Assassin's Creed' video oyununa ilham veren Ortaçağ Tarikatı: Haşhaşiler

Tüccar-kaşif Marco Polo , yirmi yılı aşkın bir süredir Asya'yı dolaştıktan sonra 1295'te Venedik'e döndü. Marco Polo'nun Seyahatleri'nde gördüklerini , diğer tüyler ürpertici hikayelerin yanı sıra, ortaçağ Avrupalıları tarafından Suikastçılar olarak bilinen bir Müslüman mezhebini anlatarak detaylandırdı .

Liderlerinin, bol miktarda esrar ve güzel kızlarla süslenmiş bahçelerle gençleri kendi hizmetine çeken " dağdaki yaşlı bir adam " olduğunu iddia etti. Onun emirlerine uymaları halinde ahirette kendilerini bekleyen cenneti deneyimleyecekleri söylenen genç adamlar, liderlerini ne pahasına olursa olsun savunacaklarına söz verdiler.

Polo, "Hepsi efendilerinin emirlerini almaktan mutlu olduklarını düşünüyorlardı ve onun hizmetinde ölmeye hazırdılar" diye yazdı . "Bu sistemin sonucu, komşu prenslerden veya diğerlerinden herhangi biri bu şefe hakaret ettiğinde, onun disiplinli suikastçıları tarafından öldürülmeleriydi."

Polo'nun anlatımı, daha sonraki yüzyıllarda sırayla kendi süslemelerini ekleyen Avrupalı ​​Oryantalistlerin hayal gücünü baştan çıkardı . Ortaçağ Müslüman dünyasından gelen anlatılar daha az hayal ürünüdür ancak Polo'nun öyküsünü dayandırdığı Şii Müslüman mezhebi Nizarilere karşı keskin ve açıkça düşmanca bir tutum sergiler.

Müslüman tarihçi, İbnü'l-Esir'in 13. yüzyıla ait tarihçesinde , grubu, üyelerinin yalnızca rakiplerini öldürmekle kalmayıp, aynı zamanda kendi istekleriyle müttefiklerine saldırdıkları bir "felaket" olarak tanımladı.

Batini (kabaca ezoterik) olarak adlandırdığı adamlar , görünüşte utanç verici yöntemleri ve varlıklarının Müslüman toplumunu kesen derin ayrılıklara dayandığı gerçeği nedeniyle dışlanmışlardı.

Yakın zamanda, Nizarilerin hikayesi, yoğun biçimde kurgulanmış Suikastçılar Tarikatı'nı, binlerce yıla yayılan özgür irade mücadelesinde Tapınak Şövalyeleri'ne karşı karşı karşıya getiren popüler video oyunu serisi " Assassin's Creed " için ilham kaynağı oldu.

Ubisoft serisinin son oyunu “ Assassin's Creed Mirage ” ın bu ayki çıkışını kutlamak için , genel anlamda 11. ila 13. yüzyıllar arasındaki gerçek hayattaki Nizari İsmaili devletini temel alan Suikastçılar Tarikatı'nın arkasındaki tarihi keşfedin .

Onuncu yüzyılın başında İslam dünyasının büyük bir kısmı , ya tüm Müslümanlar üzerinde evrensel otorite iddiasında bulunan Abbasi halifeliğinin ya da Abbasilere sözde bağlılık yemini eden bağımsız yöneticilerin yönetimi altında yaşıyordu.

Bağdat'taki Abbasi yönetimini kabul eden ve Hz. Muhammed'in kendilerine liderlik edecek bir halefi asla seçmediğine inanan Sünni Müslümanların aksine Şiiler , halifeliğin yalnızca imamlar veya selefleri tarafından yanılmaz olarak belirlenen Hazreti Muhammed'in soyundan gelenler aracılığıyla aktarılabileceği konusunda ısrar etti.

Şiiler soyun Hazreti Muhammed'in damadı Ali bin Ebu Talib ile başladığına inanırlar , ancak daha sonraki yüzyıllarda veraset konusundaki anlaşmazlıklar kendi toplumlarında bölünmelere yol açmıştır.

Bu tür bölünmüş gruplardan biri de isimlerini imam İsmail ibn Cafer'den alan İsmaililerdi . İsmaili misyonerler , Sünni yetkililerin zulmüne rağmen inançlarını yaymak ve manevi rehberlik sağlamak için Müslüman dünyasına yayıldı.

