı ve Çin'in yükselen ekonomik kalkınmasını destekleyen Kuşak ve Yol Girişimi için kritik bir geçiş noktası olmaya devam ediyor.

Bu da Pekin ve Moskova'nın birbirlerinin pahasına kendi bölgesel hegemonyalarını artırmak için gizlice mücadele ettiklerini ortaya koyuyor.

Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin bir yıl önce Ukrayna'ya karşı “özel askeri harekatına” başladığından beri Çin, Orta Asya'da ihtiyatlı bir şekilde nüfuzunu artırmaya çalışarak Rusya'nın dikkat dağınıklığından yararlandı.

Pekin artık Orta Asya'ya Rusya'nın sunamadığı şeyi, yani devasa potansiyel doğrudan yabancı yatırımı sunabilir. Buna karşılık, Rusya Federasyonu'nun Orta Asya'ya temel ekonomik katkısı ise tarihin en düşük seviyelerine inmiş durumda.

Bölge ülkeleri. Xi tarafından sunulan büyük ekonomik fırsatları ve ticari işbirliğini derinleştirmek için hevesli görünüyor. Ayrıca Çin, Orta Asya ekonomilerinin niteliksel gelişimini desteklemek için son derece gelişmiş endüstriyel sistemleri ve ileri teknolojileri de bu ülkelere sunuyor. Çin'in bu cazibesi, Rusya'dan benzer tekliflerin gelmemesi ışığında Orta Asya ülkeleri için daha da çekici görünüyor.

Şüphesiz Çin'in bu bölgedeki yükselişi, Rusya'nın Ukrayna ile savaşından bir fayda sağlamak olarak da değerlendirilebilir.

Görünüşe göre Putin, Ukrayna'ya karşı savaşının başlangıcında, yalnızca Rusya'nın Ukrayna'ya kolayca üstünlük kuracağına değil, aynı zamanda Ukrayna halkının çoğunluğunun Zelensky hükümetine karşı çıktığına ve Rusya ile daha yakın bir ilişkiden yana olduğuna da inanıyordu.

Putin'e göre Rus ordusu; Ukrayna'ya hızlı, kararlı ve ezici bir "şok ve korku" saldırısı yapabilir ve bu da rejim değişikliğine yol açabilirdi. Ancak bu beklentilerin hiçbiri gerçekleşmedi.

Bunun yerine, “özel askeri operasyon” Rusya'nın askeri ve ekonomik kaynakları üzerinde sonu gelmeyen bir darbeye yol açtı ve Moskova'nın Sovyet sonrası alanda etki yaratma yeteneğini azalttı.

Buna karşılık, bir dizi önemli istatistik, Çin'in bu alandaki sürekli artan ekonomik etkisini anlatıyor. Resmi Çin hükümeti verilerine göre, 2022'de Çin'in Orta Asya ile ticareti, 2021'e kıyasla yaklaşık yüzde 40 artışla 70,2 milyar doları buldu ve 1991'de Sovyetler Birliği'nin dağılmasının hemen ardından ticaret seviyesinin 100 katına ulaştı.

Görünüşe göre; Rusya'nın Ukrayna'daki maceralarının görünürde bir sonu yok ve Xi'nin “görkemli planına” karşı koymak ve Çin'in Orta Asya'da yükselişini durdurmak için Putin'in fazla alternatifi bulunmuyor.