Çanakkale Savaşı'nın gazi kaleleri ayağa kaldırıldı

Restorasyonu tamamlandıktan sonra, Türkiye’nin ilk yaşayan müze kalesi olarak ziyarete açılan Kilitbahir Kalesi ve Bigalı Kalesi’nin ardından Seddülbahir Kalesi de Cumhuriyetin 100’üncü yıl dönümünde 18 Mart 2023 tarihinde ziyaretçilerini ağırlamaya hazırlanıyor. Savaş yorgunu gazi kaleleri gezecek olanlar, Çanakkale destanının yazıldığı tarihin en kanlı savaşının izlerine tanıklık edecek. Çanakkale Savaşları Gelibolu Tarihi Alan Başkanı İsmail Kaşdemir, Çanakkale’nin kaleler şehri olduğunu, Çanakkale’nin kaleleri tarihe tanıklık etmiş, tarihi mekanlar, gazi mekanlar olduğunu söyledi.

Çeşitli kültürlere ev sahipliği yapan Çanakkale kenti ve boğazı, jeopolitik önemi nedeniyle tarih boyunca hep Avrupa ve Anadolu yakasında yaptırılan kalelerle korundu. Tarihin en kanlı savaşları arasında yer alan ve Mehmetçiğin kahramanlığı sayesinde ‘Çanakkale Geçilmez’ destanının yazıldığı Çanakkale Savaşları’nda, Gelibolu Yarımadası’ndaki Seddülbahir, Kilitbahir ve Bigalı kaleleri de boğazın güvenliğinde çok önemli rol oynadı. 108 yıl önce yedi düvele karşı Mehmetçik ile beraber karşı koyan kaleler, isabet eden top atışlarıyla gazi oldu. Savaşın yanı sıra, coğrafi koşullar nedeniyle yorgun düşen kaleleri ayağa kaldırmak için ise Çanakkale Savaşları Gelibolu Tarihi Alan Başkanlığı adeta bir seferberlik başlattı.

Türkiye’nin ilk yaşayan kale müzesi Kilitbahir Kalesi

Restorasyonu 7 yıl süren Kilitbahir Kalesi, Türkiye’nin ilk yaşayan müze kalesi olarak 18 Mart günü 2018 tarihinde Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan tarafından ziyarete açıldı. Fatih Sultan Mehmet tarafından 1462-1463 yıllarında boğazın en dar yerindeki Kilitbahir köyünde yaptırılan üç yapraklı yonca biçimindeki kale, ihtişamlı görüntüsüyle boğazdan geçen gemileri selamlarken, ziyaretçilerini de kahramanlıklarıyla gururlandırıyor. Kilitbahir Kalesi’ndeki Sarı Kule ve 7 kattan oluşan Ana Kule'de, Piri Reis'in hayatından kale içindeki günlük yaşama, Osmanlı kalelerinin mimarisinden savunmasına, ticaretten ibadete kadar her şey bugünün teknolojisiyle ziyaretçilere anlatılıyor.

Bigalı Kalesi

Çanakkale Savaşları Gelibolu Tarihi Alan Başkanlığınca, 1807 yılında Sultan III. Selim döneminde yapımına başlanan ancak Sultan II. Mahmut döneminde ve 1820 yılında tamamlanan, 108 yıl önce Çanakkale Savaşları sırasında '3. Kolordu Esliha (Silah) Tamirhanesi' olarak kullanılan 203 yıllık tarihi Bigalı Kalesi ayağa kaldırıldı. Alan Başkanlığı tarafından 2017 yılında Bigalı Kalesi Restorasyon, Çevre Düzenlemesi ve Teşhir-Tanzim Uygulama İşi başlatıldı. 5 yıl süren çalışmaların ardından 2022 yılında Çanakkale Kara Savaşları’nın 107’nci yıldönümünde 24 Nisan tarihinde Kültür ve Turizm Bakanı Mehmet Nuri Ersoy tarafından açılışı gerçekleştirildi.

Seddülbahir Kalesi

Çanakkale Boğazı'nı geçmek isteyen itilaf devletlerinin gemilerinden atılan top mermileri ile büyük hasar alan Tarihi Gelibolu Yarımadası'ndaki Seddülbahir Kalesi, aradan geçen bir asırlık zaman diliminde doğa şartları nedeniyle zarar gördü. Harap haldeki kaleyi ayağa kaldırıp, açık hava müzesi haline getirmek için Çanakkale Savaşları Gelibolu Tarihi Alan Başkanlığınca 2015 yılında başlatılan restorasyon ve çevre düzenlemesi çalışmalarında ise sona gelindi. İstanbul Teknik Üniversitesi ve Koç Üniversitesinin öğretim üyelerinin katıldığı bilimsel danışma kurulu, yapılan restorasyon uygulamaları esnasına yapılan arkeolojik kazılarda farklı niteliklerde olmak üzere çoğunluğu askeri savaş malzemesi olan 45 bin 477 eserin envanter çalışmaları devam ediyor. Bu çalışmalarda Seddülbahir Kalesi Müzesi tamamlandığında, ziyaretçiler kalenin 17. yüzyıldan bugüne kadar ki tarihi hakkında bilgilendirilecek. Çanakkale Savaşları'nın ilk şehitlerinin yer aldığı kabristanı ziyaret edip, 1915 Çanakkale Savaşları'nın bu kalede yaşanan kısımlarını, o dönemin savaş malzemelerini, belgelerini inceleyebilecek. Müze uygulamaları, teşhir tanzim, ek yapılar, elektromekanik, aydınlatma, altyapı ve peyzaj işlerinin sonunda açık hava müzesine dönüşecek olacak Seddülbahir Kalesi’nin Cumhuriyetin 100’üncü yılında Çanakkale Deniz Zaferi’nin kutlanacağı 18 Mart 2023 tarihinde ziyarete açılması planlanıyor.