Bu çabalar 909'da Hazreti Muhammed'in kızı Fatima'nın adını taşıyan bir İsmaili hanedanı olan Fatımi halifeliğinin kurulmasıyla meyvesini verdi .

Sonraki 80 yıl boyunca Fatımiler Kuzey Afrika, Mısır, Hicaz ve Levant'ın büyük bir kısmına yayılarak Kahire'yi başkent olarak inşa ettiler ve yedinci yüzyıldan bu yana Sünni hegemonyasına karşı en ciddi meydan okumayı oluşturdular.

Orduları daha kuzeye ve doğuya nüfuz etmekte başarısız olsa bile , Fatımi misyonerleri İslam dünyasının her yerinde faaliyet göstererek yeni takipçiler topladı ve Sünni karşıtı isyanları kışkırttı.

1058'de Fatımi yanlısı bir isyan kısa süreliğine Bağdat'ı ele geçirdi ve ardından doğu İslam dünyasının çoğunu fetheden ve kendilerini Abbasi halifesinin ve Sünni ortodoksluğun koruyucusu olarak kuran Selçuklu Türkleri tarafından sürüldü .

On yıl kadar sonra, Fatımi misyonerleri orta İran'dan (şimdiki İran) genç bir adam olan Hasan Sabbah'ı dönüştürdüler. Hasan yeni inancını öyle bir şevkle benimsedi ki, kendisi de misyoner olarak eğitim almaya karar verdi. 1

076'da Kahire'ye taşınmadan önce Kuzey İran'da din propagandası yaptı. Fatımi başkentinde üç yıl kaldıktan sonra Hasan, Selçuklulara karşı büyük çaplı bir ayaklanmaya destek toplama planlarıyla İran'a döndü. İsmaili bilim adamı Farhad Daftary , The Assassin Legends: Myths of the Ismailis adlı eserinde şöyle yazıyor :

"1090'da Alamut'u başarılı bir şekilde ele geçirmesi Pers İsmaililerinin açık Selçuklu karşıtı faaliyetlerini başlattı."

Hasan , kuzey İran dağlarındaki yüksek bir kayanın üzerine kurulmuş olan Alamut Kalesi'ni genişletip güçlendirdi . Ayrıca, Polo'nun daha sonra cenneti taklit etmek için tasarlanmış bir keyif bahçesi olarak tasvir edeceği bitişik vadideki sulama ve ekim alanlarında da iyileştirmeler yaptı.

1092'ye gelindiğinde Hasan birkaç kaleyi daha ele geçirmiş ve kendisini yerinden etmek için başarısız bir girişimle askeri bir sefer gönderen Selçuklu padişahının dikkatini çekmişti . Aynı yıl, kılık değiştirmiş bir İsmaili ajanı, İsfahan'dan Bağdat'a giden yolda padişahın vazgeçilmez veziri Nizamülmülk'ü ölümcül bir şekilde bıçakladı .

Hasan doğuda Fatımi davasını ilerletirken, Mısır'daki bir ardıllık krizi İsmaili toplumunu kargaşaya sürükledi.

1094 yılında Fatımi halifesi el-Mustansir Billah öldü ve geride imamlık iddiasında bulunan iki kişi kaldı: en büyük oğlu ve halefi Nizar ve küçük oğlu Ahmed . Mustansir'in uzun ve sıkıntılı saltanatının son 20 yılında, devlet işleri etnik açıdan Ermeni vezir Bedir el-Cemali ve kız kardeşi Ahmed'le evli olan oğlu el-Afdal Şahanşah'ın elindeydi ;

Afdal şimdi, Nizar'dan daha uysal olduğunu düşündüğü Ahmed'in tahtını güvence altına almak için acil adımlar attı. Ahmed el-Mustali Billah adıyla tahta çıktı.

Nizar, kardeşinin tahta geçmesini kabul etmek yerine isyan etti, ancak hızla mağlup edildi ve muhtemelen 1095'in sonlarında idam edildi. Şiilerin nass inancı , yani selefi tarafından yanılmaz bir imamın -bu durumda Nizar- atanması, aralarındaki ihlal anlamına geliyordu. Mustali'nin taraftarları ve Nizar'ın takipçileri doğası gereği hem siyasi hem de dinseldi.

