Arab News: İsrail'in Batı'da istisnai konumunun zayıflaması ve Türkiye

Suudi Arabistan merkezli yayın organlarından Arab News'de, İsrail'in son dönemde Batı ülkelerinin gözünde hızla gözardı edilen istisnai konumunun geldiği noktanın ve Türkiye'nin bölgesel bir güç olarak Batı için nasıl yükselen bir değer haline geldiğinin değerlendirildiği bir analiz yayınlandı.

Türkiye'nin uzun zamandır yükselen savunma sanayi gücü ve bölgesel krizlerede aldığı kritik rol nedeniyle Batı ülkeleri tarafından yükselen bir değer olarak görülmeye başlandığına dikkat çekilen analizde, 40 adet Eurofighter Typhoon savaş uçağı satın alma konusundaki anlaşmanın da Batı'nın bu bakış açısının bir yansıması olduğu tespiti yapıldı.

Analizde ayrıca; İsrail'in Batı'nın gözündeki istisnai konumunun zayıflamasının Türkiye'yi giderek daha fazla öne çıkardığı belirtildi.

İşte Arab News'de yayınlanan analiz:

Tarihsel olarak ABD yapımı savaş uçaklarına güvenen Türkiye, hava kuvvetlerini modernize etmek ve genişletmek için uzun vadeli hedefinin bir parçası olarak Eurofighter Typhoon jetlerini satın almak için bir süredir anlaşma üzerinde çalışıyordu.

Bu çabalar meyvesini verdi ve Türkiye, 40 adet Eurofighter Typhoon savaş uçağı satın alma olasılığı için hem İngiltere hem de Almanya ile ön anlaşmalar yaptı.

İngiltere Savunma Bakanı John Healey, bu anlaşmaların Türkiye'yi Ankara ve NATO'nun hava kuvvetlerini güçlendirecek “kapsamlı bir anlaşmaya bir adım daha yaklaştırdığını” duyurdu.

Bu anlaşmaların imzalanması İsrail'de derin endişelere yol açtı, çünkü muhalefet partileri İsrail hükümetini anlaşmanın ilerlemesini engelleyemediği için eleştirdi.

Washington'daki bazı analistler ve politika yapıcılar da anlaşmaya rahatsızlıklarını dile getirerek, bunun Türkiye'nin Batı'nın stratejik çıkarlarını tehdit eden bazı gruplara verdiği destek nedeniyle satışı engelleme yönündeki Alman hükümetinin önceki kararıyla çeliştiğini söylediler.

İngiltere, Almanya, İtalya ve İspanya'dan oluşan bir konsorsiyum tarafından üretilen Eurofighter Typhoon, uzun süredir Türkiye'nin ulaşamayacağı bir üründü.

Anlaşma, öncelikle Almanya'nın Türkiye'nin dış politikasına ilişkin süregelen endişeleri nedeniyle yıllardır askıda kalmıştı.

Bu nedenle, son gelişme basit bir askeri tedarik işleminden çok daha fazlasıdır. NATO'nun Rusya'dan gelebilecek potansiyel tehditler karşısında yaklaşımını yeniden ayarladığı bir dönemde, Avrupa'nın önceliklerinin daha geniş bir şekilde yeniden düzenlenmesini yansıtmaktadır.

Dolayısıyla, bu sadece Türkiye'nin hava kuvvetlerinin modernizasyonu ile ilgili değil, aynı zamanda Türkiye'yi Avrupa'nın gelişen savunma çerçevesi içinde daha derinlemesine entegre bir aktör olarak konumlandırmakla da ilgilidir.

Bu hamle, Washington'un Türkiye'yi F-35 hayalet savaş uçağı programından dışlama konusundaki tutumunu yeniden gözden geçirmesi gerektiğine dair ABD'ye bir mesaj olarak da yorumlanabilir.

Ankara, Rus yapımı S-400 füze savunma sistemini satın aldıktan sonra 2019 yılında bu programdan çıkarılmıştı.

Türkiye'nin bakış açısından, Ankara açıkça uzun vadeli bir oyun için hazırlanıyor. Türkiye, ABD liderliğindeki F-35 programına yeniden katılmanın yollarını hala araştırıyor, ancak bu anlaşmaların imzalanması, Türkiye'nin silahlanmasını, sonunda İsrail'in bölgedeki askeri üstünlüğüne meydan okuyabilecek şekilde hızlandıracaktır.

İsrail'in Türkiye'nin komşusu İran ile 12 gün süren çatışması ve Suriye'ye yönelik hava saldırıları da dahil olmak üzere son dönemdeki askeri eylemleri, Türk politika yapıcılarını derinden endişelendirdi.

