Birinci Haçlı Seferi'nde Haçlılar Kudüs'ü nasıl ele geçirdi?

“[Süleyman Tapınağı'nda] olup bitenleri anlatalım mı? Size söylesek bize inanmazsınız. Süleyman Tapınağı'nda… Haçlıların atlarının dizlerine ve dizginlerine kadar kan içinde ilerlediklerini anlatmak yeterlidir.”

Çağdaş bir tarihçi, bu şaşırtıcı sözlerle, 15 Temmuz 1099'da Kudüs'te düzenlenen Birinci Haçlı Seferi'nin doruk anlarını anlattı. Sefere katılan güney Fransız birliğinin bir üyesi olan tarihçi, Kutsal Şehir'de bulunuyordu.

Yukarıdaki pasaj muhtemelen İncil'den alınan kıyamet tasvirlerinden esinlenmiş olsa da , yine de o gün şehre saldıran Kudüs sakinlerinin haçlıların elindeki korkunç kaderi hakkında hiçbir şüpheye yer bırakmıyor.

Birinci Haçlı Seferi'nin yaklaşımı

Seferin Kudüs'teki kanlı zirvesinde hazır bulunan haçlıların çoğu, 1096 yazında, katılma karşılığında manevi ödüller vaadiyle evlerini terk etmişlerdi. Haçlı seferinin planı basitti: Kutsal Şehir'e yürümek ve onu Müslüman kontrolünden alıp tekrar Hıristiyanların eline geçirmek.

Başlangıçta yaklaşık 70.000 kişi yola çıkmış olsa da, yaklaşık üç yıllık kampanya süresi boyunca birçoğu keşif gezisini terk etmiş ve çok daha fazlası savaşta, açlıktan ya da yürüyüş sırasında katlanılan aşırı koşullara maruz kalmaktan dolayı ölmüştü.

Bu nedenle, 7 Haziran 1099'da uzun zamandır arzuladığı hedefe nihayet ulaşan, büyük ölçüde azaltılmış - ancak savaşta sertleştirilmiş - bir haçlı kuvvetiydi.

Haçlıların Kudüs'e yaptıkları yolculuk onları sırasıyla Doğu Avrupa, Bizans İmparatorluğu, Küçük Asya (günümüz Türkiye'si) ve Suriye üzerinden anayurtlarından almıştı.

Yolda İznik ve Antakya gibi önemli şehirleri ele geçirmişler ve savaşta birçok Müslüman ordusunu yenmişlerdi.

Modern tarihçiler haçlıların başarısını, seferin cesur askeri liderliği gibi faktörleri vurgulayarak açıklıyor; Bizanslıların sunduğu lojistik destek; ve bölgedeki Müslüman güçlerin 1090'larda derin bir şekilde bölünmüş olması ve bu nedenle karşılarına çıkan yeni tehdide karşı hiçbir zaman birleşik bir muhalefet göstermemeleri.

Ancak haçlıların bu kadar büyük zorluklara rağmen neden galip geldikleri konusunda hiçbir şüpheleri yoktu: Bunun nedeni, onların Tanrı'nın seçilmiş halkı olmaları ve Tanrı'nın, Hıristiyan inancı adına Kudüs'ü yeniden ele geçirme görevini yerine getirme çabalarına yardım etmesiydi.

Haçlıların bağlılığının yoğunluğu, hedeflerine yaklaştıkça giderek arttı. Kudüs'te bu coşku en yüksek seviyeye ulaştı. Şehri kuşatma yoluyla ele geçirmeye yönelik ilk girişimleri Müslüman garnizonu tarafından püskürtüldüyse de, çabalarını yenileyerek karşılık verdiler.

Yeni bir saldırı hazırlıklarının bir parçası olarak, 8 Temmuz'da haçlılar, haçlar ve kutsal emanetler taşıyan ve ilahiler söyleyen din adamlarının eşliğinde şehrin surlarının etrafında bir oruç başlattılar. Ayrıca şehrin duvarlarından daha yükseğe ulaşan iki devasa kuşatma kulesi de dahil olmak üzere güçlü kuşatma makineleri inşa ettiler.

Ardından 13 Temmuz'da Kutsal Şehir'e saldırılarını yeniden başlattılar.

Kuşatmada kritik an 15 Temmuz sabahı geldi. Bu noktada, Kudüs'ün kuzey duvarındaki çatışma, kuşatma kulesini duvara kadar yuvarlamayı başardı. Haçlılar bu sayede şehre girmeyi başardılar.

Kısa bir süre sonra güneyden saldıran Haçlılar da surların ötesine sızdılar. Çağdaş kayıtlar, haçlıların şehre saldırırken çoğu Müslüman olan sakinlerini katlettiklerini anlatıyor. Kuzey Fransa'dan bir tarihçi, hiçbirinin, hatta kadınların ve çocukların bile bağışlanmadığını belirtti.

Gördüğümüz gibi güneyli Fransız tarihçi, Müslümanlarca Mescid-i Aksa olarak bilinen Süleyman Tapınağı'nın yakınında çok sayıda kişinin öldürüldüğünü anlattı.

Haçlılar o kadar çok kişiyi katletti ki, cesetlerden yayılan çürümüş et kokusunun beş ay sonra bile şehrin üzerinde hala asılı olduğu bildirildi.

Kudüs'teki Yahudi cemaatinin üyeleri de haçlıların elinde acı çekti, ancak bazıları muhtemelen fidye ödedikten sonra kaçmayı başardı.

Kudüs'ün ele geçirilmesinden sonra ne oldu?

Birinci Haçlı Seferi'nin ardından 15 Temmuz 1099'da Kudüs'te yaşanan olaylar Hıristiyan dünyasında büyük kutlamalara yol açtı. Birkaç yıl içinde, Kudüs'ün yeni Latin sakinleri, şehrin o gün haçlılar tarafından ele geçirilmesinin anısına bir ayin ziyafeti kutlamaya başladılar.

Her yıl 15 Temmuz'da kutlanan bu bayram, Paskalya ve Noel gibi yerleşik bayramların yanı sıra Latin Kudüs'ün dini takviminin önemli bir parçası haline geldi.

Öte yandan Müslüman dünyasında, 15 Temmuz 1099'da Kudüs'ün ele geçirilmesi tarihin en rezil olaylarından biri olarak görülmeye başlandı ve failleri acımasız, barbar fanatikler olarak suçlandı.

Selahaddin 1187'de İslam adına Kudüs'ü yeniden ele geçirdiğinde, şehrin Hıristiyan sakinlerine karşı muamelesinde çok daha hoşgörülü davrandı ve çoğunun zarar görmeden ayrılmasını sağlayacak cömert koşullar sağladı .

1099 ve 1187'de Kudüs'te yaşanan olaylar arasındaki fark bundan daha çarpıcı olamazdı.