Chicago Üniversitesi'nden tarihçi Paul Walker, "Tanrı imamı yanılmaz kıldığı için, onun halef seçimi, sanki Tanrı bu seçimi yapmış gibi olacaktır" diyor . "Hareket tartışmalı olduğunda ciddi bir sorununuz var demektir." Bunu takip eden çatlak tüm İsmaili cemaatini kapsıyordu; Hasan'ın liderliğindeki İran kolu, Nizar'ın imamlık haklarını savunuyordu.

Hasan'ın neden Nizar'ı tanımayı seçtiği kaynaklarda net değil. Popüler bir hikaye , Hasan ile halifenin Ermeni vezirleri arasındaki kişisel düşmanlığa işaret ediyor. Hasan, Kahire'de Mustansır'ın güvenini kazandı ancak kendisini hapseden Bedir'in şüphesini uyandırdı.

Mucizevi bir şekilde hapishane kulesinin duvarları çöktü ve Hasan'ın kaçması sağlandı.

Her ne kadar hikaye uydurma olsa da, birçok İsmaili'nin, halifelik otoritesine saygısızlık olarak görülen ve İsmaili davasına yeterince bağlı olmayan Bedir ve Afdal'a karşı beslediği kızgınlığı yansıtıyor.

İran İsmailileri zaten açık bir bağımsızlık duygusuna sahipti. Akademisyen Marshall GS Hodgson , 2005 yılında Nizariler üzerine yazdığı kitabında "[Selçuklu] İsmailileri kendi başlarına büyük ilerlemeler kaydediyordu" diye yazmıştı . “Neden Mısır hakimiyetine ihtiyaç duysunlar ki? Mustali'nin şüpheli iddialarına soğuk bakmayı göze alabilirlerdi.”

Hasan'ın Nizar hakkındaki beyanı, İran İsmaili misyonunun daha geniş bir şekilde yeniden yönlendirildiğine işaret ediyordu. Walker , "Hasan, İsmaili doktrinini en temel özelliğine indirgedi; insanlara neyin doğru, neyin yanlış olduğunu söyleyecek ilahi rehberliğe sahip bir öğretmene, yani imama sahip olmanın mutlak gerekliliği " diyor.

Ancak Nizarilerin başka bir sorunu da hesaba katması gerekiyordu: Nizar, halefinin adını vermeden ölmüştü.

Walker şöyle devam ediyor : "Hâlâ Nizar'ın imam olduğuna inanıyorlardı ve 1166'ya kadar onun adına para basmışlardı ." “Öldürüldüğünü biliyorlar mıydı ya da itiraf ettiler mi? Sadece bilmiyoruz; neredeyse hiçbir bilgi yok.”

Hasan, 1124'teki ölümünden önce , yok olan imamın baş temsilcisi ve Nizari cemaatinin lideri olan hüccet olarak kabul ediliyordu . Hasan ve onun soyundan gelenler, torunu II. Hasan'ın kendisini yeniden ortaya çıkan imam ilan ederek daha büyük bir güç iddia ettiği 1164 yılına kadar bu unvanı bir otorite kaynağı olarak kullandılar .

Nizari bölünmesinin ardından İran İsmailileri, Nizari operasyonlarının niteliğini düşmanlarının geniş askeri üstünlüğüne göre şekillendiren, Selçuklulara ve diğer Sünni diyarlara karşı silahlı isyan politikasını sürdürdüler. Nizariler, İran ve Suriye'deki dağ kaleleri ağlarından küçük ölçekli saldırılar düzenlediler, savunmasız kaleleri ele geçirdiler ve düşman liderlerine suikast düzenlediler.

Her ne kadar Müslüman dünyasında ( ya da başka yerlerde ) siyasi rakiplerine suikast düzenleyen ilk grup olmasalar da , Nizarilerin bu uygulamaya güvenmesinin boyutu ve kötü şöhreti eşi benzeri görülmemişti.

Daftary, bu tür görevlerin fedailer veya "dinlerinin ve toplumlarının hizmetinde inanç gereği hayatlarını feda etmeye kişisel olarak gönüllü olan genç adanmışlar" tarafından yerine getirildiğini yazıyor . Bu görevler genellikle halka açık ortamlarda yapılıyor, korku ekiyor ve suikastçının neredeyse ölmesini ya da yakalanmasını garanti ediyordu.