Birkaç üst düzey Türk yetkili ve yorumcuya göre, Türkiye'nin İsrail'in askeri gücünü gösterme çabalarının bir sonraki bölgesel hedefi olabileceği yönünde bir inanç var. Ankara'da genel kanı, İsrail'in bölgede istikrarı bozucu bir askeri politika izlediği ve Türkiye'nin buna göre hazırlık yapması gerektiği yönünde.

Dahası, Ankara, İsrail'in Gazze'ye yönelik saldırılarını sonlandırıncaya kadar NATO'nun İsrail ile gelecekteki herhangi bir askeri işbirliğine karşı çıkacağını açıkça belirtmiştir.

Türkiye, NATO üyesi olarak ittifak kararları üzerinde veto hakkına sahiptir ve bu güçlü aracı geçmişte de kullanmıştır. Örneğin, Türkiye daha önce İsrail'in NATO içinde gözlemci statüsü elde etme girişimini engellemiş, ancak 2023'teki kısa süreli uzlaşma döneminde bu kararını geçici olarak geri almıştır.

Şimdi Türk liderler, İsrail'i NATO çerçevesi içinde izole etmek için bu veto hakkını tekrar kullanacaklarını açıkça belirtmektedirler.

Bu tutum, Türkiye'yi İsrail'in Gazze'deki savaşı ve bölgedeki istikrarı bozan politikaları nedeniyle giderek daha fazla hayal kırıklığına uğrayan Batılı ülkelerin sayısının artan safına katmaktadır.

Eurofighter anlaşması kamuoyuna açıklanmadan sadece bir gün önce, Birleşik Krallık, İsrail'in Gazze'deki çatışmayı sona erdirmeyi reddetmesi halinde daha fazla önlem alabileceği uyarısında bulundu.

Bu uyarı, birkaç Avrupa ülkesinin İsrail'i insani yardım teslimatlarını kısıtladığı ve belirlenen gıda dağıtım noktalarında yüzlerce Filistinliyi öldürdüğü iddiasıyla kınamasının ardından geldi. Mayıs ayında İngiltere, İsrail ile serbest ticaret müzakerelerini askıya aldığını duyurdu.

Gelinen noktada ise Avrupa başkentleri de Gazze konusunda İsrail ile diplomatik ve ticari ilişkilerini yeniden değerlendiriyor.

Yakın zamanda yayınlanan bir iç rapor, İsrail'in iki taraf arasındaki siyasi ilişkileri ve ticari işbirliğini düzenleyen 25 yıllık bir yasal çerçeve olan AB-İsrail Ortaklık Anlaşması kapsamındaki insan hakları yükümlülüklerini ihlal ettiğine dair işaretler buldu.

Ancak AB şu ana kadar bu ilişkileri askıya almak için herhangi bir adım atmadı.

AB-İsrail Ortaklık Anlaşması'nın tamamen veya kısmen askıya alınması için AB'nin 27 üyesinin oybirliği ile karar alması gerekiyor. Böyle bir birliktelik sağlanması zor olsa da, bu konudaki görüşmeler AB koridorlarında değişen duyarlılığı işaret ediyor.

Bu nedenle, Türkiye ile Eurofighter anlaşması, Avrupa'nın önceliklerini ve İsrail'e verdiği desteğin bedelini test ediyor. Uzun süredir İsrail'e desteğini sürdüren Almanya, son zamanlarda tonunu sertleştirerek Gazze'deki savaştan duyduğu rahatsızlığı daha açık bir şekilde ortaya koydu.

Avrupa başkentleri, İsrail'e koşulsuz destek vermenin siyasi maliyeti arttıkça, uzun vadeli yaklaşımlarını yeniden değerlendiriyor. Yaşanan insani felaket, kamuoyunu değiştirdi ve birçok Batılı hükümeti İsrail'e yönelik yaklaşımlarını yeniden değerlendirmeye zorladı.

Bu arada, Almanya, Fransa ve İngiltere'den diplomatlar, İran'ın nükleer zenginleştirme programı ile ilgili müzakereleri yeniden başlatmak için Cuma günü İstanbul'da İran Dışişleri Bakan Yardımcısı Kazem Gharibabadi ile bir araya geldi.

İsrail'in Gazze'deki savaşı, Suriye ve İran'daki operasyonlarıyla birleşince, Avrupa başkentlerinde rahatsızlık artıyor.

Türkiye'nin Batı ile İran arasındaki bu kritik görüşmelere ev sahipliği yapması ve Eurofighter anlaşmalarını imzalaması göz önüne alındığında, İsrail'in Batı'nın stratejik hesaplamalarındaki istisnai konumunun zayıflamasının Ankara'nın yararına olduğu ortaya çıkıyor.