Rusya'daki değişimi anlamak: Belusov neyin simgesi?

Putin’in yenilenen devlet başkanlığı döneminde, Kremlin için planlanan güncelleme Andrey Belusov ismi etrafında vücut bulacak. Bu görev değişimini yalnızca Şoygu’ya yöneltilen yolsuzluk suçlamaları ya da Rusya-Ukrayna Savaşı bağlamında değerlendirmek, Rusya’nın gidişatını anlamak açısından yetersiz kalacaktır.

Rusya, şu anda Birinci Soğuk Savaş’ta mağlup olmasına yol açan en önemli engeli aşacak bir sıçramanın eşiğinde. 15 yıl boyunca SSCB Devlet Güvenlik Teşkilatı KGB’yi ( 1967-1982) yönettikten sonra sistemin zirvesine yükselen Yuri Andrapov, ülkesinin ekonomik olarak çöktüğünün ve teknolojik geri kalmışlığının farkındaydı.

Mihail Gorbaçov’u halefi olarak belirlemesinin ve İgor Ligaçev’i onun yanıbaşında konumlandırarak her ikisine Politbüro’da alan açması, Sovyetler Birliği’ni reformlar yoluyla birarada tutma çabasının ilk adımıydı. Lakin Gorbaçov, Ligaçev’in temsil ettiği devlet geleneğini kenara iterek SSCB’nin parçalanmasına gidecek rotayı tercih etti.

SSCB’nin merkezi ekonomik sistemindeki aksaklıklar ve elektronik teknoloji atılımındaki geri kalmışlığı Birinci Soğuk Savaş’taki mağlubiyetinin son safhasındaki baş aktörlerdi. SSCB’den geriye kalan Rusya’nın, Avrupa’da artık bir Napolyon ya da Hitler olmaması sebebiyle Avrupa’ya entegre olma çabaları sonuçsuz kaldığı gibi ABD’nin sonu gelmeyen düşman ihtiyacı nedeniyle Moskova 21’inci yüzyılda yeniden şeytanlaştırıldı.

SSCB sonrası Kremlin'de yeni güncelleme: Belusov 2.1

NATO’nun doğuya doğru ilerleyişini önlemek isteyen Rusya’nın ilk yanıtı devlet güvenlik teşkilatı içerisinden yetişen Vladimir Putin’i 1999-2000 yılında devletin zirvesine yerleştirmek oldu. Aradan geçen yıllarda “silovik sistemi” yani Rusya devlet güvenlik teşkilatlarından yetişen isimlerin, devlet kademelerinde öne çıktığı süreç başladı.

Bu süreç, 2008 yılında Gürcistan’da ve 2014 yılında Ukrayna’da kuvvet kullanma yoluyla NATO’nun Rusya sınırlarına dayanma girişimlerine yanıt verdi. 2022 yılının Şubat ayında NATO ilerleyişini kalıcı olarak durduracak ve “siyasi cephe hattını” stabilize edecek son hamle ise Ukrayna’nın başkenti Kiev önlerinde hezimete uğradı.

SSCB’nin 1968’de Çekoslavakya’ya ve 1978’de Afganistan’a askeri müdahalelerini iyi etüt ettikleri anlaşılan ABD ve İngiltere’den askeri danışmanların direktifleriyle Ukrayna ordusu, 24-25 Şubat günlerinde Kiev’e 10 kilometre mesafedeki Antonov Havalimanı ya da diğer ismiyle Hostomel Havalimanı muharebesinde Rus hava indirme birliklerini püskürtmeyi başarınca Rus savaş planları alt üst oldu.

Dahası Hostomel’e indirilecek zırhlı birlikler ve piyadelerle birleşmeleri planlanan Rus zırhlı birliklerinin de daha önce karşılaşmadıkları türden silahların ( kamikaze dron, SİHA, dron görüntüleriyle yönlendirilen topçu ateşi vs… ) saldırılarına maruz kalmaları Moskova’da ciddi bir bocalamaya yol açtı. Ancak, ABD-İngiltere ikilisinin cephedeki bocalamanın Rusya’yı siyasi ve ekonomik çöküntüye sürükleyeceği yönündeki beklentileri gerçekleşmedi.