Fedai kılıçlarına düşen önde gelen şahsiyetler arasında Musul'un Selçuklu hükümdarı Mevdud ; iki Abbasi halifesi ; nefret edilen Fatımi veziri Afdal ; ve Mustali'nin oğlu Fatımi halifesi el-Amir . Son Fatımi halifesinin 1171'deki ölümünden sonra Mısır'ın kontrolünü ele geçiren dindar bir Sünni olan güçlü Eyyubi Sultan Selahaddin , Suriyeli Nizarilere karşı savaş açtı , iki kez suikastçılardan kaçtı, ancak saldırılarını kısa süre sonra durdurdu.

Walker'a göre, sık sık gerçekleşen suikastlar o kadar çok korku ve kafa karışıklığına neden oldu ki, "suikaste uğrayan herkesin Nizariler tarafından öldürüldüğü söyleniyordu."

Nizariler hedeflerine ulaşmak için daha az şiddet içeren yöntemler de kullandılar. İsmaililerin din propagandası misyonu 1094'teki bölünmeden sonra durmadı, bunun yerine toplumun Sünni düşmanlarının askeri ve siyasi yapılarının derinliklerine nüfuz etti.

Hodgson'a göre, 1100 yılına gelindiğinde Nizariler "Selçuklu Sultanı Berkyaruk'un ordularının rütbe ve sıralarını değiştirmede o kadar iyi ilerliyorlardı ki, bazı subayların onun huzuruna zırhla çıkmak için izin istediği söyleniyor. onların adamları.” Büyüyen Nizari tehdidine yanıt olarak Sünni yetkililer kendi acımasız yöntemleriyle karşılık verdi.

Daftary, "Birçok kentsel bölgede İsmaili olmakla suçlanan herkesi toplamak ve onları ateşe atmak veya kılıçtan geçirmek, özellikle de Nizari şüpheli bir suikastın ardından yerleşik bir uygulama haline geldi" diye yazıyor Daftary .

2007 yılında piyasaya sürülen ilk “ Assassin's Creed ” oyununun kahramanı Altaïr İbn-La'Ahad isimli kurgusal bir karakterdir . 1165 yılında Nizari bir baba ve Hıristiyan bir annenin çocuğu olarak dünyaya gelen Altaïr , Polo'nun eserlerinde “dağın yaşlı adamı” olarak anılabilecek tarihi Suriyeli Nizari lideri Raşid el-Din Sinan'ın emrinde Suikastçılar Tarikatı'nın bir üyesi olarak eğitim görüyor. seyahat günlüğü. (Hasan, isimsiz karakter için başka bir adaydır.)

Kudüs'teki Süleyman Tapınağı'ndan önemli bir eseri kurtarmayı başaramayan Altaïr, rakip Tapınak Şövalyeleri'nin dokuz üyesine suikast düzenleyerek kendini kurtarma fırsatı bulur .

Kültür teologu Frank şöyle yazdı: "Geliştiriciler bazen Altaïr'in oyun anlatımına uyacak şekilde yerleri, isimleri ve tarihleri ​​karıştırırken, daha geniş tarihsel bağlam olgun bir tarzda korunuyor ve o dönemde Suriye'deki Nizari İsmaililerin zengin ve karmaşık tarihi onurlandırılıyor."

Bosman'ın 2016 tarihli bir dergi makalesinde . "Bunu yaparak, 'Assassin's Creed' neredeyse tüm geleneksel Assassin efsanelerini çürütüyor ve böylece Nizari İsmaililere dair daha gerçekçi ve tarihsel açıdan daha geçerli bir görüşe katkıda bulunuyor."

Fedailerin fanatik bağlılığına rağmen, akademisyenler kendilerinin ya da diğer Nizarilerin Polo tarafından anlatılan sefahate karıştıklarına ya da motivasyon olarak materyalist cennet vaatlerine ihtiyaç duyduklarına dair gerçek bir kanıta sahip değiller.

Daftary şöyle yazıyor : "Tam tersine, fedailer... görevlerini yerine getirmek için uygun bir fırsat bulmak amacıyla çoğu zaman sabırla ve uzun süreler beklemek zorunda kalan son derece uyanık ve ayık bireylerdi."