"Çanakkale’nin kaleleri tarihe tanıklık etmiş, hem tarihi mekanlardır, hem de gazi mekanlardır"

Çanakkale'nin kaleler şehri olduğunu belirten Çanakkale Savaşları Gelibolu Tarihi Alan Başkanı İsmail Kaşdemir, "Çanakkale, kaleler şehridir. Çanakkale’nin kaleleri tarihe tanıklık etmiş, hem tarihi mekanlardır, hem de gazi mekanlardır. İstanbul Boğazı ve Çanakkale Boğazı’nın güvenliğini, dolayısıyla ülke güvenliğini sağlayan çok önemli savunma yapılarıdır. Çanakkale Savaşları’nda büyük işlev görmüşler ve hepsi gazi olmuş mekanlardır. Hepsi ecdadımızdan, tarihimizden bize emanet olan tarihi mekanlardır, çok önemli yapılardır. Çok önemli olaylara şahitlik etmişlerdir. Bu ülkenin, bu toprakların vatan yapılması noktasında, o Çanakkale Destanı’nın yazıldığı zamanlarda çok önemli fedakarlıklara, büyük olaylara şahitlik etmişler. Çok büyük kahramanların ayak izlerinin, hatıraların olduğu tarihi mekanlardır. Tarih Alan Başkanlığı olarak biz Çanakkale’deki bu gazi mekanları, gazi kalelerin restorasyon sürecini başlattık. Bunların hepsini bir yaşayan kale müze haline dönüştürdük" dedi.

Gazi kaleleri ayağa kaldırma işlemine Kilitbahir Kalesi'yle başladıklarını ifade eden İsmail Kaşdemir, "Kilitbahir Kalesi, Fatih Sultan Mehmet’in yadigarı, Çanakkale Savaşları’nın o gazi mekanı, çok önemli ve güzel bir restorasyon sürecinden sonra bir kale müze olarak şuanda Çanakkale ruhunun hissedildiği bu topraklarda, gelen ziyaretçimize hizmet vermeye başlamıştır. Hemen akabinde Bigalı Kalesi ki Çanakkale Savaşları sırasında o Mehmetçiğin mavzerlerinin, silahlarının tamir edildiği, silah tamirhanesi olarak kullanan Bigalı Kalesi geçtiğimiz yıl ziyarete açılmış ve bir kale müze olarak da hizmet vermeye başlamıştır" diye konuştu.

"Seddülbahir Kalemizi inşallah 18 Mart 2023 tarihinde hizmete açacağız"

Gazi kaleleri ayağa kaldırmak için devam eden çalışmalar çerçevesinde son olarak Seddülbahir Kalesi’nde restorasyon çalışmalarının devam ettiğini hatırlatan Kaşdemir, sözlerine şöyle devam etti:

"Seddülbahir Kalemizi inşallah 18 Mart 2023 tarihinde hizmete açacağız. Seddülbahir Kalesi ki, 4’üncü Mehmet Yadigarı, Hatice Turhan Sultan’ın yadigarı bir gazi mekan, tarihi mekandır. Aynı zamanda Çanakkale’nin ilk şehitlerinin verildiği mekandır. Bu gazi kaleler, tarihi mekanlar önce tarihten bize emanettir. Ecdadımızdan bize miras kalmıştır. Çanakkale Savaşları sırasında da çok önemli olaylara şahitlik etmişlerdir. Burada çok büyük kahramanlıkların yaşandığı, Çanakkale Destanı’nı yazan o büyük kahramanların ayak izlerinin, hatıralarının olduğu gazi mekanlardır. Biz Çanakkale Tarihi Alan Başkanlığı olarak da o büyük fedakarlığın, Çanakkale ruhunun gelecek kuşaklara aktarılması noktasında bize kalan bütün bu ecdat yadigarı emanetleri, tarihi mekanları ayağa kaldırarak, hizmeti sunuyoruz. Gelen ziyaretçilerimizde bu toprakları nasıl vatan yapıldığını, hangi fedakarlıklardan sonra Cumhuriyet'imize ulaştığımızı ve Çanakkale Savaşları’nın, Çanakkale Zaferleri’nin nasıl kazanıldığını daha iyi anlamış oluyor. Kısacası, Çanakkale ruhunu daha iyi hissetmiş oluyorlar. Biz Tarihi Alan Başkanlığı olarak her zaman tarihimize, ecdat yadigarı tarihi mekanlarımıza, gazi mekanlarımıza, kalelerimize, tabyalarımıza, siperlerimize sahip çıkacağız. Çünkü gerçekten bizim tarihimiz çok büyük bir tarihtir. Tarihimizde altın sayfalar vardır. Büyük kahramanlıklar, büyük fedakarlıklar vardır. Biz de o büyük fedakarlıkların, kahramanlıkların torunları olarak bu ecdat yadigarı mekanlara her zaman sahip çıkacağız. Bütün Türk milletinin evlatlarını, Çanakkale ruhunu hissetmeye davet ediyoruz. Çünkü Çanakkale ortak paydamızdır, Çanakkale ortak değerimizdir ve Çanakkale Cumhuriyet'imizin ön sözüdür. Kurtuluş Savaşı’na giden yolların, Cumhuriyet'imize giden yolların başlangıcıdır ve tabii ki Cumhuriyet'imizin kurucusu, Kurtuluş Savaşı’mızın Başkomutanı ve Çanakkale’mizin de kahraman ve muzaffer Komutanı Gazi Mustafa Kemal Atatürk’ün de tarih sahnesine çıktığı yerdir."