12 bin yıllık Çayönü'nde yeni yapılar bulundu

• Diyarbakır Ergani'deki Çayönü Tepesi'nde yürütülen 2025 yılı kazılarında, Neolitik Dönem'e ait dört adet ızgara planlı yapı bulundu.
• Kazılarda ayrıca, Tunç Çağı'na tarihlenen ve bölgede gelişmiş bir topluluğun varlığına işaret eden bir su kanalına ulaşıldı.
• Çalışmalarda, dönemin üretim ve sosyal yaşamına ışık tutan çok sayıda malakit, bakır nesne, boncuk ve "Çayönü aleti" olarak bilinen obsidyen aletler de keşfedildi.
• Kazı Başkanı Doç. Dr. Savaş Sarıaltun, bu sezonun ortasında olmalarına rağmen geçen yıla göre iki kat daha fazla buluntuya ulaştıklarını belirtti.

Kazılar yerleşimin bilinmeyen doğu kısmında yoğunlaştı

Uygarlık tarihinin en önemli merkezlerinden biri olan ve tarımın ilk yapıldığı yerler arasında gösterilen Çayönü Tepesi'ndeki kazılar, bu yıl yerleşimin daha önce hiç kazılmamış doğu kısmında yoğunlaştı. Doç. Dr. Savaş Sarıaltun başkanlığındaki 60 kişilik ekip, bölgenin saklı tarihini gün yüzüne çıkarıyor.

Sarıaltun, "Çayönü'nde Neolitik yerleşmenin daha geniş alanlara yayıldığını 2025 yılı kazılarıyla keşfettik," diyerek bu yeni alanın, yerleşimin büyüklüğünü ve karmaşıklığını anlamak için önemli veriler sunduğunu belirtti. Ekip, kazı alanını yıl sonuna kadar 1500 metrekareye çıkarmayı hedefliyor.

Izgara planlı yapılar dönemin yaşam modelini aydınlatıyor

Kazıların doğu kısmında Neolitik Dönem'e, yani günümüzden yaklaşık 11 bin yıl öncesine tarihlenen ızgara planlı dört yapı bulundu. Bu yapıların keşfi, Çayönü'ndeki yerleşik yaşamın ve mimarinin ne kadar gelişmiş olduğunu bir kez daha gösterdi.

Doç. Dr. Sarıaltun, bu yapıların önemini, "Doğu alanında ızgara planlı yapıların bu kadar yaygın bulunması, bize o dönemde yaşayan toplulukların yaşam modelini ve ürettikleri ürünlerin yelpazesini anlamamız açısından birçok örnek sunuyor," sözleriyle açıkladı. Yapıların yanı sıra, o döneme ait çok sayıda bakır nesne, malakit, boncuk ve obsidyen alet de bulundu.

Tunç Çağı su kanalı gelişmiş bir topluluğa işaret ediyor

Kazılarda ortaya çıkarılan en dikkat çekici bulgulardan biri de Tunç Çağı'na ait su kanalı oldu. Yan yana dizilmiş pişmiş toprak künkler ve etrafına örülmüş duvarlardan oluşan kanalın, temiz ya da atık su için kullanıldığı araştırılıyor.

Bu kanalın sıradan bir yapı olmadığını vurgulayan Sarıaltun, "Bu, bize Çayönü'nde bir kanal yapacak kadar güçlü bir yapı, üst bir sınıfın olma ihtimalini gösteriyor. Daha özel, daha büyük bir kompleks için yapılmış olması gerekiyor," dedi. Bu bulgu, dönemin sosyal yapısı ve mühendislik bilgisi hakkında önemli ipuçları taşıyor.