Kremlin yönetimi cephede ortaya çıkan manzarayı, Rusya ile özdeşleşmiş “bürokratik hantallık” imajını tarihe gömecek bir hızda, ihtiyacı olan değişimin motoru olarak kullanmaya yöneldi. 2023 yılının ikinci yarısında Rus ordusunun cephede yeni silah teknolojilerini kullanmayı öğrendiğine şahit olmaya başladık.

Rus ordusu bu tarihten itibaren FPV tipi ya da kamikaze dronları Ukrayna ordusu kadar etkili şekilde kullanmayı öğrendi. Coğrafi derinliğini kullanarak savunma endüstrisini yeniden organize etti. Ekonomisi yaptırımlardan etkilenmediği gibi Dünya Bankası’nın tespitlerine göre 2024 yılında en fazla gelişecek ekonomi haline geldi. Bu gidişat, 7 Mayıs 2024 günü Vladimir Putin’in beşinci kez Rusya Federasyonu Devlet Başkanlığı görevi için yemin etmesiyle yeni bir aşamayı girdi.

Andrey Belusov Rusya'nın hedeflediği değişimin ürünü

Bu aşamanın sembol ismi ise Savunma Bakanlığı görevine getirilen Andrey Belusov oldu. En başta da ifade ettiğim gibi bu görev değişikliğini yalnızca Şoygu hakkındaki yolsuzluk suçlamaları ya da Rusya-Ukrayna Savaşı’nın gidişatı parantezinde değerlendirmek yüzeysel bir bakış olacaktır. Nitekim, Putin’in Kremlin’de tesis ettiği sistemin sac ayaklarından biri olan Şoygu çok uzağa da gitmiş değil.

Rusya Federasyonu Güvenlik Konseyi Başkanı olarak sistemin içerisindeki varlığını sürdürecek. Ekonomist Belusov’un Savunma Bakanlığı görevine getirilmesi tercihini anlamak için Devlet Başkanı Putin’in 2023 yılının Aralık ayından bu yana kamuoyu önündeki açıklamalarına odaklanmak gerekiyor.

Putin, son 6 aydır Rusya’nın dijital teknolojilere erişiminin, teknolojik ve ekonomik dönüşümünün Ukrayna’daki askeri harekat kadar önemli olduğunun altını çiziyor. Belusov, savunma endüstri kompleksinin harcamalarını kontrol altına alırken, bu alanın Rusya’daki tüm teknolojik atılım hamlesinin lokomotifi haline dönüştürme hedefiyle hareket edecektir.

Dikkatlerden kaçırılmaması gereken bir husus da Belusov’un Rusya ile Çin Halk Cumhuriyeti arasındaki ilişkilerde kilit rol oynayan bir bürokrat olması. Pekin ile Moskova arasında mekik dokuyan Belusov’un geçen Ocak ayında Çin’e yaptığı son ziyaretin ardından, iki ülke ulusal para birimleri ile yapılan ticaretin toplam ticaret içerisindeki payının yüzde 95’e ulaşarak rekor kırdığı açıklanmıştı.

Bu anlamda Belusov’un Savunma Bakanlığı’na getirilmesi Batılı ülkelere yönelik mesaj niteliği de taşıyor. Son 1 ayda Pekin’i ziyaret eden ABD Dışişleri Bakanı Blinken, Almanya Başbakanı Scholz, İngiltere hükümetinin Hint-Pasifik İşlerinden Sorumlu Bakanı Trevelyan’ın temaslarında Çin yönetimine hep aynı mesaj verilmişti: Rusya’ya verdiğiniz teknoloji ve savunma ürünleri desteğini kesin!.

Belusov’un Savunma Bakanlığı’na atanmasıyla, Çin-Rusya işbirliğinin azalması bir yana tüm stratejik alanlarda artan ortaklıklar izleyeceğiz. Kremlin yönetiminde Belusov ile başlayacak dönüşümün, İkinci Soğuk Savaş’ta Rusya’yı ilk Soğuk Savaş’taki hatalarından uzak tutmayı hedeflediği anlaşılıyor.