The Jerusalem Post: Gelişen Türkiye-İsrail ilişkileri ve bölge için yeni fırsatlar

İsrail-Türkiye ilişkileri, Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın iktidarda olduğu 20 yıl boyunca çok sayıda iniş ve çıkış yaşadı. Ancak Türkiye Cumhurbaşkanı yeniden göreve başladı ve iki ülke arasındaki ilişkiler bir miktar da olsa yükseliş trendinde.

İsrail'in bir önceki görev yapan Bennett-Lapid hükümetinin liderliğinde, Türkiye ile tam diplomatik ilişkiler yeniden kurulmuş, normalleşme süreci tamamlanmış ve ikili işbirliği genişlemiştir.

Bu eğilim, İsrail tarihinin en sağcı hükümetinin Aralık 2022 kurulmasından sonra bile devam etti.

Daha önceki benzer gelişmelerde, özellikle Erdoğan'ın İsrail'e yönelik sert söylem ve eleştirileri, ikili ilişkilerin fiili olarak düşmesine yol açmıştı. Ancak uzmanlara göre bu sefer işler daha olumlu gidecek gibi görünüyor ve bunu sürdürmek, önümüzdeki aylarda her iki ülkenin de temel hedefi olacak.

Ancak hedefleri, yeni sektörleri ikili ilişkilere dahil ederek, yeni alanlarda işbirlikçi çabalar kurarak ve olumlu jeopolitik gelişmelerden yararlanarak, yeni ilerlemeler aramak olmalıdır. İsrail ve Türkiye'de liderler farklı değerleri paylaşıyor olsa da, ortak zemin bulmak ve birlikte çalışmak için de çok fazla seçenekleri var.

Her şeyden önce İsrail ve Türkiye, son altı aydır gerçekleşmeyen ikili görüşmelerin kapsamını genişletmelidir. Özellikle dışişleri, enerji, ekonomi, çevre ve savunma ile ilgili sürdürülebilir çalışma ilişkilerinin kurulması çok önemli olacaktır.

Herzog ve Erdoğan arasında son yıllarda kurulan güven, İsrail-Türkiye ilişkilerinin sürdürülebilirliğini sağlamak için kullanılmalıdır.

İsrail ve Türk siyasi liderleri, diplomatik kademeleri ve özel sektör halihazırda oldukça iyi bir işbirliği içindeyken, hala geride kalan sivil toplum işbirliğinin geliştirilmesine önem verilmelidir.

Her iki ülkede de belediye seçimleri yaklaştıkça (İsrail'de Ekim 2023 ve Türkiye'de Mart 2024) önümüzdeki aylarda ikili ilişkilerin önemi artabilir. Yerel seçimler, demokrasiye bağlı iki ülke için de önemli siyasi sınavlar olarak görülüyor ve belediye başkanları arasında gerçekleşecek olan uzmanlık alışverişleri, ülkeler arasında da yeni işbirlikleri için alan yaratabilir.

Bölgedeki gelişmeler ve önemi

Bölgesel gelişmeler, İsrail-Türkiye işbirliği için yeni fırsatlar yaratıyor. Türkiye, İsrail'in de iyi ilişkiler içinde olduğu Arap ülkeleriyle yakınlaşmasını hızlandırıyor. Türkiye seçimlerinin hemen ardından gelişen BAE-Türkiye ilişkilerinin yanı sıra, Mısır-Türkiye ilişkilerinde de ilerleme kaydedildi.

Bu ilişkiler gelişmeye devam ettikçe, enerji, su, güvenlik, iklim değişikliği ve Gazze'deki durumun iyileştirilmesi gibi konularda İsrail'i de içeren yeni mekanizmaların oluşması sağlanabilir.

Bu aynı zamanda Doğu Akdeniz Gaz Forumu başta olmak üzere, bölgesel konuların ele alınacağı mekanizmaların oluşması ve Türkiye'nin katılımı dahil olmak üzere Doğu Akdeniz'de daha fazla kapsayıcılığın ortaya çıkmasını sağlayabilir.

Türkiye ve İsrail ilişkileri ayrıca İsrail-Filistin arasında gerekleşecek olan bir barışı ilerletmeye odaklanmalıdır. Gazze ve Tel Aviv arasındaki meseleler, geçmişte Türkiye ve İsrail arasında çeşitli defalarca gerginliğe neden oldu ve özellikle de İsrail'in mevcut hükümetinin aşırılık yanlısı doğası, yeni gerilimlere neden olabilir.

Türkiye-İsrail ilişkileri, Filistin meselesindeki derin ideolojik farklılıklar göz önüne alındığında, yakın gelecekte yeni zorluklarla karşı karşıya kalabilir. Türkiye ve İsrail bu krize odaklanmak yerine, işbirliklerinin bölgede ortaya çıkaracağı fırsatları öncelemelidir.