Atatürk'ün vasiyetini yazdığı 133 yıllık köşkte restorasyon çalışmaları titizlikle sürüyor

Yaklaşık 40 kişilik bir ekip tarafından 133 yıllık köşkte yapılan restorasyon ve konservasyon çalışmaları titizlikle yürütülürken, köşkün Cumhuriyetin 100. yılında yaklaşık 100 gün sonra tekrar ziyarete açılması hedefleniyor.

15-17 Eylül 1924 tarihlerinde Trabzon’a ilk ziyaretini yapan Mustafa Kemal Atatürk, Soğuksu mahallesinde yaptığı gezintide çam ormanları içinde Kostantin Kabayanidis tarafından 1890 yılında yazlık olarak yaptırılan köşkü beğendi.

1930 yılında Trabzon Özel İdaresince tescil edilerek İl Daimi Encümeninin 18.5.1931 tarih ve 361 sayılı kararıyla Mustafa Kemal Atatürk’e ‘temlik’ edilen köşkün tapusu ve anahtarı Trabzon’da oluşturulan bir heyet tarafından Atatürk’e teslim edildi.

Trabzon’u üçüncü kez ziyaret ettiğinde bu köşkte 2 gün konaklayan Atatürk, vasiyetini burada hazırladı. Atatürk’ün tüm varlığını Türk halkına bıraktığını burada yazdığı vasiyette açıkladığı 133 yıllık köşkte Trabzon Büyükşehir Belediyesi tarafından hazırlanan “Atatürk Köşkü Restorasyon ve Konservasyonu” çalışmasında sona yaklaşıldı.

29 Ekim 2023 resepsiyonuna ev sahipliği yapması planlanıyor

23 Eylül 2022 tarihinde ziyarete kapatılarak başlatılan restorasyon/konservasyon çalışmalarında köşkün dış ve iç cephesinde onarımlar sürerken eş zamanlı olarak köşk içerisinde yer alan 19. yy sonu ile 20. yy ait mobilyalar, halılar ve Atatürk’e ait tablolardan oluşan etnografik nitelikli

344 adet eserin de restorasyon/konservasyonu yapılıyor. Çalışmalar kapsamında mekan numaralandırması yapılarak köşkün tamamı fotoğraflanırken, taşınabilir kültür varlıkları olan mobilya ve halıların Ankara’da onarımı gerçekleştirildi.

Restoratör/konservatör, inşaat mühendisi ve mimarlardan oluşan yaklaşık 40 kişilik bir ekibin çalıştığı restorasyon çalışmalarında iç ve dış cephe sıvaları tamamlanırken, köşkün çatısında yer alan ve şehrin simgesi haline gelen paratonerde onarılarak yeniden yerine takıldı.

Nem ve rutubet nedeniyle hasar gören tavan bağdadileri ve rölyefler ise yeniden kalıpları çıkarılıp döküm yapılarak ilgili alanlara monte edilirken, binanın mimari ve sanatsal özellikleri açısından titizlikle yürütülen çalışmaların ardından Atatürk Köşkü’nün Cumhuriyetin 100. yılı olan 29 Ekim 2023 resepsiyonuna ev sahipliği yapması planlanıyor.

“Çalışmalar aslına uygun yapılıyor”

Restorasyon çalışmaları ile ilgili bilgiler veren Trabzon Büyükşehir Belediyesi Fen İşleri Daire Başkanlığı’nın Atatürk Köşkü restorasyonunda görevli Restoratör ve Konservatörü Şule Arslan, çalışmaların aslına uygun şekilde devam ettiğini belirterek titiz bir çalışma yürütüldüğü söyledi.

“Atatürk Köşkü’ne 23 Eylül 2022 tarihinde yer teslimi yaparak çalışmalara başladık. İlk etapta araştırma raspalarıyla binada bu zamana kadar yapılmış boya katmanlarının tespitini yaptık. Bu çalışmadan sonra gelinen durumda sıva raspası yapmamız gerekti. Sıva raspalarını yaptıktan sonra aslına uygun sıvalarımızı yaptık. Bu süreçte kapılarımız, pencerelerimiz ve işlemeli camlarımız yerinden sökülüp itinalı bir şekilde onarımları yapıldı. Süreç içerisinde tavan ve çatıda problemli bölgeler tespit edildi. Bu bölgelerde aslına uygun çalışmalar sürdürüldü. Çatıda nemden yağıştan ve rutubetten etkilenen ahşaplarımız zaman içerisinde çürüdüğü çatıya tamamen müdahale ettik. Çatıda sistemsel olarak bir sıkıntımız vardı. Döşeme ve tavanın tek bir zeminde birleşmesi. Bunu da araya bir katman daha atarak ustalarımız ile birlikte çözdük. Trabzon’da simge haline gelen paratönerimizi de onararak tekrardan yerine taktık. Geldiğimiz süreçte tavanlarımızda yaptığımız itinalı çalışmalarda sona yaklaştık. Nemden, rutubetten etkilenen tavanlarımızda alt yüzeydeki bağdadilerimizde üstteki rölyeflerimizde bozulmalar vardı. Bu bölgelerin sağlam bölümlerden kalıplarını alarak atölyelerde döküm imalatına devam ediyoruz. Kalıplar çıktıkça yerine monte ediyoruz” dedi.

Şule Arslan

“Tavanda beklediğimizden daha itinalı bir çalışma yürütmek zorunda kaldık”

Köşkün Ankara’ya gönderilen eşyalarının da onarımlarının tamamlandığını belirten Arslan,

“Böyle tarihi bir yapıda çalışmak çok farklı bir duygu. Herkesin bunu yaşamasını isterim. Hem köşkün konumu çok güzel, hem de burada bu tarihin içerisinde çalışmak ayrı bir zevk veriyor. En başından beri hassas bir çalışma yürütüyoruz. Tavanda beklediğimizden daha itinalı bir çalışma yürütmek zorunda kaldık. Bu zamana kadar binamız yeterince yorulmuştu. Şuanda bu yorgunları silmeye çalışıyoruz. Binada belli dönemlerde yapılan restorasyonları gözlemledik. Bunların binaya katmış olduğu durumlar vardı. Köşkün taşınabilir eser restorasyonu Kültür Daire Başkanlığımız tarafından yürütüldü. Eşyalar Ankara’ya restorasyona gitti. Şimdi onlarında restorasyon süreci tamamlandı. Bizim teslim etmemizle beraber teşhir tanzim kısmı devreye girecek” ifadelerini kullandı.

Şule Arslan