Endülüs medeniyetinin sonu: Granada'nın düşüşü

2 Ocak 1492 tarihinde Endülüs'ün Granada (Gırnata) şehrinin İspanyol Krallığı tarafından ele geçirilmesiyle 782 yıllık büyük medeniyet tarihe karıştı.

711 yılında Tarık bin Ziyad komutasındaki Müslümanlar, İber  yarımadasına çıkmış ve 20 yıl içinde bugün İspanya ve Portekiz devletlerinin yer aldığı coğrafyayı fethetmişti. Müslüman olmayı kabul eden yerli halk ve Kuzey Afrika'dan gelen göçmenler ile Endülüs halkı oluşmuş ve bu halk daha sonra Endülüs medeniyetini oluşturmuştu.

İlerleyen zamanlarda daha önce kontrol altına alınmayan dağlık bölgelerdeki halklar Frank Krallığı çatısı altında birleşerek Reconquista (yeniden fetih) hareketini başlatmıştı. Kendi aralarında bölünen Endülüs emirleri de medeniyetin zayıflamasına yol açmış, 13.yy'dan itibaren Kurtuba ve Sevilla gibi büyük şehirlerin kaybıyla Müslümanlar zayıf duruma düşmüştü.

1479 yılında Aragon ve Kastilya Krallıkları'nın birleşmesiyle İspanya Krallığı oluşmuş, İber yarımadasındaki son Müslüman devlet olan ve başkenti Granada olan Beni Ahmer Devleti'ni yıkmak için harekete geçmişlerdi. 1491 yılına kadar olan süreçte tüm bölgeyi ele geçiren Hristiyanlar son olarak başkent Granada'yı kuşattılar. 

Uzun süren direniş başarısızlığa uğrayınca 25 Kasım 1491 tarihinde Beni Ahmer Devleti'nin son sultanı Ebu Abdullah Muhammed ve İspanya Krallığı arasında teslim antlaşması imzalandı. Bu antlaşmaya göre Granada merkezli devlet teslim olacak, karşılığında Müslüman ve Yahudilere hiçbir şekilde zarar verilmeyecek, kimse zorla Hristiyan yapılmayacak, ezan okunabilecek ve kadılık gibi kurumlara müdahale edilmeyecekti.

2 Ocak 1492 tarihinde Granada teslim oldu ama İspanyollar antlaşmaya hiçbir zaman uymadılar.  Çok kısa zamanda Müslümanlara ağır bir zulüm başladı ve İber yarımadasındaki büyük İslam medeniyetinin izleri silinmeye başlandı.

Günümüzde İspanya'da Endülüs zamanından kalan medeniyetin izleri büyük bir titizlikle korunmaktadır. Fakat aradan geçen yüzyıllarda binlerce tarihi eser, yüzbinlerce kitaplık kütüphaneler yok olmuştur.