Polo ve diğer Avrupalı ​​gezginler (çoğunlukla Haçlılar) Batı'da Nizarilerin uyuşturucu bağımlısı tarikatçılar olduğu imajını yaygınlaştırdılar . Ancak onların hikayeleri çoğunlukla yüzyıllardır Müslümanlar arasında dolaşan hikayelere dayanıyordu.

Polo'nun girdiği ortam, İsmaili topluluğunu sapkın ve tehlikeli olmakla suçlayan Sünni polemikçilerin hakim olduğu bir ortamdı. Hatta bir söylenti, İsmaililiğin, İslam'ı içeriden yok etmeyi uman Yahudi bir sihirbaz tarafından yaratılan bir mezhep olduğunu öne sürüyordu.

Daftary şöyle yazıyor : "Onuncu yüzyılın önde gelen İsmaili karşıtı polemikçileri tarafından icat edilen 'kara efsane', ortaçağ Müslüman yazarlarının birbirini izleyen nesilleri ve genel olarak Müslüman toplumu tarafından doğru bir tanım olarak kabul edildi." diye yazıyor

Daftary . Uyuşturucu hikayeleri bir Avrupa uydurması olsa da, muhtemelen diğer Müslümanlar tarafından Nizariler için sıklıkla kullanılan aşağılayıcı " haşişin " (esrar kullanıcıları) teriminden ilham almış olabilirler.

11. ve 13. yüzyıllar arasında Levant'a gelen Haçlılar bu hikayeleri özümsediler ve Nizari fedailerinin tuhaf, mantıksız cesaret olarak gördükleri şeyi açıklamak için onları genişlettiler . Batı'ya getirdikleri efsaneler arasında cennet vaatleri ve aşırı esrar tüketimi yer alıyordu, ancak Polo'nun kendi fikri olan baştan çıkarıcı bahçeyi içermiyordu.

Nizarileri son derece hayal ürünü terimlerle tasvir etmeye yönelik zengin gelenek , tarikatın 1256'da Moğollar tarafından yıkılmasından çok sonra da devam etti. 18. ve 19. yüzyıllarda Avrupalılar, sözde Doğu'ya ve buranın keşfetmesi gereken meraklara artan bir ilgi göstermeye başladı.

Oryantalistler, kurguyu gerçekmiş gibi sunmak için Haçlı anlatımlarına ve düşman Sünni kaynaklara güvendiler . Hatta Avusturyalı Oryantalist-diplomat Joseph von Hammer-Purgstall , Nizarileri "daha katı bir inanç ve daha katı ahlak maskesi altında tüm din ve ahlakı baltalayan sahtekarlar ve kandırmacalar birliği" olarak kınadı .

Nizariler hakkında yakın zamanda yapılan bazı değerlendirmeler, "Suikastçılar" hayaletini canlandırmak için Orta Doğu'daki çağdaş şiddet anlatılarından yararlanarak daha açık bir siyasi çizgiyi benimsedi.

Siyaset bilimci Robert Pape, modern intihar saldırıları hakkındaki kitabında Nizari misyonunun "intihar" kısmını yoğun bir şekilde vurguluyor ve fedailerin kaçmaya çalışmak yerine "yaklaşan ölümlerinden keyif aldıklarını" savunuyor. Pape, çalışmasında bazen, çeşitli kültürel ve politik bağlamlarda daha eski, muhtemelen benzer grupların varlığına rağmen Nizarilerin "ilk teröristler olabileceğini" öne süren tartışmalı tarihçi Bernard Lewis'ten alıntı yapıyor .

Yelpazenin diğer ucunda, Daftary, Daryoush Mohammad Poor ve Londra'daki İsmaili Araştırmaları Enstitüsü'ne bağlı diğer akademisyenler, son birkaç on yılda Nizarilerin yeniden değerlendirilmesini sunmaya çalıştılar.

Genel olarak, Nizarilerin en geniş erişime sahip tasviri, tarikatın tasviri büyük ölçüde kurgulanmış olsa da büyük ölçüde olumlu olan " Assassin's Creed "dir. Walker, "Sanırım bununla yetinebilirim" diyor. "En azından kaleler bir bakıma doğru görünüyor."